THE IMPORTANCE OF REGIONAL ORGANIZATIONS ESTABLISHED IN EURASIA FOR TURKEY: SHANGHAI COOPERATION ORGANIZATION

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 2, 939 - 952, 26.05.2023

Zehra Aksu

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1215504

Öz

In this study, the SCO-Turkey relations are analyzed; An answer has been sought to what are the reasons that make the SCO important for Turkey. Founded in 1996 with the Shanghai Five, the SCO was officially established on June 15, 2001. The organization has nine full members, three observer members, and nine dialogue partners. Turkey is one of the important countries with “dialogue partner status” among SCO partners. Turkey, which joined the organization as a dialogue partner at the 2012 Beijing Summit, wants to improve its relations with Eurasian countries and strengthen its position vis-à-vis Western countries with its model country mission. The gradual shift of the world's economic and financial centre to the East and the search for alternatives to the EU membership make the SCO important for Turkey. Turkey's problem of trust in Western states, whose EU membership process is in a deadlock, leads Turkey to establish relations with the SCO and to follow a proactive foreign policy. It is expected that Turkey will carry its dialogue partnership status at the SCO to observer state status in the coming years to remind that Turkey has a strategic value against Western states. Full membership status is not expected due to the reality that Turkey cannot give up its cooperation with Western institutions and organizations for many years.

Anahtar Kelimeler

Eurasia, SCO, Turkey, Eurasianism

Avrasya’da Kurulan Bölgesel Örgütlerin Türkiye Açısından Önemi: Şanghay İşbirliği Örgütü

Öz

ŞİÖ-Türkiye ilişkilerinin analiz edildiği bu çalışmada; ŞİÖ’yü Türkiye açısından önemli kılan sebeplerin neler olduğu sorusuna cevap aranmıştır. 15 Haziran 2001 yılında resmi olarak kurulan ŞİÖ dokuz tam üye, üç gözlemci üye ve dokuz diyalog ortağına sahiptir. Türkiye, ŞİÖ ortakları içerisinde “diyalog ortağı statüsü”ne sahip önemli ülkelerden biridir. 2012 Pekin Zirvesi’nde örgüte diyalog ortağı olarak katılan Türkiye, model ülke misyonu ile Avrasya ülkeleriyle olan ilişkilerini geliştirmek ve Batılı ülkeler karşısındaki konumunu ise güçlendirmek istemektedir. Dünyanın ekonomik ve finansal merkezinin giderek Doğu’ya kayması ve AB’ye üyeliğin gerçekleşmemesine alternatif arayışları ŞİÖ’yü Türkiye açısından önemli kılmaktadır. AB’ye üyelik süreci açmaza giren Türkiye’nin Batılı devletlere olan güven sorunu Türkiye’yi ŞİÖ ile ilişkiler kurmaya ve proaktif bir dış politika izlemeye yönlendirmektedir. Türkiye’nin Batılı devletler karşısında stratejik bir değer olduğunu hatırlatacak bir hamle olarak ŞİÖ’de sahip olduğu diyalog ortaklığı statüsünü önümüzdeki yıllarda gözlemci devlet statüsüne taşıyacağı beklenmektedir. Türkiye’nin uzun yıllardır Batılı kurum ve kuruluşlarla geliştirmiş olduğu işbirliklerinden vazgeçemeyeceği realitesi nedeniyle tam üyelik statüsü beklenmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Avrasya, ŞİÖ, Türkiye, Avrasyacılık

