ANNE-BABA EĞİTİMİ: EBEVEYNLERİN EĞİTİM DENEYİMLERİ VE GEREKSİNİMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 1, 111 - 120, 18.01.2022

Muharrem Koç , Nilüfer Koçtürk , Tolga Zencir

https://doi.org/10.18069/firatsbed.946663

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı ebeveynlerin çocuklarının gelişim sürecinde ihtiyaç duydukları bilgiye ulaştıkları kaynakları tespit etmek, karşılaştıkları sorun alanlarını ve bu sorun alanlarına ilişkin talep ettikleri eğitim konularını ortaya çıkarmaktır. Bu doğrultuda “Ebeveyn ihtiyaç analizi anket formu” ve “Kişisel bilgi formu” kullanılarak 154 ebeveyne ulaşılmıştır. Çalışmanın sonucunda, çocuğun gelişimine ilişkin olarak ebeveynlerin sorun yaşadıkları alanların davranış yönetimi/problemi, psikolojik destek, kardeş ilişkilerini yönetebilme, sağlıklı beslenme alışkanlığını kazandırma, teknoloji bağımlılığı, akademik gelişim, ergenlik sorunları ve sağlık ile ilgili konular olduğuna ulaşılmıştır. İhtiyaç duydukları anne-baba eğitim konuları ise sağlıklı ebeveyn tutumları, iletişim becerileri, davranış yönetimi, uyku düzenini ve tuvalet eğitimini kazandırma, eğitsel rehberlik ve beslenme alanları ile ilgilidir. Ebeveynlerin çocuk eğitiminde kişisel gelişimleri için bilgi edindikleri kaynakların, internet kaynakları, arkadaşlar, kitaplar, öğretmenler, psikolojik danışman/psikolog ve aile büyükleri olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak bu çalışma ile ebeveynlerin bazı konularda daha fazla çocukları ile sorun yaşadıkları ve anne-baba eğitimine gereksinimlerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başta okullarda ve okul öncesi kurumlarında görev yapan öğretmenler, psikolojik danışmanlar olmak üzere ebeveynlere hizmet sunan meslek gruplarına anne-baba eğitimlerinin düzenlenmesinin, bu meslek grupları aracılığıyla ebeveynlerin güçlendirilmesinin sağlanmasının önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn Eğitimi, Ebeveynler, Ebeveynlik, Ebeveyn Ihtiyaç Analizi

Parental Education: The Educational Experience And Needs Of Parents

Öz

The aim of the study is to determine the sources from which parents can access the knowledge they need in the development process of their children, to reveal the problem areas they encounter and the education issues they demand in relation to these problem areas. Accordingly, 154 parents were reached by using the "Parental needs analysis questionnaire form" and "Personal information form". The current study showed that parents had troubles regarding behavioral management / problem, psychological support, sibling relationships, healthy nutrition (for the child), technology addiction, academic development, adolescence problems and health issues. Another finding indicated that the parents needed the education subjects related to healthy parental attitudes, communication skills, behavior management, providing sleep patterns and toilet training, educational guidance, and nutrition. It has been determined that the sources which parents obtain information for their personal development in child education were Internet resources, friends, books, teachers, psychological counselor / psychologist, and family elders. As a result, it was concluded that parents have more problems with their children on some issues and need parent education. It is thought that it is important to organize parent training for professional groups that provide services to parents, especially teachers and counselors working in schools and pre-school institutions, and to empower parents through these professional groups.

Anahtar Kelimeler

Parental Education, Parents, Parenthood, Parental Needs Analysis.

