OSMANLI DEVLETİ’NDE KADINLARIN MEKÂNSAL SINIRLILIKLARI: 1850 TARİHLİ TENBİHAT ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 3, 1267 - 1278, 21.09.2022

Hacer Yılmaz , Ahmet Aksın

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1123309

Öz

Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde toplumsal ahlakın ve düzenin belirleyici unsuru olarak görülen kadınların, kamusal alandaki varlığı, mekânsal sınırları ve yasakları, Sultan Abdulmecit döneminde çıkarılan 16 maddelik Tenbihat örneği üzerinden değerlendirilmiştir. Osmanlı toplumunda kadınlara yönelik uygulanan yasak ve yaptırımlar, kadınların sosyal hayat ve toplumsal düzen içerisindeki yerini görmemiz açısından oldukça önemlidir. Bu bağlamda çıkarılan fermanlar, hazırlanan nizamnameler, ikaz ve uyarıları içeren tenbihatlar, kadınların hukuki haklarını gösteren önemli metinlerdir. Osmanlı toplumunda, kadınların özgürlüğü gibi sosyal hayatı ve toplum dinamiğini temelde etkileyen hakların, esas denetçisinin padişah, dolayısıyla örfi ve şer’î hukuk olduğunu görmekteyiz. Kadınların serbest bir şekilde dolaşması, toplumsal yozlaşma olarak algılanmış ve geleneksel aile yapısına tehdit olarak görülmüştür. Nitekim kadınların çarşı pazarlarda ve mesire alanlarında dolaşmaları, kayığa binmeleri, belirli bir saatten sonra sokağa çıkmaları devlet tarafından sıklıkla kontrol altına alınmaya ve çeşitli cezalar ile önlenmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda, Osmanlı kadınına yüklenen mahremiyet olgusunun, mekânsal sınırlılıklara yansımaları 1850 tarihli Tenbihat örneği üzerinden analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Sosyal Hayat, Toplumsal Ahlak, Kadın, Yasak

Teşekkür

Makalemizin yayınlanmasında emeği geçen editöre teşekkürler

Spatial Limitations Of Women In The Ottoman State: Example Of Admonition Dated 1850

Öz

In this study, the existence, spatial boundaries and prohibitions of women in the public sphere, who were seen as the determining elements of social morality and order in the Ottoman Empire, were evaluated through the 16-item Admonotion example issued during the reign of Sultan Abdulmecit. The prohibitions and sanctions against women in Ottoman society are very important for us to see the place of women in social life and social order. In this sense, the edicts issued, the regulations prepared, warnings and remarks are important texts showing the legal rights of women. In Ottoman society, we see that the main supervisor of the rights that fundamentally affect social life and social dynamics, such as the freedom of women, was the sultan, therefore customary and sharia law. The free movement of women was perceived as social corruption and was seen as a threat to the traditional family structure. As a matter of fact, the state tried to control women's wandering in the bazaars, markets and recreation areas, getting on a boat, and going out after a certain hour, and to prevent them with various penalties. In our study, the reflections of the concept of privacy imposed on the Ottoman woman on spatial limitations were analyzed through the example of Admonition dated 1850.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Social Life, Communal Ethics, Woman, Forbidden

Kaynakça

• Çakır, S. (2009). Osmanlı’da Kadınların Mekanı, Sınırlar İhlaller, Cins Mekan. Varlık Yayınları, 76-101. Demirarslan, D. (2017). Osmanlı Barınma Kültüründe Mekânda Cinsiyet Ayırımı ve Günümüz Konutlarına Etkisi, Asead I. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Sarajevo, Bosna-Hersek, 221-234.
• Gürtuna, S. (1997). Osmanlı Kadın Giysisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Işık, Z. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nda Kamusal Alanda Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kimliğiyle Kadın (1839-1900): Çorum Şer’iyye Mahkemesi Örneği. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 85, 25-56.
• Kia, M. (2011). Daily Life In The Ottoman Empire, Oxford England, Greenwood.