PETROL VE DOĞALGAZ FİYATLARINDAKİ PERİYODİK DALGALANMALAR

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 2, 217 - 325, 30.08.2019

Mesut Balıbey , Yılmaz Akdi , Aliye Kayış

https://doi.org/10.18069/firatsbed.559747

Öz

Dünya
enerji piyasalarında önemli yeri olan doğalgaz ve petrol fiyatları,
sürdürülebilir ekonomi politikaları oluşturulması açısından oldukça önemli olan
temel girdilerdendir. Bu  iki girdi
fiyatları döngüsel olarak  irdelendiğinde
elde edilebilecek herhangibir periyodikliğin,  oluşturulacak ekonomik politikalar ve akademik
çalışmalar açısından önemli olacağı düşünülmektedir. Ülkelerin sanayi
gelişmişlik düzeyleri açısından da önemli göstergelerden olan bu iki girdi
fiyatlarının birbirleri arasındaki etki ve ilişkilerde araştırılmıştır.  Bu çalışmada, 2004:01-2018:12 dönemi aylık
ortalama brent petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki periyodik bileşenler
araştırılmıştır. Çalışmadaki
veriler uluslararası piyasalarda oluşan günlük(gece 00:00 itibarı ile gün sonu
kapanış değerleri) fiyatlar derlenerek aylık ortalamalar elde edilmiştir.
Veriler Matriksdata veri sağlayıcı şirketinden veri terminali aboneliği alınmak
suretiyle elde edilmiştir. Çalışmanın durağanlığı standart birim kök
testlerinin yanında, periodogramlara dayalı birim kök testi ile de sınanmış ve
her iki serinin de durağan olmadığı gözlenmiştir. Her iki seri de durağan
olmadığı için periyodik bileşenlerin tespiti açısından birinci dereceden fark
serileri kullanılmıştır. Doğalgaz fiyatlarında herhangi bir periyodik bileşen
gözlenmezken, brent petrol fiyatlarında 36 ay(üç yıl), 60 ay(beş yıl), 45ay ve
90 aylık periyodlar gözlenmiştir. Her iki seri de birinci dereceden bütünleşik olmasına
rağmen iki seri arasında uzun dönemli durağan bir ilişkili (kointegre) gözlenememiştir.
Bunun farklı nedenleri olabileceği gibi bu iki serinin farklı periyodik
yapılara sahip olduğu da söynenebilir.  

Anahtar Kelimeler

Periodogram, Durağanlık, Döngü, Doğalgaz Fiyatları, Petrol Fiyatları

Kaynakça

• Akdi, Y. and D.A. Dickey (1998), “Periodograms of unit root time series: Distributions and tests”, Communications in Statistics : Theory and Methods, 27(1), 69-87.
• Akdi, Y. (2014), “Zaman Serileri Analizi: Birim kökler ve Kointegrasyon”, Gazi Kitabevi, Ankara
• Brockwell, P.J. and R.A. Davis (1987), “Time Series: Theory and Methods.” Springer Science& Business Media.
• BP, (2005). Statistical review of world energy June 2005, http://www.bp.com.
• Çılbant, C , Alma, D . "Türkiye’de Doğal Gaz Tüketimi İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki". Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi 1 (2016): 1-11
• De Jong, C., & Schneider, S. (2009), “ Cointegration between gas and power spot prices.” The Journal of Energy Markets, 2(3), 27.
• Engle, R. F. and Granger, C. W. J. (1987), “Cointegration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing”, Econometrica, 55, 251–276.
• EIA, (2005), International energy outlook July 2005, http://www.eia.doe.gov.
• Fuller, WA. (1996), “ Introduction to Statistical Time Series. Second edition”, Willey, USA.
• Granger, C.W. (1988), “Some Recent Developments in a Concept of Causality”, Journal of Econometrics, 39, 199– 211.
• Hartley, P. R., Medlock III, K. B., & Rosthal, J. E. (2008), “The relationship of natural gas to oil prices. “The Energy Journal, 47-65.
• Johansen, S. (1988), “Statistical Analysis of Cointegrating Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, Vol. 12, 231-254.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990), “Maximum Likelihood Estimation Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models”, Econometrica, 55, 1151-1180.
• Manzoor, D., & Seiflou, S. (2011), “Are Crude Oil, Gas And Coal Prices Co integrated?.” Iranian Economic Review, 15(28), 29-51.
• Onur, M. (2005),” Petrol ve Doğal Gazın Dünyada, Türkiye’de Durumu ve İTÜ’deki çalışmalar.”
• Wei, W.W.S. (2006), Time Series Analysis, Univariate and MultivariateMethods. Second edition, Pearson Education, USA
• Yılancı, V. (2017), “Petrol Fiyatları İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Fourier Yaklaşımı. “Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (27), 51-67.