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Çalışmalar Genel Müdürlüğü. (2008, Kasım). V. aile şurası: “Aile destek hizmetleri” komisyon kararları. T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/aile-suralari/aile5.pdf
• Anderson, G., & Arsenault, N. (1998). Fundamentals of educational research. Routledge: Taylor & Francis Group.
• Arabacı, N., & Aksoy, A. B. (2005). Okul öncesi eğitime katılım programının annelerin bilgi düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 12-26.
• Arıcıoğlu, A., & Tagay, Ö. (2008). Okullarda ruh sağlığı hizmetleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(2), 76-83.
• Arıkan, S. (2007). İlköğretim okullarında çocukları olan ana babaların eğitim gereksinimlerinin saptanması ve okulların bu gereksinimleri karşılamadaki mevcut durumu. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Arkan, B, & Üstün, B. (2009). Davranım bozukluğu olan çocuklara psikiyatrik yaklaşımda anne-baba eğitim programları: İki örnek bağlamında bir değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 155-174.
• Assari, S. (2018). Parental education better helps white than black families escape poverty: National survey of children’s health. Economies, 6(2), 30.
• Assari, S., Mistry, R., Caldweel, C. H., & Bazargan, M. (2020). Protective effects of parental education against youth cigarette smoking: Diminished returns of Blacks and Hispanics. Adolescent Health, Medicine and Therapeutics, 11, 63-71. https://dx.doi.org/10.2147%2FAHMT.S238441
• Bağatarhan, U., & Nazlı, D. (2013). Ebeveyn eğitim programinin annelerin ebeveynlik öz-yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(31), 67-88.
• Barlow, J., & Stewart-Brown, S. (2000). Behavior problems and group-based parent education programs. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 21(5), 356–370. https://doi.org/10.1097/00004703-200010000-00006
• Bolat, E. Y., Gürsoy, F., & Strom, R. (2016). Öğretmen olarak anne baba envanteri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 961-970.
• Bowman, B.T., Donovan, M.S. & Burns, M.S. (Ed.). (2001). Eager to learn: Educating our preschoolers. Washington: National Academic Press.
• Büyükgöze-Kavas, A., Topkaya, N., & Gençoğlu, C. (2014). Psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma, denetim odağı, kendini damgalama ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 367-377.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Chevalier, A. (2004). Parental education and child’s education: A natural experiment. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.553922
• Cömert, D., & Erdem, E. (2016). Erken çocukluk eğitiminde aile eğitimi. Ankara: Eğiten Kitap.
• Çağdaş, A., & Şahin Seçer, Z. (2011). Anne baba eğitimi. Ankara: Eğiten Kitap.
• Çamur Z. (2017). Hastanede yatan çocuğun bakımına ebeveyn katılımının ebeveyn memnuniyetine, ebeveyn ve çocuk anksiyetesine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Cavkaytar, A. (1999). Zihin engellilere özbakım ve ev içi becerilerinin öğretiminde bir aile eğitimi programının etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(03), 40-50. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000044
• Devolin, M, Phelps, D., Duhaney, T., Benzies, K., Hildebrandt, C., Rikhy, S. & Churchill, J. (2012). Information and support needs among parents of young children in a region of Canada: A cross‐sectional survey. Public Health Nursing, 30(3), 193-201. https://doi.org/10.1111/phn.12002
• Doh, H. S., Kim, M. J., Shin, N., Song, S. M., Lee, W. K. & Kim, S. (2016). The effectiveness of a parenting education program based on respected parents & respected children for mothers of preschool-aged children. Children and Youth Services Review, 68, 115-124.
• Durmuşoğlu-Saltalı, N., & Arslan, E. (2012). Ebeveyn tutumlarının anasınıfına devam eden çocukların sosyal yetkinlik ve içe dönüklük davranışını yordaması. İlköğretim Online, 11(3), 729-737.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2013). Preventing violence: evaluating outcomes of parenting programmes. In Preventing violence: evaluating outcomes of parenting programmes.
• Grindal, T., Bonnes Brown, J., Yoshikawa, H., Schindler, H. C., Duncan, G. J., Magnuson, K., & Shonkoff, J. P. (2016). The added impact of parenting education in early childhood education programs: A meta-analysis. Children and Youth Services Review, 70, 238-249. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2016.09.018
• Guryan, J., Hurts, E., & Kearney, M. (2008). Parental education and parental time with children. Journal of Economic Perspectives, 22(3), 23-46. https://doi.org/10.1257/jep.22.3.23
• Gür, Y. & Kurt, A. (2011). Türkiye’de ailelerin eğitim ihtiyaçları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 27(27). https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21121/227502
• Güzel, Ş. (2006). Dört altı yaş grubu çocuğa sahip annelerin aile eğitimine yönelik ihtiyaç duydukları konuların belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hamamcı, Z., & Köksal Akyol, A. (2005). İlköğretimde ve lisede çocukları okuyan ebeveynlerin aile eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(29), 37-49.
• Huser, M., Small., S. A., & Eastman, G. (2008). What research tells us about effective parenting education programs. What Works, Wisconsin Fact Sheet. Madison, WI, University of Wisconsin – Madison/Extension.
• Johnston, J., & Halocha, J. (2010). Early childhood and primary education: Readings & reflections. New York: McGraw-Hill Education.
