General Monitoring and Pursuit Authority of Administrative Law Enforcement in the Fight against Terrorism, and Protection of Private Life in the Light of ECHR Decisions

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 1, 217 - 235, 26.01.2024

İbrahim Aydın

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1392078

Öz

The main goal of terrorist acts is to eliminate the constitutional order and destroy fundamental rights and freedoms by using force and violence. Political tensions, wars, mass migrations, and huge changes in communication, information and transportation technologies have brought with them new security threats. Transnational terrorist activities, organized smuggling and cyber crimes have become increasingly common. In response to these threats, states have tended to increase the powers of the administrative law enforcement in the fight against terrorism, such as intelligence collection, monitoring and follow-up. On the other hand, this situation has also brought about discussions about the violation of the right to protection of private life. Violation applications have been made to national courts and the European Court of Human Rights. The ECHR's decisions on this issue are also guiding for governments. In this study, it is aimed to discuss the general monitoring and follow-up authority given to the administrative law enforcement in terms of ECHR jurisprudence. After giving explanatory information about the concepts of protection and confidentiality of private life, national security and intelligence, the general monitoring and follow-up powers given to the administrative law enforcement are discussed and the ECHR jurisprudence on similar practices is exemplified. Some suggestions were also produced in the last part of this study.

Anahtar Kelimeler

terrorism, security, protection of private life, law enforcement, intelligence

AİHM KARARLARI IŞIĞINDA TERÖRLE MÜCADELEDE İDARİ KOLLUĞUN GENEL İZLEME VE TAKİP YETKİSİ VE ÖZEL HAYATIN KORUNMASI

Öz

Terör eylemlerinin ana hedefi cebir ve şiddet kullanarak anayasal düzeni ortadan kaldırmak ve temel hak ve hürriyetleri yok etmektir. Siyasi gerilimler, savaşlar, kitlesel göçler, iletişim, bilişim ve ulaşım teknolojilerinde yaşanan devasa değişimler yeni güvenlik tehditlerini de beraberinde getirmiştir. Sınır aşan terörist faaliyetler, organize kaçakçılık ve siber suçlar giderek yaygınlaşmıştır. Bu tehditlere karşı devletler, idari kolluğun terörle mücadelede, istihbarat toplama, izleme ve takip gibi yetkilerini artırma eğilimine girmiştir. Diğer taraftan bu durum özel hayatın korunması hakkının ihlali tartışmalarını da beraberinde getirmiştir. Ulusal mahkemelere ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine ihlal başvuruları yapılmıştır. AİHM’in bu konudaki kararları hükümetler açısından da yol gösterici niteliktedir. Bu çalışmada idari kolluğa verilen genel izleme ve takip yetkisinin AİHM içtihatları açısından tartışılması amaçlanmıştır. Özel hayatın korunması ve gizliliği, ulusal güvenlik ve istihbarat kavramları hakkında açıklayıcı bilgilerin verilmesinin ardından idari kolluğa verilen genel izleme ve takip yetkileri tartışılmış ve devamında benzer uygulamalar hakkında AİHM içtihatları örneklendirilmiştir. Bu çalışmanın son kısmında bir kısım öneriler de üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

terör, güvenlik, özel hayatın korunması, kolluk, istihbarat.