Kaynakça

• Aça, M. (2002). Avrasyacı Yaklaşımın Türkiye Çeşitlenmeleri ve Türk Dünyasının Geleceği. Emine Gürsoy ve Erdal Şahin (Ed.), Bağımsızlıklarının 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri. Sota Yayınları: Haarlem.
• Ağır, O. (2016). Rusya-Ukrayna Krizi'nin Avrasya Ekonomik Birliği Bağlamında Değerlendirilmesi. KSÜ İİBF Dergisi, 6, 23-42.
• Aksu, Z. (2022). Türk Dış Politikası ve Uluslararası Örgütler. Uluslararası Stratejik Boyut Dergisi, 2(2), 79-91.
• Armaoğlu, F. (2012). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995). Alkım Yayınevi: İstanbul.
• Ateş, D. (2014). Uluslararası Örgütler-Devletlerin Örgütlenme Mantığı. Dora Yayınları: Bursa.
• Aydın M. (Ed.) (2005). Orta Asya'nın Değişen Dinamikleri ve Jeopolitiği. Küresel Politikada Orta Asya Avrasya Üçlemesi I. Nobel Yayınları: İstanbul.
• Bajanov, Y. (2000). Rusya’nın Değişen Dış Politikası. (Çev. A. Altay Ünaltay). Menfaatler Çatışması Ortasında Türkiye. Ülke Kitapları: İstanbul.
• BBC. (2013 April 26), Türkiye, Şangay İşbirliği Örgütü'yle Diyalog Ortağı. Erişim Adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/04/130426_sio_turkiye_anlasma.
• Çeçen, A. (2015). Türkiye ve Avrasya. EBSCOHOST: İstanbul.
• Dugin, A. (2003). Rus Jeopolitiği Avrasyacı Yaklaşım. (Çev. V. Imanov). Küre Yayınları: İstanbul.
• Dugin, A. (2014). Eurasian Misson An Introduction to Neo-Eurasianism, Arktos Medıa Ltd: Russia.
• Efegil, E. (2011). Türkiye’nin Orta Asya Politikası 2009. Türk Dış Politikası Yıllığı 2009. Seta Yayınları: Ankara.
• Erdem, D. F. (2016). Dünyada ve Türkiye'de Avrasya ve Avrasyacılık Algılamalar Yaklaşımlar ve Stratejiler. Barış Kitap: Ankara.
• Erol, M. S. (2013). Post Sovyet Alanında Türkiye-Rusya İlişkileri: Sıfır Toplamlı Bir Oyun mu Yoksa Güvene Dayalı İşbirliği mi?. Haydar Çakmak ve Mehmet Erol (Ed.). Türkiye Cumhuriyeti Rusya Federasyonu İlişkileri. Barış Kitap: Ankara.
• Garnett, S. (2001). Çin-Rusya Stratejik Ortaklığının Tehlikeleri. Uzak ve Eski Komşumuz Çin, (Çev. Y. Tezkan). Ülke Kitapları: İstanbul.
• Gaspers, J., Huotari, M. and Eder T. (2017). Can Turkey Play the Shanghai Card?: China’s Take on Ankara’s Eurasian Security Endeavours and What it Means for Europe’s Security Architecture. Federal Academy for Security Policy.
• Guang, P. (2013). The Spirit of the Silk Road", The SCO and China's Relations with Central Asia. Michael Fredholm (Ed.). The Shanghai Cooperation Organization and Eurasian Geopolitics: New Directions, Perspectives, and Challenges. NIAS Press: Copenhagen.
• Hobsbawm, E. (2008). Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı. Everest Yayınları: İstanbul.
• Imanov, V. (2008). Avrasyacılık: Rusya'nın Kimlik Arayışı. Küre Yayınları: İstanbul.
• İşyar, Ö. G. (2013). Avrasya ve Avrasyacılık. Dora Yayınları: Bursa.
• Kennedy, P. C., Robert, S. and Hill, B. E. (1997). Eksen Ülkeler ve Amerikan Stratejisi. (Çev. M. Gürses). Türkiye Günlüğü. Ankara. (47), 51-54.
• Keyman, F. (2011). Küreselleşme, Modernite ve Demokrasi Türk Dış Politikası 2009 ve Sonrası. Türk Dış Politikası Yıllığı 2009. Seta Yayınları: Ankara.
• Larrabee, F. S. and Lesser, I.O. (2003). Turkish Foreign Policy in an Age of Uncertainty. RAND: California.
