MUSTAFA NEŞET’İN SERGÜZEŞT-İ BEGZÂDE HİKÂYESİNİN ÇEVRİYAZISI VE TAHLİL DENEMESİ

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 1, 41 - 57, 31.01.2020

Nazmi Özerol , Semih Atlı

https://doi.org/10.18069/firatsbed.647662

Öz

Türk edebiyatında yeni
yazıya aktarılmamış, üzerinde inceleme yapılmamış pek çok eser bulunmaktadır.
İstanbul’da 1873’te Mustafa Neşet tarafından yayımlanan ve İSAM (İslâm
Araştırmaları Merkezi) Kütüphanesinin elektronik veritabanında “Hikâye-i
Sergüzeşt-i Begzâde” adıyla kayıtlı bulunan hikâye de barındırdığı masalsı öğeler,
gizem ve aksiyon sahneleriyle ilginç özellikler gösterdiği için çalışmamızın
konusunu oluşturmuştur. Hikâyenin yazarı hakkında yapılan araştırmalar
neticesinde herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır.

                Yeni yazıya aktarılarak tahlili yapılmaya çalışılan bu
masalsı hikâyede genel anlatı sürecindeki ana karakterler Hint Padişahı ve oğlu
Şehzâde’dir. Begzâde ve Dünyagüzeli de hikâyede önemli karakterlerdir ancak
ikisi de Şehzâde ile birlikte var olabilmektedir. Begzâde, hikâyenin yardımcı
karakteri olup zor işlerin başarılmasında kahramana sürekli yardım edendir.
Hikâyede Padişah’ın oğlu ile aynı kıza âşık olması babalık ve padişahlık
arasında kimlik çatışması yaşamasına yol açmıştır. Şehzâde ise çocukluğundan
beri varoluş çabası vermiştir. Padişah, hileleri ile şehzadeyi aldattığını, onu
alt ettiğini düşünür ama hikâyenin sonunda sahip olacağını sandığı kişi
tarafından öldürülür.

Anahtar Kelimeler

Sergüzeşt-i Begzâde hikâyesi, çevriyazı, tahlil denemesi

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili (1969). 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, 1. Basım, İstanbul.
• Propp, Vladimir (2008). Masalın Biçim Bilimi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Basım, İstanbul.
• Turgul, Yavuz (1996). Eşkıya, www.beyazperde.com/fılmler/fılm-17646/
• Türkiye Diyanet Vakfı İSAM (İSLAM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ). www.isam.org.tr