ANAAKIM TÜRK KOMEDİ SİNEMASINDA STEREOTİP OLGUSU “MAHSUN KIRMIZIGÜL’ÜN FİLMLERİNDE STEREOTİP VE KLİŞELERİN ANALİZİ”

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 2, 685 - 698, 24.05.2022

Ferhat Kaçar

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1034724

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, Türk sinemasının çoğu zaman eleştiri konusu olan ve filmleriyle geniş kitlelerin beğenisini kazanan, anaakımın oyuncusu ve yönetmenlerinden biri olan Mahsun Kırmızıgül’ün filmlerinin söylemsel bir analizi yapılmıştır. Stereotip ve klişe kavramlarından hareketle; Kırmızıgül’ün gerçekçilik, teknik kullanım, kişisel stil ve içsel anlamın endüstriyel sinemayla olan ilişkisinin analizi yapılmıştır. Bu analizde Kırmızıgül’ün filmlerinde teknik ve sinematografik yaratıcılığı, kişisel stilinin varlığı bakımından film dilinin nitelikleri, sinemasında ürettiği içsel anlam, mekân, karakter ve temasal nitelikler, filmlerinin toplumsal gerçekçiliği yansıtma biçimi, stereotiplerin ve klişelerin nasıl kullanıldığının söylemsel analizi yapılmıştır. Sırasıyla Beyaz Melek, Güneşi Gördüm, New York’ta Beş Minare, Mucize 1, Mucize 2: Aşk filmlerinin örnekleminde ele alınmıştır. Kırmızıgül’ün filmlerine, söylemsel olarak yaklaşılan bu çalışmanın en temel noktası, toplumda tartışma konusu olan farklı kimliklere odaklanma çabası olduğu söylenebilir. Kırmızıgül’ün filmlerinde basmakalıp (stereotype) yargılar, bazı grupların (ırksal, cinsel, etnik, dini, mesleki, vs) üyesi olan insanların neye benzedikleri konusu aşırı basitleştirilmekte, inanç ya da bir düşünce, insanlara ilişkin bazı kimlikleri kesin kategorilere ayırarak sunumu yapılmaktadır. Kırmızıgül filmlerinde, toplumun kimlikleri ve kalıp yargılarını melodram, dram ve komedinin türlerinin yoğun bir şekilde kullanılması, anaakım Türk sinemasının teknik klişelerinden ve stereotiplerinden beslenerek, sinemanın endüstrileşen eğlence anlayışıyla birer ticari nesneye dönüştürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Stereotip, klişe, anaakım sinema, söylem analizi, melodram

A Case Of Stereotype In Maınstream Turkısh Comedy Cınema "Analysis of Stereotypes and Cliches in Mahsun Kırmızıgül's Films"

Öz

In this study, a discursive analysis of the films of Mahsun Kırmızıgül, who is one of the mainstream actors and directors who are often the subject of criticism of Turkish cinema and won the admiration of large audiences, has been made. Based on the concepts of stereotype and cliché; The relationship of Kırmızıgül's realism, technical use, personal style, and inner meaning with industrial cinema has been analyzed. In this analysis, the technical and cinematographic creativity of Kırmızıgül's films, the qualities of the film language in terms of the existence of his style, the inner meaning, space, character and thematic qualities he produces in his cinema, and the way his films are reflected are discussed. A discursive analysis of social realism and how stereotypes and stereotypes are used. They are discussed in the samples of the films White Angel, I Saw the Sun, Five Minarets in New York, Miracle 1, Miracle 2: Love, respectively. It can be said that the most fundamental point of this study, which has a discursive approach to Kırmızıgül's films, is the effort to focus on different identities that are the subject of discussion in society. In Kırmızıgül's films, stereotypes about what people from certain groups (racial, sexual, ethnic, religious, professional, etc.) look like and the subject is oversimplified, and a belief or thought is presented by dividing specific identities about people divided into separate categories. The intense use of melodrama, drama, and comedy genres in Kırmızıgül's films, together with the industrialized entertainment understanding of cinema, has transformed the identities and stereotypes of society into commercial objects that are fed by the technical stereotypes and stereotypes of mainstream Turkish cinema.