• Laruelle, M. (2015). Eurasia, Eurasianism, Eurasian Union Termınologıcal Gaps and Overlaps. George Washington University’s Elliott School of International Affairs, PONARS Eurasia Policy Memo No. 366, 1-5.
• Mammadov, H. (2014). Rus Dış Politikasında Stratejik-Zihinsel Süreklilik ve Putin'in Dış Politika Doktrini. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi: Ankara.
• Mcmahon, J. R. (2013). Soğuk Savaş. (Çev. Sinem Gül). Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
• Nazarbayev, N. (2011). Yevraziiskiy Sayuz: Otidei Kistorii Budushego, İzvestia, http://izvestia.ru/news/504908.
• Rakhimov, M. (2013). The Institutional and Political Transformation of the SCO in the Context of Geopolitical Changes in Central Asia, the Central Asian Point of View on the SCO. Michael Fredholm (Ed.). The Shangai Cooperation and Eurasian Geopolitics: New Directions, Perspectives, and Challenges. NIAS Press: Copenhagen.
• Rozanov, A. A. (2013). The Shanghai Cooperation Organization and Central Asia's Security Challenges. The Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces, http://www.dcaf.ch/Publications/The-Shanghai-Cooperation-Organisation-and-Central-Asia-s-Security-Challenges.
• Samarkand Declaration (2022 September 16), The Samarkand Declaration of the Heads of State Council of the Shanghai Cooperation Organisation. Erişim Adresi http://eng.sectsco.org/documents/.
• Sander, O. (2014). Siyasi Tarih: 1918-1994. İmge Kitabevi: Ankara.
• Sarsekeev, M. (2014). Russia in Central Asia: Geopolitical Models of Strategy and Foreign Policy. Central Asia and Caucasus Journal, 3, http://www.cac.org/online/2014/journal_eng/cac-04/03.shtml.
• Savitskii, P.N. (1926). Geograficheskii Obzor Rossii-Evrazii”, Liudmila Novikova and Irina Sizemskaia (Ed.). Evraziia, Mir Rossii, Russia.
• SCO. (2021). The Shanghai Cooperation Organisation. Erişim Adresi http://eng.sectsco.org/about_sco/.
• Serbest, M. B. (2017). Tarihsel Süreçte Rus Avrasyacılığı: Klasik Avrasyacılıktan Neo-Avrasyacılığa. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 285-307.
• Taşkın, D. (2013). Mekânsal Güç Asya'nın Siyasi Gücü: Şanghay İşbirliği Örgütü. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(30), ss.217-228.
• TC Dışişleri Bakanlığı. (2022). Şanghay İşbirliği Örgütü. Erişim Adresi http://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa.
• Temur, F. (2015). Yükselen Asya’da Şanghay İşbirliği Örgütü, Dünü Bugünü ve Yarını. Stratejik Düşünce ve Araştırma Vakfı İkt. İşt: Ankara.
• Uçarol, R. (1995). Siyasi Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Urazova, Y. İ. (2003). Türkiye ile Orta Asya'nın ve Kafkasya'nın Yeni Türki Devletleri Arasındaki Ekonomik İlişkilerin Durumu ve Perspektifleri. Gülten Kazgan ve Natalya Ulçenko (Ed.). Türkiye ve Rusya. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Wehrschutz, C. F. (2000). Rus Fikriyatının Parçası Olarak Avrasyacılık. (Çev. M. Murat Taşar). Menfaatler Çatışması Ortasında Türkiye. Ülke Kitapları: İstanbul.
• Yapıcı, U. (2007). Yeni Soğuk Savaş Putin, Rusya ve Avrasya. Başlık Yayın Grubu: İstanbul.
• Zakaria, F. (2008). Post Modern Amerika. Kırmızı Yayınları: İstanbul.