CLARIFICATION OF THE CARTESIAN VISION AND ITS PHENOMENOLOGICAL CRITIQUE

Yıl 2024, Sayı: 37, 283 - 305, 07.05.2024

Ahmet Eker

https://doi.org/10.53844/flsf.1432750

Öz

Cartesian perspectivism is often referred to as the modern scopic regime and is often studied within the framework of Descartes' thought. But it is necessary to accept that there are many scopic regimes have also emerged in modernity. This text aims to examine the matter of modern vision by centering it on Cartesian thought and to explain the main axes of basic phenomenological interventions against this understanding. While doing this, It was aimed to clarify a vision of dispositive that is revealed through the texts of Rene Descartes and the opposition against the understanding of Edmund Husserl and Merleau-Ponty philosophy. Finally, I think to reveal the basic axes of the phenomenological understanding of vision through the criticisms made to the Cartesian scopic vision model

Anahtar Kelimeler

vision, scopic vision, Cartesian vision, phenomenological view, perspective and phenomenology

KARTEZYEN GÖRME DÜZENEĞİ VE FENOMENOLOJİK KRİTİĞİNİN BELİRGİNLEŞMESİ

Öz

Kartezyen perspektivizm, genellikle modern skopik rejim olarak adlandırılmaktadır ve çoğunlukla Descartes düşünesi çerçevesinde incelenmektedir. Fakat çok sayıda skopik rejimin de modernite içinde ortaya çıktığını kabul etmek gereklidir. Bu metin modern görme meselesini Kartezyen düşünceyi merkezine alarak incelemeyi ve bu anlayışa karşıt olarak temel fenomenolojik müdahalelerin ana eksenlerini açıklamayı hedeflemektedir. Bunu yaparken Rene Descartes’in metinleri aracılığıyla açığa çıkan bir görme düzeneğini ve bu anlayışa Edmund Husserl ile Merleau-Ponty felsefesinin düştüğü şerhleri belirginleştirmeyi amaçlıyorum. Nihayetinde ise fenomenolojik görme anlayışının temel eksenlerini Kartezyen skopik görme modeline yapılan eleştiriler çerçevesinden açımlamayı amaçlıyorum.

Anahtar Kelimeler

görme, skopik görme modeli, fenomenolojik bakış, perspektif ve fenomenoloji, kartezyen bakış

