ERZURUM’DA KADIN SÜRÜCÜ OLMAK: GERİLİMLER, AŞINAN SINIRLAR VE DEĞİŞEN TOPLUMSAL YÜZLER BAĞLAMINDA KADINLARIN SÜRÜCÜLÜK DENEYİMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 1, 321 - 333, 18.01.2022

İlknur Beyaz Özbey

https://doi.org/10.18069/firatsbed.904995

Öz

Toplumsal cinsiyet ilişkilerindeki farklılaşmalar, toplumsal ilişki ve etkileşim sahasında farklı deneyimlerin oluşmasına sebebiyet vermektedir. Kadınların sürücülük deneyimleri de söz konusu deneyimlerden biri olup, kadın kimliğinin ayrılmaz parçalarını oluşturmaktadır. Kadınların sürücülüklerini nasıl gerçekleştirdikleri, sürücülük deneyiminin hangi sorunları ortaya çıkardığı, kimliklerini nasıl etkilediği ve bunun nasıl bir değişimi beraberinde getirdiği bu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Bu sorunsal çerçevesinde, bu çalışmada, Erzurum’da yaşayan 8 kadınla nitel araştırma yöntemi kapsamında derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Yapılan mülakatlarda, sürücülüğün kadınlara bireyselleşme ve kamusallaşma deneyimi oluşturduğu görülmüştür. Sürücü olmanın kadınlara özel bir alan açtığı sonucuna ulaşılmıştır. Kadın sürücülerin Erzurum’da muhafazakârlığın sınırlarını aşındırdıkları ve toplumsal yaşamda yeni yüzleri görünür kıldıkları tespit edilmiştir. Kadın sürücü sayılarının giderek artmasına rağmen, trafikte kadın sürücülerin erkek sürücüler tarafından şiddete maruz kaldıkları, ötekileştirildikleri ve damgalandıkları görülmüştür. Erzurum’da kadınların sürücülük deneyimlerinin birbirinden farklı sonuçlar ortaya koyduğu anlaşılmıştır. Bu açıdan Erzurum’da kadın sürücü olmak, gerilimleri içeren, toplumsal cinsiyet sınırlarının aşındığı ve kamusal yaşamda toplumsal yüzlerin giderek değiştiği bir yapıda karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Sürücü, Kadın Sürücü, Trafik, Erzurum

Being a Woman Driver in Erzurum: Women’s Driving Experiences in the Context of Tensions, Erosion Borders and Changing Social Faces

Öz

Differences in gender relations lead to different experiences in the field of social relations and interaction. Women’s driving experiences are also one of the experiences in question and form integral parts of women’s identity. The main problematic of this study is how women perform their driving, what problems their driving experience creates, how they affect their identities and what kind of change this brings about. In this problematic framework, in this study, in-depth interviews were conducted with 8 women living in Erzurum within the scope of qualitative research method. In the interviews conducted, it was observed that driving creates an experience of individualization and publicization for women. It was concluded that being a driver opens up a special space for women. It has been determined that female drivers erode the limits of conservatism in Erzurum and make new faces visible in social life. Despite the increasing number of female drivers, it has been observed that female drivers in traffic are subjected to violence, marginalized and stigmatized by male drivers. In this respect, being a female driver in Erzurum emerges in a structure that includes tensions, erosion of gender boundaries and gradually changing social faces in public life.

Anahtar Kelimeler

Woman, Driver, Woman Driver, Traffic, Erzurum

Kaynakça

• Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kavramları Çerçevesinde Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı, Ekev Akademi Dergisi, ICOAEF Özel Sayısı, 97-118.
• Alisbah Tuskan, A. (2012). Toplumsal Cinsiyet Toplumda Kadına Biçilen Roller ve Çözümleri, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 25(99), 445-449.
• Alptekin, D., Aladağ, Ç. H. ve Alptekin, B. (2017). Trafiğe kayıtlı araç sayısı, gerçekleşen kaza sayısı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin analiz edilmesi: Türkiye örneği, Uluslararası Trafik ve Ulaşım Güvenliği Dergisi, 3(1), 5-12.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (Özel Sayı I), 108-114.
• Ceylan, H., Başkan, Ö., Haldenbilen, S. ve Ceylan, H. (2007). Şehiriçi toplu taşım sorunları ve çözüm şehiriçi toplu taşım sorunları ve çözüm sorunları ve çözüm yöntemleri: Denizli örneği. 5. Kentsel Altyapı Ulusal Sempozyumu, s. 121-132, Antakya, Hatay.
• Delice, M. (2012). Kadın Sürücülerin Trafik Kazaları Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 49, 63-87.
• Gazis, D. C. (2002). Traffic theory. New York: Kluwer Academic Publishers.
• Heywood, A. (2007). Siyasi ideolojiler. Bayram, A. K., Tüfekçi, Ö. ve İnaç, H. vd. (Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Kayın, E. (2013). Kentsel mekân-kadın ilişkisinde gündelik haklar ve TMMOB İzmir İKK kadın çalışma grubunun koltuğuma oturma projesi, TMMOB 2. İzmir kent sempozyumu, içinde (815-820 ss.). İzmir.
• Kocacık, F. ve Gökkaya, V. B. (2005). Türkiye’de çalışan kadınlar ve sorunları, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195-219.
• Kurt, A. A. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kümbetoğlu, B. (2017). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2013). Kentsel devrim. Selim Sezer (Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Mutlu, M. ve Alver, Y. (2014). Genç sürücülerin trafik kural ihlalleri ve sosyo-ekonomik yapıları arasındaki ilişkiler: Aydın ve Malatya örnekleri, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(9), 344-350.
• Öner, S. ve Koç, H. (2002). Erzurum’un kentleşme sürecinde kültürel yapılanması, Sosyal Bilimler Dergisi, 2(28-29), 341-351.
• Özbay, C. (2013). Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak, Doğu Batı, 63, 185-204.
• Parvulescu, A. (2014). The Traffic in women’s work. Chicago: The University of Chicago Press.
• Punch, K. F. (2011). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar, Dursun Bayrak, H. Bader Arslan ve Zeynep Akyüz (Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
• Sankır, H. (2010). Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Anlamlandırılış Biçiminin Kadın Sanatçı Kimliğinin Oluşum Sürecine Etkileri, Hacettepe Üniversitesi, Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1-26.
• Sezgin, D. (2015). Toplumsal Cinsiyet Perspektifinde Sağlık ve Tıbbileştirme, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 153-186.
• Topuz, S. K. ve Erkanlı, H. (2016). Toplumsal cinsiyet bağlamında kadın ve erkeğe atfedilen anlamların metafor yöntemiyle analizi, Alternatif Politika, 8(2), 300-321.
• Ulutaş, B., Sapaz, D. ve Dumanlı, D. (2015). Ulaşım sektöründe kadın emeği: Ankara’da çalışan kadın sürücü ve makinistler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 48(2), 141-164.
• Ünal, L., Özdek, N., Ünal, N. ve Keçici, B. (2017). Hep şu kadın sürücüler basmakalıbı, trafikte kadın olmak, Uluslararası Trafik ve Ulaşım Güvenliği Dergisi, 3(1), 87-110.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 2(35), 29-56.
• Yaprak, Ş. ve Akbulut, A. M. (2019). Trafik kaza ve denetim istatistikleri. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Yılmaz, M. (2004). Muhafazakâr Demokrat Bir Politikanın Temel Özellikleri Neler Olabilir?, Muhafazakar Düşünce Dergisi, 1, 144-145.