Aile Planlaması Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2007, Cilt: 15 Sayı: 60, 155 - 164, 18.09.2014

Özlem Örsal , Gülümser Kubilay

Öz

Türkiye'de aile planlamasına yönelik tutumları ölçebilecek bir araç geliştirilmesi amacıyla bu çalışma planlanmıştır. Aile planlamasına yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması ve uygulanması amacıyla metodolojik bir saha çalışmasıdır. Araştırmacı tarafından madde havuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan ölçek maddeleri, aile planlaması, ölçme değerlendirme ve psikometri alanında 12 uzman tarafından değerlendirilmiştir. Uzman görüşlerinden gelen ölçeğin, ön uygulaması 30 kişiyle yapılmıştır. Ön uygulama sonunda gelen ölçek maddeleri tez izleme jürisine sunulmuş ve anlaşılmayan maddeler silinmiştir. 92 maddeden oluşan ilk ölçek, iki aşamalı sistematik örnekleme yöntemine göre seçilen 381 haneye uygulanmıştır. Örneklem kapsamına alınan her haneden 3 kişi ile görüşülmüştür. Görüşme sonunda 631 kadın (55.3%) ve 511 erkek (44.7 %) olmak üzere toplam 1142 (%98,9) kişiye ulaşılmıştır. Uygulanan ölçeğin istatistiksel değerlendirmeleri sonucunda, 58 maddesinin silinmesiyle 34 maddelik ölçek son halini almıştır. 34 madde ile nihai halini alan ölçek, 3 alt boyuta sahip olup, Cronbach Alfa değeri 0,90'dur. Madde ölçek korelasyon değerleri en düşük 0,31, en büyük 0,59'dur. Ortalamaları farklı ölçmektedir (Hotelling T2 =1865,06, p=,0000). Likert tipi ölçek özelliği olan maddeler toplanabilmektedir (F=54,9322, p=,0000). Ölçek bireylere ait tutumları birbirinden ayırabildiğini göstermektedir (F=105,0418, p=0000). 34 maddelik Aile Planlaması Tutum Ölçeği Türkiye'de aile planlamasına ilişkin tutumunu ölçmede etkilidir. Ölçeğin daha büyük saha çalışmalarında denenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile planlaması, Tutum, Ölçek geliştirme, Üreme, Kontraseptif, Doğum kontrolü

