SPİNOZA FELSEFESİNDE ZORUNLULUK KAVRAMININ TANRI VE ÖZGÜRLÜK KAVRAMLARI İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2015, Sayı: 19, 99 - 110, 01.05.2015

Naciye Atış

Öz

Spinoza, zorunluluk kavramını varlık kavramını açıklamak için kullanır. Bunun nedeni zorunluluğun varlığın doğası ile ilgili olduğunu düşünmesidir. Bu açıklama zorunlu varlık tanımını ortaya koyar. Zorunlu varlık, zorunlu olarak var olandır. Bir şeyin zorunlu olarak var olması doğasının belirlemesinin sonucudur. O halde varlığın var olma nedeni, doğasıdır. Varlığın doğası, varlığın kendisinden başka bir nedene bağlı olmadan var olmasının nedenidir. Spinoza felsefesinde varlığın kendi doğasından başka bir nedene bağlı olmadığı kabulü, varlığın özgür varlık olarak tanımlanmasıdır. Görüldüğü gibi zorunluluk kavramının varlığın doğası ile ilgisi, varlığın zorunlu ve özgür varlık olarak tanımını ortaya koyar. Spinoza, zorunluluk kavramının doğasının ilgili olduğu varlığın Tanrı olduğunu söyler. Bunun nedeni sadece Tanrı’nın doğası
gereği kendinden başka bir nedene bağlı olmayan varlık olmasıdır. Spinoza’nın bu söylediği de zorunluluk kavramının varlığın doğası ile ilgili olduğunun kabul edilme nedenini açıklar. Bu kabulün nedeni sadece Tanrı’nın varlığının doğasının zorunlu olduğunu göstermek içindir. Bu da Spinoza felsefesinde zorunluluk kavramının Tanrı’nın, zorunlu ve özgür varlık olarak ispatı için kullanıldığını gösterir. Bu ispat, zorunluluk ve özgürlük kavramlarının, zorunlu olmak ve özgür olmak olarak sadece Tanrı’nın varlığı için söz konusu olduğunu ifade eder ve Spinoza felsefesinde iki sonuca neden olur. Birincisi Tanrı’nın varlığının zorunluluk kavramı içerisine yerleştirilmesidir. İkincisi de özgürlük kavramının zorunluluk kavramının sonucu olmasıdır. Söz
konusu iki sonuç, Spinoza felsefesinde zorunluluk kavramının varlık açıklamasındaki önemini gösterir. Bu nedenle bu yazının amacı, zorunluluk kavramının Spinoza felsefesindeki önemi ve kullanılma nedenini, Tanrı ve özgürlük kavramları ile ilişkisi temelinde anlamaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

zorunluluk, Tanrı, varlık, öz, determinizm, özgür varlık

The Relation of Necessity Concept with God and Freedom Concepts in Spinoza’s Philosophy

Öz

Spinoza uses the concept of necessity to explain the concept of being. Because he believes that necessity relates to nature of being. This explanation brings the definition of ‘necessary being’ to light. Necessary being is the one which exists necessarily. Existance of something necessarily means that its existance is determined by its nature. Then a being exists because of its nature. It is inherent in the nature of being why a being exists because of no reason but itself. The acceptance that being exists without any reason other than itself in Spinoza’s philosophy is the definition of being as free. As seen, relation of necessity concept with the nature of being states the definition of being as necessary and free being. Spinoza says that God is the being which the nature of necessity concept relates to. Because God is the only being that does not depend on any reason other than himself. This statement of Spinoza explains why the concept of necessity is accepted as being in relation with the nature of being. The only reason of this acceptance is to show that the nature of God’s being is necessary. And, this shows that the necessity concept is used in Spinoza’s philosophy to prove that God is necessary and free. This
proof states that necessity and freedom concepts are only in question for the being of God as being necessary and free. Besides, this proof generates two consequences. First is placing God’s being into the necessity concept. Second, freedom concept is the consequence of necessity. These two
consequences manifest the importance of necessity in the explanation of being. For his reason, the objective of this paper is to understand the importance of necessity concept and why is used in Spinoza’s philosophy on the basis of relation with God and freedom concepts

Anahtar Kelimeler

necessity, God, being, essence, determinism, free being

Kaynakça

• Cottingham, J. (1988),A History of Western Philosophy: The Rationalists, Oxford University Press
• Hermann, D. (1986) Conceptions of Philosophical Method in Spinoza: Logica and Mos Geometricus”,The review of Metaphysics, Vol.40, No. 1.
• Deveaux, S. (2003) “The Divine Essence and the Conception of God in Spinoza”, Synthese,vol.135.
• Friedman, J. (1986) “How The Finite Follow From The Infinite in Spinoza’s Metaphysical System’, Vol.69, No.3.
• Gareet, D. (1979) “Spinoza’s Ontological Argument”, The Philosophical Review, vol.88. No.2 (Apr,1979).
• Griffin, M. (2008), Interpreting Spinoza Critical Essay, “Necessitarianism in Spinoza and Leibniz”, Cambridge University Press.
• Koistinen, O. (2003) “Spinoza’s Proof of Necessitarianism”, Philosophy and Phenomenological Research, vol.67.
• Nadler, S. (2006) Spinoza’s Ethics An Introduction, “On God: necessity and determinism”, Cambridge University Press.
• Thilly, F.– Wood,L. (1964) A History of Philosophy, Holt Rinehart and Winston Inc. Spinoza, B. (1996) Törebilim, (çev. Aziz Yardımlı), İdea Yayınları.