Government-Press Relations and Journalist Deputies in Second World War

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 2, 315 - 331, 31.07.2018

Ahmet Çelik

https://doi.org/10.18069/firatsbed.460963

Cited By: 5

Öz

In
the Second World War, world’s süper power fight each other, Turkey remained
outside by foolowing a volatile policy in presidency of İsmet İnönü. Germany
and Allies’ pressures on Turkey for enter war is blocked and Soviet Russia’s attempts to counter the demands of the
Straits.

In this dangerous process, while İnönü and the his team were
trying to keep all control, the press, which has the ability to direct the
public, was also involved in these applications. With the enacted laws, the
press was tried to be kept under control and the opposing press were closed.
One of the methods of controlling the press in this process was the journalist
deputies.

Deputy journalists were also involved in the journalism
profession with a law that the Government proclaimed. These deputies were
trying to direct the people with articles and news confirming the policies of
the government and they have also supported the government's foreign policies
according to the course of the war.

In our study; in the process of Second World War, attitudies of
the press towards Turkey’s variable foreign policies and government-press
relations were examined and attitudies of deputies-journalists towards
governments policies were evaluated.

Anahtar Kelimeler

Second World War, Press, Turkish Foreign Policy, Deputies-Journalists

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA HÜKÜMET-BASIN İLİŞKİLERİ VE GAZETECİ MEBUSLAR

Öz

Dünyanın
süper güçlerinin birbiriyle savaştığı ve Türkiye’nin arada kaldığı İkinci Dünya
Savaşı’nda, İsmet İnönü’nün başını çektiği kadro, değişken bir dış politika
izlemek zorunda kalmıştır. Almanya’nın ve Müttefiklerin Türkiye’yi savaşa sokma
baskıları bertaraf edilmiş, Sovyet Rusya’nın Boğazlarla ilgili isteklerine
karşı durulmaya da çalışılmıştır.

Bu
tehlikeli süreçte, İnönü ve iktidara gelen hükümetler tüm kontrolü elinde
tutmaya çalışırken, kamuoyunu yönlendirme yeteneği olan basın da bu
uygulamaların muhatabı olmuştur. Çıkarılan yasalar ile basın kontrol altında
tutulmaya çalışılmış,
muhalefet eden basın organları kapatılmıştır. Bu süreçte basını kontrol etme
yöntemlerinden biri de gazeteci mebuslar olmuştur.

Mebus
seçilen gazeteciler, Hükümetin çıkardığı yasa ile aynı zamanda gazetecilik
mesleğini de icra edebilmişlerdir. Bu mebuslar, hükümetin politikalarını onaylayan yazı ve haberlerle
halkı yönlendirmeye çalışırken, aynı zamanda savaşın gidişatına göre hükümetin
dış politikalarına da destek vermişlerdir.

Çalışmamızda;
İkinci Dünya Savaşı sürecindeki Türkiye’nin değişken politikalarına karşı
basının tavrı ve hükümet-basın ilişkisi incelenirken, gazeteci mebuslar ile
bunların değişen şartlara ve hükümet politikalarına göre aldıkları vaziyet
değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı, Basın, Türk Dış Politikası, Gazeteci Mebuslar

Kaynakça

• Süreli Yayınlar
• Akşam, 19 Temmuz 1940-5 Aralık 1940-28 Haziran 194-17 Ocak 1943-3 Şubat 1943-26 Şubat 1945.
• Cumhuriyet, 26 Temmuz 1940-30 Temmuz 1940-1 Ağustos 1940-20 Haziran 1941-28 Haziran 1941- 28 Haziran 1941-3 Şubat 1943.
• Haber, 25 Haziran 1941.
• İkdam, 19 Nisan 1942-22 Haziran 1941-3 Şubat 1943.
• Tasvir-i Efkâr, 3 Şubat 1943.
• Tanin, 7 Ocak 1943-5 Mayıs 1944-7 Ocak 1945-26 Şubat 1945- 3 Aralık 1945.
• 3 Şubat 1943- 4 Ocak 1945-5 Mart 1945.
• Tan; 25 Nisan 1940-11 Ekim 1945.
• Ulus; 25 Nisan 1940-11 Ağustos 1940-20 Haziran 1941- 23 Haziran 1941- 18 Haziran 1942-17 Ocak 1943.
• Yeni Sabah, 21 Temmuz 1941-8 Temmuz 1940-1 Ağustos 1940-31 Temmuz 1940-3 Şubat 1943.
• Vakit, 19 Temmuz 1943-23 Ekim 1939-22 Ocak 1943-3 Şubat 1943-5 Şubat 1943-5 Ocak 1945.
• Vatan, 23 Haziran 1941-28 Haziran 1941.
• Kitap ve Makaleler
• BANGUOĞLU, Tahsin, “Milli Şef Dönemi Hatıraları”, Tercüman, 17 Mayıs 1986.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Yay., Ankara-2004.
• DERİNGİL, Selim, Denge Oyunu İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul-2003.
• GEVGİLİ, Ali, “Türkiye Basını”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 1, İletişim Yay., İstanbul–1982.
• GÜVENİR, Murat, 2. Dünya Savaşı’nda Türk Basını, Gazeteciler Cemiyeti Yay., İstanbul-1991.
• KOÇAK, Cemil, “İkinci Dünya Savaşı ve Türk Basını”, Tarih ve Toplum Dergisi, S. 35, Kasım-1986.
• Matbuat Kanunu, Resmi Gazete, Basın ve Yayınla İlgili Bölüm, 8 Ağustos 1931
• SEYDİ, Süleyman, “1939-1945 Dönemi İç ve Dış Politika”, Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi, (Editörler: Âdem Çaylak vd.) Savaş Yayınevi, Ankara-2012.
• TOPUZ, Hıfzı, Türk Basın Tarihi, Remzi Yay., İstanbul–2003.
• TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyetinde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923–1931), Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul–1999. http://sertelvakfi.org/tanolaylari.htm.