Anahtar Kelimeler

Stereotype, cliche, mainstream cinema, discourse analysis, melodrama

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2012). Mınima Moralia (Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar). (Çev. Orhan Koçak-Ahmet Doğukan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Adorno, T. W.-Horkhaimer, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev. Nihat Ülner- Elif Öztarhan Karadoğan), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Akbulut, H. (2012). Yeşilçam’dan Yeni Türk Sinemasına “Melodramatik İmgelem”. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Alver, K. (2017). Taşra Halleri. Ed. Köksal Alver, Konya: Çizgi Yayınları, 9-27.
• Aronson, E.,Wilson T. D. and Akert R. M. (2012). Sosyal Psikoloji. (Çev. Okhan Gündüz), İstanbul: Kaknüs Yayınları, 743-814.
• Berger, A. A. (2012). Kültür Eleştirisi( Kültür Kavramlarına Giriş). (Çev. Özgür Emir), İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Benjamin, W. (2016). Pasajlar. (Çev: Ahmet Cemal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü (Kavramlar, Yaklaşımlar). Ankara: Bağlam Yayınları.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. İzmir: Aşina Kitaplar
• Corrigan, T. (2008). Film Eleştirisi (El Kitabı). (Çev: Ahmet Gürata), Ankara: Dipnot Yayınları.
• Çelik, C. (2017). Taşrayı Anlamak: Dönüşen Taşra Tasavvuru. Taşra Halleri. Ed. Köksal Alver, Konya: Çizgi Yayınları, 27-43.
• Dellaloğlu, B. F. (2014). Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum. İstanbul: Say Yayınları.
• Erden, A. (1998). Kısa Öykü ve Dilbilimsel Eleştiri. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Damga ( Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar). Ankara: Heretik Yayınları.
• Kültür Tarihi (2014). Ed. B. Gülmez, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Hall, S. (2017). Giriş. Temsil: Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları. Ed. Stuart Hall, Çev. İdil Dündar, İstanbul: Pinhan Yayınları, 7-21.
• Hayward, S. (2000). Cinema Studies: Key Concepts. London-New York: Routledge.
• Horkhaimer, M. (1998). Akıl Tutulması. İstanbul: Metis Yayınları.
• Horkheimer, M. (2012). Geleneksel ve Eleştirel Kuram. (Çev: Muztafa Tüzel), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Horkhaimer, M. and Adorno, T. W. (2011). Sosyolojik Açılımlar (Sunuşlar ve Tartışmalar). (Çev: M. Sezai Durgun- Adnan Gümüş), Ankara: Bilgesu Yayınları
• Hortaçsu, N. (2012). En Güzel Psikoloji Sosyal Psikoloji. Ankara: İmge Yayınları.
• Gıddens, A. and Sutton, P. W. (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar. (Çev. Ali Esgin), Ankara: Phoenix Yayınları.
• Kara, M. (2012). Sinema ve 12 Eylül. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kartarı, A. (2016). Farklılıklarla Yaşamak (Kültürlerarası İletişim). (SS.213-227) Ankara: Ürün Yayınları.
• Kejanlıoğlu, B. (2005). Frankfurt Okulu’nun Eleştirel Bir Durağı: İletişim ve Medya. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Kıraç, R. (2012). Sinemanın ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Kırmızıgül, M. (2012). New York’ta Beş Minare. İstanbul: And Yayınları.
• Kırmızıgül, M. (2012). Beyaz Melek. İstanbul: And Yayınları.
• Löwenthal, L. (2017). Edebiyat, Popüler Kültür ve Toplum. (Çev. Beybin Kejanlıoğlu). İstanbul: Metis Yayınları.
• Makal, O. (2017). Yönetmen ve Filmleriyle Gülmenin Sineması. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Mardin, Ş. (1997). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mesut, A. ve Türker, H. (2018). Türk Komedi Filmlerinde Türkçe’nin Kullanımı. (Ed: Nesrin Tan Akbulut, Eda Balkaş Erdoğan), Kitle İletişime Bakış, Konya: Eğitim Yayınları.
• İmancer, D. (2010). Medyayı Anlamak (Stereotipler Değerler ve Söylem), İstanbul: Deki Yayınları.
• Onaran, A. Ş. (2012). Sinemaya Giriş, İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• Özdemir, N. (2017). Kültür Bilimi ve Yönetimi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Parkan, M. (2004). Brecht Estetiği ve Sinema. İstanbul: Donkişot Yayınları.
• Renciere, J. (2016). Sinematografik Masal. (Çev. Tacettin Ertuğrul. İstanbul: Küre Yayınları. (2001).
• Savaş, H. (2012). Sinema ve Aşk, Sekans Sinema Seçkisi 6, Sinema Dizisi. Ankara: Tan Kitapevi Yayınları.
• Taylor S. E., Peplau, L., Anne, S. and David, O. (2007). Sosyal Psikoloji. (Çev: Ali Dönmez), Ankara: İmge Yayınları.
• Turğut, F. (2016). Klişeleri Aşmak: Sosyolojik Düşüncenin Ezberleri Üzerine. Sosyolojik Divanı Dergisi. Yıl:4, Sayı:8, (ss.200-2014).
• Tunç, E. (2012). Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı (1896-2005), İstanbul: Doruk Yayınları.
• Türkmen, F., (2005). Er Töştük Destanındaki Stereotip Motiflerin Analizi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi /Journal ofTurkish World Studies, Cilt: VI, Sayı 1, İzmir. (ss.235- 239).
• Birey ve Davranış (2011). Ed. S. Ünlü, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi yayınları.
• Yalsızuçanlar, S. (2010). Türk Sinemasında Yerli Bir Damar: Yücel Çakmaklı, Ed. Abdurrahman Şen, Türk Sinemasında Yerli Arayışlar, (ss.367-377). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Zijderveld, A. C. (2010). Klişelerin Diktatörlüğü. (Çev: Kadir Canatan), İstanbul: Açılım Yayınları.
• Wollen, P. (2008). Sinemada Göstergeler ve Anlam. (Çev.: Zafer Aracagök-Bülent Doğan), İstanbul: Metis Yayınları.