19. YÜZYILDA MEKTEB-İ MÜLKİYE MEZUNLARININ DEVLET KADEMELERİNDE İSTİHDAM EDİLMELERİ ÜZERİNE ÖRNEKLER

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 2, 427 - 442, 03.09.2020

Ela Özkan

https://doi.org/10.18069/firatsbed.701431

Cited By: 1

Öz

19. yüzyıl Osmanlı Devletinde Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi batılılaşma yolunda atılan önemli bir adımdır. Bu süreçten en fazla etkilenen kişilerin başında devlet kademesinde görev alan idareciler olmuştur. Nitekim idari kadrolarda artık iyi tahsilli ve yabancı dil bilgisi olan kişilere ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu kişilerin yetiştirilmesi aşamasındaki girişimlerden ilki II. Mahmut döneminde Mekteb-i Maârif-i Adliyye ve Mekteb-i Ulûm-i Edebiyye okullarının açılmasıyla başlamış, Abdülmecit zamanında açılan Mekteb-i Fünûn-ı Mülkiyye’nin kurulmasıyla da devam etmiştir. Amaç, okullarda donanımlı kişiler yetiştirmek, bunun için de kişileri yetenekleri ölçüsünde belirli sınavlara tabi tutmaktır. II. Abdülhamit döneminde ise Mekteb-i Fünün-u Mülkiyenin ismi ve içeriği değiştirilerek daha kapsamlı bir okul olan Mekteb-i Mülkiye-i Şahane açılmıştır. Bu okul, hem ders içeriği hem de uygulamaları sayesinde 19. yüzyıl Osmanlı Devletinde bilgi ve kültür seviyesi yüksek, görev alacağı işe hâkim idareciler yetiştirmeyi amaçlamıştır. Bu okuldan mezun olacak idareci adaylarının istihdamı ve görev alacakları süreçte yapmaları gerekenler hususundaki düzenlemelere de oldukça önem verilmiş, bunun için görev alacakları yerlerdeki vazifeleri belirlenmeye çalışılmıştır. Mektebi-i Mülkiyeden mezun olan kişilerin istihdamı hususunda özellikle idari alanda yöneticilik üzerine atamaların olduğu, ancak bunun dışında Hariciye Nezareti, Maarif Kalemi ve Dâhiliye dairesi gibi pek çok kurumda görev aldıkları tespit edilmektedir. Bu çalışmada Mekteb-i Mülkiye’den mezun olan kişilerin hangi kurumlarda görev aldıkları ve göreve atanma sürecinde nasıl bir uygulamaya tabi tutuldukları üzerine tespitler örneklerle açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mekteb-i Mülkiye

Kaynakça

• TETKİK ESERLER Akpolat, Yıldız , Mekteb-i Mülkiye ve Mülkiyeliler, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.45, 2010
• Akyıldız, Ali, “Mekteb-i Mülkiyye “, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, 2016
• Kodaman, Bayram, “ Aşiret Mekteb-i Hümayunu “, TDV İslam Ansiklopedisi, C.4, İstanbul, 1991
• BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ
• BOA, A.DVN.MKL 38/8 Tarih: H.1314 (M.1896)
• BOA, A.MKT.MHM 679/24 Tarih: H.1314 (M.1896)
• BOA, BEO 2459/184361 Tarih: H.1322 (M.1904)
• BOA, BEO 2453/183909 Tarih: H.1322 (M.1904)
• BOA, BEO 4707/353016 Tarih: H.1340 (M.1921)
• BOA, BEO 3240/242989 Tarih: H.1325 (M.1907)
• BOA, BEO 3237/242720 Tarih: H.1325 (M.1907)
• BOA, BEO 1085/81303 Tarih: H.1315 (M.1897)
• BOA, DH.HMŞ 30/59 Tarih: H.1332 (M.1914)
• BOA, DH.MKT 1926/46 Tarih: H.1309 (M.1891
• BOA, DH.MKT 1922/75 Tarih: H.1309 (M.1891)
• BOA, DH.MKT 2544/163 Tarih: H. 1319 (M. 1901)
• BOA, DH.MKT 1928/98 Tarih: H.1309 (M.1891)
• BOA, DH.MKT 2549/79 Tarih: H. 1319 (M.1901)
• BOA, DH.MKT 2311/56 Tarih: H.1317 (M.1899)
• BOA, DH.MKT 47/7 Tarih: H.1310 (M.1892)
• BOA, DH.MKT 2549/79 Tarih: H.1319 (M.1901)
• BOA, DH.MKT 1050/41 Tarih: H.1323 (M.1905)
• BOA, DH.MKT 1684/17 Tarih: 1307 (M.1889)
• BOA, DH.MKT 1697/65 Tarih: H.1307 (M.1889)
• BOA, DH.MKT 1467/109 Tarih: H.1305 (M.1887)
• BOA, DH.MKT 1618/115 Tarih: H.1306 (M.1888)
• BOA, DH.MKT 1829/70 Tarih: H.1308 (M.1890)
• BOA, DH.MKT 830/46 Tarih: H.1321 (M.1903)
• BOA, DH.MTV 33/62 Tarih: H.1330 (M.1912)
• BOA, DH.MUİ 44/14 Tarih: H. 1327 (M.1909)
• BOA, DH.MUİ 7/47 Tarih: H.1327 (M.1909)
• BOA, DH.MUİ 124/8 Tarih: H.1328 (M.1910)
• BOA, İ.DH 1462/23 Tarih: H.1325 (M.1907)
• BOA, İ.DH 1350/12 Tarih: H.1315 (M.1897)
• BOA, İ.HUS 63/102 Tarih: H. 1315 (M.1897)
• BAO, İ.HUS 63/50 Tarih: H.1315 (M.1897)
• BOA, İ.HR 359/26 Tarih: H.1316 (M.1898)
• BOA, MF.MKT 245/52 Tarih: H.1312 (M.1894)
• BOA, MF.MKT 1162/43 Tarih. H.1328 (M.1910)
• BOA, MF.MKT 108/126 Tarih: H.1306 (M.1888)
• BOA, TFR.IM 1/23 Tarih: H.1320 (M.1902)
• BOA, Y.MTYV 235/141 Tarih: H. 1320 (M.1902)