Kaynakça

• Attig, Thomas, “Husserl and Descartes on The Foundations of Philosophy”, Metaphilosophy, January, Vol. 11, No. 1, Wiley online, 1980, pp. 17-35
• Bello, Angela Ales, “Husserl’s Question of God as a Philosophical Question”, içinde The Divine In Husserl And Other Explorations. Dordrecht: Springer Netherlands, 2009, pp.25-61.
• Berger, John, Görme Duyusu, Çeviren: Osman Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2014.
• Beyssade, J. M., “Descartes: Felsefi Bir Devrim mi?”, Çeviren: Tülin Bumin, Cogito Dergisi, (1997), Sayı-10.
• Casey, Edward, The Fate of Place: A Philosophical History, University of California Press, 2013.
• Crary, Jonathan, “Modernizing Vision”, in Vision and Visuality: Discussions in Contemporary Culture, ed: Hal Foster, Seattle: Bay Press, 1988
• Curley, E. M. Analysis in the Meditations: The Quest for Clear and Distinct Ideas in Meditations on First Philosophy in Focus, Rene Descartes [ed. Stanley Tweyman], London: Routledge, 1993.
• Descartes, René, Metot Üzerine Konuşmalar, Çeviren: K. Sahir Ser, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1984.
• Descartes, René, Descartes: The World and Other Writings, Edited and Translated by Stephen Gaukroger, Cambridge University Press, 1998.
• Descartes, René, Felsefenin İlkeleri, Çeviren: Mesut Akın, İstanbul: Say yayınları, 2007.
• Descartes, René, Meditasyonlar, Çeviren: Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
• Foucault, Michel, The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences, London: Routledge, 2002.
• Gaukroger, Stephen, “Introduction” in Rene Descartes: The World and Other Writings, Edited and Translated by Stephen Gaukroger, Cambridge University Press, 1998.
• Husserl, Edmund, “Fenomenoloji”, içinde Husserl’in Gör Dediği, Çeviren: Aydın Gelmez, Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, Sayı 6, İstanbul: Alef Yayınevi, 2010.
• Husserl, Edmund, Fenomenoloji Üzerine Beş Ders, Çeviren: Harun Tepe, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
• Jay, Martin, Downcast Eyes: The Denigration of Vision in Twentieth-century French Thought, University of California Press, 1993.
• Jay, Martin, “Sartre, Merleau-Ponty, and the Search for a New Ontology of Sight” içinde Vision and Visuality: Discussions in Contemporary Culture, Edited: Hal Foster, Seattle: Bay Press, 1988
• Jay, Martin, “Scopic Regimes of Modernity” içinde Vision and Visuality: Discussions in Contemporary Culture, Edited: Hal Foster, Seattle: Bay Press, 1988.
• Koyre, Alexandre, “Descartes Üzerine Konuşmalar”, Platon Okumaya Giriş, Çeviren: Kurtuluş Dinçer, Ankara: Pharmakon. 2020.
• Kramer, Sybille, The 'Eye Of The Mind' and The 'Eye of The Body': Descartes and Leibniz on Truth, Mathematics, and Visuality in Sensory Perception: Mind and Matter, Friedrich G. Barth, Patrizia Giampieri-Deutsch, Hans-Dieter Klein (eds.), Springer-Verlag/Wien, 2012, pp.369-382.
• Langton, Rae, “Descartes’ın Meditasyonlar’ına Bir Çalısma Rehberi”, Çeviren: Samet Bağçe, Batı Felsefesi Klasikleri Edisyonu, Dil Bilim ve Felsefe Bölümü, MIT, 2006.
• Levinas, Emmanuel, Husserl Fenomenolojisinde Görü Teorisi, Çeviren: Yağmur Ceylan Uslu, İstanbul: İthaki Yayınları, 2016.
• Malpas, Jeff., Place and Experience: A Philosophical Topography, Cambridge University Press, UK, 2018. Macdonald, Paul S., Descartes and Husserl: The Philosophical Project of Radical Beginnings, State University of New York Press, Albany, 2000.
• Mensch, James R., Intersubjectivity and Transcendental Idealism, Albany State University of New York Press, 1988.
• Merleau-Ponty, Maurice., Görünür ile Görünmez, Çeviren: Hanfe Güven, Ankara: DoğuBatı Yayınları, 2023.
• Merleau-Ponty, Maurice., Algının Fenomenolojisi, Çevirenler: Emine Sarıkartal & Eylem Hacımuratoğlu, İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
• Merleau-Ponty, Maurice., Algılanan Dünya, ikinci basım, Çeviren: Ömer Aygün İstanbul: Metis Yayınları, 2008.
• Merleau-Ponty, Maurice., Göz ve Tin, Çeviren: Ahmet Soysal, İstanbul: Metis yayınları, 2006a.
• Merleau-Ponty, Maurice., Algının Önceliği ve Onun Felsefi Sonuçları, Çeviren: Yusuf Yıldırım, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2006b.
• Melville, Stephen, “Division of the Gaze, or, Remarks on the Color and Tenor of Contemporary ‘Theory’” içinde Vision in Context: Historical and Contemporary Perspectives on Sight, Edited by Teresa Brennan and Martin Jay, Routledge, 2008, pp. 101-117
• Miller, David. Marshall., Representing Space in the Scientific Revolution, Cambridge University Press, 2014.
• Rawlinson, Mory C., “Perspectives and Horizons: Husserl on Seeing the Truth”, In Sites of Vision: The Discursive Construction of Sight in the History of Philosophy, Edited by David Michael Levin, The MIT Press Cambridge, 1997, pp.265-93.
• Soysal, Ahmet, “Önsöz”, içinde Göz ve Tin, Merleau-Ponty, M., Çeviren: Ahmet Soysal, İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Toulmin, Stephen. E., Cosmopolis: The Hidden Agenda of Modernity, University of Chicago Press, 1992.
• Whitehead, Alfred N., Doğa Kavramı, Çevirenler: Sercan Çalcı ve Songül Köse, İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Wilson, Margaret D., Descartes, New York: Routledge, 1978.
• Vasseleu, Cathryn, Işığın Dokusu: Irigaray, Levinas ve Merleau-Ponty’de Görüş ve Dokunuş, Çeviren: Aydın Sarıkaya, Ankara: Öteki yayınevi, 1999.
• Zhang, Haojun., Descartes and Husserl on “Clear and Distinct”, Husserl Stud. (2019), 35, 51–72.