Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik

Yıl 2009, Cilt: 17 Sayı: 3, 174 - 183, 17.09.2014

Yasemin Kutlu , Özlem Sinat

Öz

Amaç: Bu çalışma, psikiyatri kliniklerinde hizmet veren hemşirelerin tükenmişlik düzeylerini belirlemek ve bazı demografik ve çalışma özellikleri ile ilişkisini ortaya koymak amacıyla planlanmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı olan bu çalışmanın örneklemini İstanbul’da Sağlık Bakanlığı’na bağlı 2 hastane, 3 üniversite hastanesi ve 1 vakıf hastanesinde çalışan ve olasılıksız örnekleme yöntemi ile seçilen 175 hemşire oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında bireysel anket formu ve Maslach Burnout Inventory- MBI (Maslach Tükenmişlik Ölçeği-MTÖ) kullanılmıştır. Veriler, yüzdelik, tek yönlü anova testi, Kruskal wallis, t test ve korelasyon testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmada, psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin MTÖ’den aldıkları puanlara göre Duygusal Tükenme (13.67±6.07) ve Duyarsızlaşma (3.13±2.82)'nın düşük, Kişisel Başarılarının (10.88±4.05) yüksek olduğu bulunmuştur. Yaş, çalışma yılı, psikiyatri kliniğinde çalışma yılı, çalışma ortamından memnuniyet, mesleği isteyerek seçme ve yapma, mesleği kendine uygun bulma ile MTÖ arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Sonuç: Bu çalışmada psikiyatri hemşirelerinin tükenmişlik düzeyleri düşük bulunmuştur. Ancak, yaş ve çalışma yılına göre değerlendirme yapıldığında, genç yaşta ve mesleğin ilk yıllarında tükenmişlik puanları daha yüksektir. Mesleği ve psikiyatri kliniğinde çalışmayı isteyenlerde ise tükenme düşüktür. Bundan dolayı işe yeni başlayan hemşirelere yönelik destek çalışmaları yapılması ve psikiyatri kliniklerinde çalışmak isteyen hemşirelerin bu alanlara yönlendirilmesi uygun olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, psikiyatri hemşireleri, stres

Kaynakça

• Akşahin, H. (1998). İstanbul İli aile hekimliği uzmanların- da Burnout Sendromu. Uzmanlık Tezi, T.C. Sağlık Bakan- lığı Taksim Devlet Hastanesi Aile Hekimliği Koordinatör- lüğü, İstanbul, 25-28.
• Anuk, D. (1999). Tedavi ekibinde stres ve tükenmişlik. İs- tanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Psikiyatrisi Bilim Dalı, 1998-1999 Kongre Kitapçığı, İstanbul, 182-188.
• Baltaş, A. (2004). Stres ve Başaçıkma Yolları. 22.Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 77-95.
• Barling, J. (2001). Drowning not waving: Burnout and mental health nursing. Contemp Nurse, 11: 247-259.
• Bostancı, S. (2005). Hematoloji hemşiresinin psikososyal durumu. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Hematoloji Bilim Dalı, www.thd.org.tr/sub/turk (Erişim Tarihi: 3.10.2005).
• Burnard, P., Edwards, D., Coyle, D., Fothergill, A., Han- nigan, B. (2000a). Stressors, moderators and stres outco- mes: findings from the all-wales community mental health nurse study. Journal of Psychiatric and Mental Health Nur- sing, 7: 529-537.
• Burnard, P., Edwards, D., Coyle, D., Fothergill, A., Han- nigan, B. (2000b). Community mental health nurses in wa- les: Self-reported stressors and coping strategies. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 7: 523-528.
• Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik sendromunun araştırılması. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilim- leri Enstitüsü, İzmir.
• Dolu, G. (1997). Onkolojide çalışan hekimlerde tıbbi sos- yal çalışma açısından Tükenmişlik (Burnout) Sendromunun araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İ.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Prevantif Onkoloji AD Psikososyal Onkoloji ve Eğitimi Bilim Dalı, İstanbul.
• Edwards, D., Burnard, P., Coyle, D., Fothergill, A., Han- nigan, B. (2000). Stres and burnout in community mental health nursing: A review of the literature. Journal of Psychiatric And Mental Health Nursing, 7: 7-14.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin uyarlanması. Bayraktar, R. (Ed.) VII. Ulusal Psikoloji Kongresi ve Türk Psikologlar Derneği Yayını, 143-154.
• Ewers, P., Bradshaw, T., McGovern, J., Ewers, B. (2002). Does training ın psychological interventions reduce burno- ut rates in forensic nurses? Journal of Advanced Nursing, 37: 470-476.
• Hannigan, B., Edwards, D., Coyle, D., Fothergill, A., Bur- nard, P. (2000). Burnout in community mental health nur- ses: Findings from the all-wales stres study. Psychiatric Mental Health Nursing, 7: 127-134.
• Happell, B., Martin, T., Pinikahana, J. (2003). Burnout and job satisfaction: A comparative study of psychiatric nurses from forensic and a mainstream mental health service. Jo- urnal of Mental Health Nursing, 12: 39-47.
• Humpel, N., Capputi, P. (2001). Exploring the relationship between work-stress, years of experience and emotional competency using a sample of Australian mental health nurses. Journal of Psychiatric And Mental Health Nursing, 8: 399-403.
• Janosik, E. H., Davies, J. L. (1986). Psychiatric Mental He- alth Nursing. Staff Burnout As A Crisis, USA, 452-453. Kaçmaz, N. (2005a). Tükenmişlik sendromu. İstanbul Üni- versitesi İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68,1-6. http://itfder- gisi.com/text.php3?id=407 (Erişim Tarihi: 11.11.2005).
• Kaçmaz, N. (2005b). Hemşirelerde iş stresi ve tükenmişlik, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yük- sekokulu Hemşirelik Dergisi, 8: 67-77.
• Kilfedder, C. J., Power, K. G., Wells, T. J. (2001). Bur- nout in psychiatric nursing. Journal of Advanced Nursing, 34: 383-396.
• Mann, S., Cowburn, J. (2005). Emotional labour and stres within mental health nursing. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 12: 154-162.
• Pinikahana, J., Happell, B. (2004). Stres, burnout and job satisfaction in rural psychiatric nurses: A Victorian Study. The Australian Journal of Rural Health, 12: 120-125.
• Roach, B. L. (1994). Burnout and the nursing profession. The Health Care Supervisor, 12: 41-48.
• Silvia, L., Gutierrez, C., Rojaz, P. L., Tovar, S. S., Gu- adalupe, J., Tirado, O., Araceli, I., Cotonieto, M., Garciz, L. H. (2005). Burnout Syndrome among Mexican Hospital nursery staff. Rev Med IMSS, 43: 11-15.
• Solmuş, T. (2004). İş Yaşamında Duygular ve Kişilerarası İlişkiler, Tükenmişlik. Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş., İstanbul, 101-111.
• Torun, A. (1997). Stres ve tükenmişlik Tevrüz, S. (Ed) En- düstri ve Örgüt Psikolojisi, Türk Psikologlar Derneği, İs- tanbul, 43-55.
• Üstün, B. (1995). Hemşirelerin atılganlık ve tükenmişlik düzeyleri. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bi- limleri Enstitüsü, Ankara.
• Yardım, V. (1995). Örgütsel yaşamda tükenmişlik duygusu doktor ve hemşirelerin tükenmişlik duygularını belirlemeye yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Fakültesi Personel Yönetimi AbD., İstanbul.