• Karabekiroğlu, K., Rodopman Arman, A. & Berkem, M. (2008). Erken çocukluk dönemi psikiyatrik sorunları ile ebeveyn depresyonu arasındaki ilişki: cinsiyetin rolü. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 75-86.
• Karaboğa, M. T. (2019). Dijital medya okuryazarlığında anne ve baba eğitimi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 2040-2073.
• Kaymak Özmen, S. (2013). Anne-baba eğitimi programının çocuklardaki davranış sorunları ve anne-babaların depresyon düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 38(167), 98-113.
• Kılıçcı, Y. (2006). Okulda ruh sağlığı (5. baskı). Ankara: Anı Yayınları.
• Kılıç, Ç. (2016). Aile eğitim programları ve Türkiye'deki örnekleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 99-111.
• Kılıç, Z. & Gültekin, M. (2014). İlköğretimde çocuğu olan ailelerin çocuklarının eğitim ve öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve eğitim gereksinimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182(182), 85-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/issue/21492/230391
• Kumpfer, K. L., Magalhaes, C., & Ahearn Greene, J. (2016). Strengthening families program. In J. James & J. Ponzetti, Evidence-based parenting education: A global perspective (pp. 277-292). London: Routledge.
• Lau, Y., Htun, T. P., Wong, S. N., Tam, W. S. W., & Klainin-Yobas, P. (2017). Therapist-supported internet-based cognitive behavior therapy for stress, anxiety, and depressive symptoms among postpartum women: a systematic review and meta-analysis. Journal of medical Internet research, 19(4), e6712. https://doi.org/10.2196/jmir.6712
• Marti, M., Merz, E. C., Repka, K. R., Landers, C., Noble, K. G., & Duch, H. (2018). Parent involvement in the getting ready for school intervention is associated with changes in school readiness skills. Frontiers in Psychology, 9, 1-15.
• Milli Eğitim Şûrası. (2014). Geçmişten Günümüze Millî Eğitim Şûraları. http://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-mill-egitim-sralari/icerik/328 adresinden erişildi.
• Özel, E., & Zelyurt, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 0(36), 0-0. https://doi.org/10.21560/spcd.60151
• Öztop, H., Pekmezci, P., & Ünal, Ö. (2015). An analysis of parents’ needs for parent education in child rearing. Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi. 1-12. http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/AN_ANALYSIS_OF_PARENTS_NEEDS-Temmuz2015.pdf
• Pasiak, C. (2011). The effect of mother-child interactional synchrony: Implications for preschool aggression and social competence. (Unpublished master’s thesis). University of Windsor, Windsor, Ontario, Canada.
• Petersson, K., Petersson, C., & Hakansson, A. (2004). What is good parental education? Scandinavian Journal of Caring Sciences, 22(1), 82-89. https://doi.org/10.1111/j.1471-6712.2004.00260.x
• Reyno, S. M., & McGrath, P. J. (2006). Predictors of parent training efficacy for child externalizing behavior problems–a meta‐analytic review. Journal of child psychology and psychiatry, 47(1), 99-111. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2005.01544.x
• Rizo, C. F., Macy, R. J., Ermentrout, D. M., & Johns, N. B. (2011). A review of family interventions for intimate partner violence with a child focus of child component. Aggression and Violent Behavior, 16(2), 141-166.
• Solomon, R., Necheles, J., Ferch, C., & Bruckman, D. (2007). Pilot study of a parent training program for young children with autism: The PLAY project home consultation program. Autism,11(3), 205-24. https://doi.org/10.1177/1362361307076842
• Sorakın, Y., & Çerkez, Y. (2021). Content analysis study for the studies done on parental education. Near East University Online Journal of Education, 4(1), 126-133.
• Tavil, Y. Z. (2005). Davranış denetimi aile eğitim programının annelerin davranışsal işlem süreçlerini kazanmalarına etkisi (Doğrudan öğretim yaklaşımı ile sunulan). (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tezel-Şahin, F., & Kalburan, F. N. C. (2009). Aile eğitim programları ve etkililiği: dünyada neler uygulanıyor? Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11118/132961
• Tezel-Şahin, F., & Özbey, S. (2007). Aile eğitim programlarına niçin gereksinim duyulmuştur? Aile eğitim programları neden önemlidir? Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 12(12). https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21107/227319
• Thongseiratch, T., Leijten, P., & Melendez-Torres, G. J. (2020). Online parent programs for children’s behavioral problems: a meta-analytic review. European Child & Adolescent Psychiatry, 29, 1555-1568. https://doi.org/10.1007/s00787-020-01472-0
• Webster-Stratton, C. (2016). The incredible years parent programs- methods and principles that support program fidelity. In J. James & J. Ponzetti (Eds.), Evidencebased parent education: A global perspective (p. 143-160). London: Routledge.
• Wells, N. M. (2000). At home with nature: effects of “Greenness” on children’s cognitive functioning. Environment and Behavior, 32(6), 775-795. https://doi.org/10.1177%2F00139160021972793
• Worcester, J. A., Nesman, T. M., Mendez, L. M. R., & Keller, H. R. (2008). Giving voice to parents of young children with challenging behavior. Exceptional Children, 74(4), 509-525. https://doi.org/10.1177/001440290807400406
• Yuen, L. H. (2017). Personal growth and development of parent leaders through a group parent education program. Teacher Development, 21(4), 547-560.