Kaynakça

• Acar, Ü. (2011). İstihbarat. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ahmetoğlu, A. B. (2023). Eylem Planı ile Özel Hayata ve Aile Hayatına İlişkin Güvenceler Artıyor. İnsan Hakları Dergisi, 7, 41-47.
• Aras, B. (2009). Türk Hukukunda İletişimin Denetlenmesi Tedbirinde Yargısal Denetim. Terazi Dergisi, 4(30), 31-39.
• Avcı, G. (2004). İstihbarat Teknikleri, (Üçüncü Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Bayındır, Z. (2016). Özel Yaşamın Korunması Çerçevesinde İstihbarat Faaliyetleri. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beren, F. (2010). İç Güvenlik İstihbaratında Saydamlık-Etkililik İlişkisi. Doktora Tezi, Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Birtek, F. (2011). İstihbarat Amacıyla İletişim Özgürlüğüne Müdahale Edilmesi ve Müdahaleden Elde Edilen Materyallerin Delil Olarak Kabul Edilebilirliği. CHD, 6(16), 100-148.
• Boga, B. (2022). Türk Ceza Kanunu’nda Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu ile Kişisel Verileri Koruyan Suçlar Arasındaki İlişkiye Dair Bir Değerlendirme. 2022 Uluslararası Necmettin Erbakan Hukuk Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı, 81-110.
• Can, N. (2020). Kolluk ve Adli Makamlar Tarafından İşlenen Kişisel Verilerin Korunması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı.
• Centel, N. & Zafer, H. (2018). Ceza Muhakemesi Hukuku (15. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Centel, N. (2011). 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi. GSÜHFD, 9(1), 161-192.
• Cin, E. (2008). Türk Hukukunda Kolluk Yetkisinin Kullanılması ve Sınırları. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, A. (2015). Özgürlük ve Güvenlik Bağlamında İç Güvenlik Paketinde Yer Alan Bazı Maddelerinin Değerlendirilmesi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 0(5), 235-263.
• Delice, M. & Dağlar, M. (2011). Alternative Tactics for Combating Terrorism: Citizens Police Academies, IPES working paper series.
• Dost, S. (2018). Uluslararası Hukukta Orantılılık İlkesi, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 0(12), 361-399.
• Erdoğan, M. (2013). Anayasal-Demokratik Bir Rejimde Özgürlük ve Güvenlik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(24), 21-29.
• Ergil, D. (1992). Uluslararası Terörizm. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47(3), 139- 143.
• Galli, F. (2016). The Interception of Communication in France and Italy – What Relevance for The Development of English Law? The International Journal of Human Rights, 20(5), 666-683.
• Girgin, K. (2003). Uluslararası İlişkiler Modern İstihbarat ve Türkiye. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
• Gözler, K. (2011). Anayasa Hukukuna Giriş. (On yedinci Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gözübüyük, A. Ş & Gölcüklü, F. (2016). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, (11. Bası). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Gözübüyük, Ş. & Gölcüklü, F. (2011). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, (9. Basım). Ankara: Turhan Kitapevi.
• Güler, M. (2023). MİT Yasasında Değişiklik ve İstihbaratın Denetimi. https://21yyte.org/tr/merkezler/islevsel-arastirma- merkezleri/milli-guvenlik-ve-dis-politika-arastirmalari-merkezi/mit-yasasinda-degisiklik-ve-istihbaratin-denetimi, (Erişim Tarihi: 28.10.2023).
• Günday, M. (2011). İdare Hukuku, (Onuncu Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Güney, A. (2006). Türkiye’de Özel Güvenlik Teşkilatlarının Yetkilerinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Harris, David., O'Boyle, Michael. & Warbrick, Colin. (2022). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. İstanbul: Onikilevha Yayıncılık.
• Kaşlı, E. (2022). Kolluk Uygulamalarında Drone Kullanımı. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(26), 329-340.
• Kaşlı, E. (2023). Kolluk Faaliyetlerinde Kişisel Verilerin Korunması: Avrupa Birliği 2016/794 Sayılı Europol Tüzüğü ve 2016/680 Sayılı Kolluk-Ceza Adaleti Direktifi Işığında Bir İnceleme. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 22, 97-115.
• Kızılırmak, B. (2018). Önleyici Amaçla Elde Edilen Verilerin Ceza Muhakemesinde Kullanılabilirliği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kilkelly, U. (2001). Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı: AİHS’nin 8. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Klavuz. İnsan Hakları El Kitapları, No:1. Strasbourg, Cedex: Avrupa Konseyi Yayınları.
• Köksal, T. D. (2021). Bilgi Toplamaya Yönelik İstihbari Kolluk Faaliyetine İnsan Hakları Perspektifinden Bakış. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, 1745-1798.
• Kuçuradi, İ. (2018). Etik İlkeler ve Hukukun Temel Öncülleri Olarak İnsan Hakları. İonna Kuçuradi, İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, içinde, ss. 55-68 (4. Baskı), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuloğlu, G. (2015). İç Güvenlik İstihbaratı ve Kolluk. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Küzeci, E. (2010). Kişisel Verilerin Korunması Hakkı. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Metin, Y. (2017). Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir? Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-74.
• Öncü, G. A. (2011). Özel Yaşamın Korunması Hakkı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Özbek, V. Ö. (2001). Elektronik Ortamda Saklı Bulunan Verilerin Ceza Muhakemesinde Delil Niteliği ve Değerlendirilmesi. İÜHFM, 59(1-2), 181-202.
• Özbek, V. Ö., Doğan, K. & Bacaksız, P. (2023). Ceza Muhakemesi Hukuku (16. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Özbudun, E. (1977). Anayasa Hukuku Bakımından Özel Haberleşmenin Gizliliği. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 1925-1975.
• Özdağ, Ü. (2008). İstihbarat Teorisi. Ankara: Kripto Yayınevi
• Özdağ, Ü. (2009). Devlet ve İstihbarat. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(3), 33-50.
• Özdek, Y. (2004). Avrupa insan hakları hukuku ve Türkiye: AİHS sistemi, AİHM kararlarında Türkiye. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi.
• Öztürk, B., Kazancı, B. E. & Güleç, S. S. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku Koruma Tedbirler (4. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Pınarbaşı, M. (2014). Özel Hayatın Korunması Kapsamında İstihbarat Faaliyetlerinin Hukuksal Sınırları. Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Bilimleri Anabilim Dalı.
• Semiz, H. (2007). Uluslararası Terör Suçları Bakımından Terör Suçlarında Kolluk Yetkileri. Yüksek Lisans Tezi, Harp Akademisi Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü.
• Shue, H. (1996). Temel Hakların Evrenselliği. İnsan Haklarının Felsefi Temelleri Uluslararası Semineri, Yayıma Hazırlayan İoanna Kuçuradi, (2. Baskı) Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Şen, E. (1996). Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması. İstanbul: Kazancı Yayınları.
• Şen, E. (2011). Türk Hukuku’nda Telefon Dinleme, Gizli Soruşturmacı, Muhbir (Telefon Dinleme), (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Ünver, Y. & Hakeri, H. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku (16. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yenisey, F. (2012). Kolluğun Suç Öncesi Faaliyetleri Çerçevesinde İstihbarat ve Güvenlik Hukuku. Ankara: Jandarma Okullar Komutanlığı Matbaası.
• Yenisey, F. (2015). Kolluk Hukuku, (2. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yılmaz, S. (2007). 21. Yüzyılda Güvenlik ve İstihbarat. İstanbul: Milenyum Yayınları.
• Yüksel, S. (2012). Özel Yaşamın Bir Parçası Olarak Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Gizliliğine Önleyici Denetimle Müdahale. İstanbul: Beta Yayıncılık.