Kaynakça

• Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal Ve Ekonomik Ni- telikleri (2001) Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara,
• Aiken L.R. (2000) Rating Scales and Checklist Evaluating Behaviour Personality and Attitudes, John Wiley & Sons Inc., 225-253,
• Alyanak, İ.Y., Kardam, F., Koç İ., Ergöçmen, B. (2003) Ge- beliği Önleyici Yöntem Kullanımına Engel Olan Süreçler, İçinde Niteliksel Arafltırma: Gebeliği Önleyici Yöntemler ve İstemli Düflükler, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Ens- titüsü, Orkide Basımevi, Ankara, 31-56,
• Balcı, A. (1997) "Sosyal Bilimlerde Arafltırma (Yöntem Tek- nik Ve İlkeler), Ankara,
• Baykul, Y. (2000) “Madde Redaksiyonu”, İçinde Eğitimde Ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi Ve Uygulaması, ÖSYM Yayınları, 322-323,
• Bhargava, M., Kapoor, S.D. (1981) “Personal And Socio - Economic Variables In Relation With Towards Planned Fa- mily”, Indıan J Clin Psychology, Mar, 8 (1) 35-38,
• Bozbeyoğlu, A.Ç., Yiğit, E.K., Tezcan, S. (2003) “İstemli Düflüğün Algılanıflı Ve Nedenleri”, İçinde Niteliksel Arafltır- ma: Gebeliği Önleyici Yöntemler Ve İstemli Düflükler, Ha- cettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü , Orkide Bası- mevi, Ankara, 31-56, Burns,
• http://burns.com/wcbcontval.htm , (10.10.2005)
• Çelik, S. (2003) Ankara Kent Haritası,
• Çilingiroğlu, N.E. (1991) Intra-Familial Relation And The Women's Situation: A Cross Sectional Study İn Two Settle- ments, Nüfus Bilim Dergisi / Turkısh Journal Population Stu- dies, 13,57-64
• Engineering Statistical Handbook, Hotelling's Tsquared, Onli- ne
• on5/pmc543.htm, (10.10.2005) “Face Validity”,
• Online http://www.itl.nist.gov/div898/handbook/pmc/secti- Family Planning And Unwanted Pregnancies, Family Planning Organization, Online http://www.populationaction.org/resour- ces/publications/ worldofdifference/rr2 unwantedpregs.htm, (15.12.2004)
• Fink. (1995) “Face Validity” Online http://writing.closta- te.edu/references/research/relval/com2b2.cfm, (10.10.2005)
• Freedman, J.L., Sears, D.O., Carlsmith, J.M. (2003) “Tutum Ve Davranıfl” Çev. Dönmez A., İçinde Sosyal Psikoloji, 4.Baskı, İmge 357-363,
• Güngör, L., Açık, Y., Güngör, MY., Oğuzöncül, A.F. (2002) “Elazığ Devlet Hastanesi Aile Planlaması Polikliniğine İsteğe Bağlı Düflük Yapmak İçin Baflvuran Kadınların Ve Efllerinin Aile Planlaması ve İsteğe Bağlı Düflük Hakkındaki Bilgi, Tu- tum Ve Davranıflları”, 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi 23- 28 Eylül 2002 Diyarbakır, 251- 254,
• Hotelling's Tsquare Distribution, Online Wikipedia The Free Encyclopedia http://en.wikipedia.org/wiki/hotelling%27s_t- square_distribution, (10.10.2005)
• Hunter, K.I., Linn, M.W., Harris, R. (1981) “Relationship Between Women's Attitudes and Choice Of Birth Control”, Psychology Report, Oct 49 (2) 372- 4,
• Investigating Unidimensionality For Dichotomous Data , Uni- versity Of Illinois IRT Lab., Online http://work.psych.ui- uc.edu/irt/dim_dich1.asp, (10.10.2005)
• Kothandapani, V. (1971) “Validation Of Feeling, Belief And İntention to act as Three Components Of Attitude and The- ir Contribution to Prediction to Contraceptive Behavior”, Jo- urnal of Personality And Social Psychology Sep, 19 (3) 321- 33,
• Kridli, S., Al-Oballi, Libbus, K. (2001) “Contraception in Jor- dan: A Cultural and Regional Perspective”, International Nur- sing Review, 48:144-155,
• Mccarty, D. (1981) Changing Contraceptive Usage Intentons: A Test Of The Fishbein Model Of Intention”, Journal Of Applied Social Psychology, 11(3) 192-211,
• Mcdowell, I., Newell, C. (1996) Measuring Health A Guide To Rating Scales And Questionnaires, 2th Edi., Oxford Uni- versity,
• Men Without Women; China, The Economist (US), 22.7.2002, http://www.gnxp.com/oldblog/nopub/85186124, (19.7.2007)
• Murphy, K.R., Davidshofer, C.O. (1991) “Validity Of Measu- rement: Content And Construct Validity” İn Psychological Testing: Principles And Applications, Part 1, 105-146,
• Odimegwu, C.O. (1999) “Family Planning Attitudes And Use İn Nijeria: A Factor Analysis”, International Family Planning Perspectives, September, 25 (2): 86-91,
• NC State University, Online http://www2.chass.ncsu.edu/gar- son/pa765/factor.htm, (10.10.2005)
• Wikipedia The Free Encyclopedia, Online http://en.wikipedi- a.org/wiki/variance, (10.10.2005)
• Öner, N. (1994) "Geçerliği Ve Geçerliği Sınanmıfl Psikolojik Testler", Türk Psikoloji Dergisi 9 (33): 27-32,
• Özdamar, K. (2007) Güvenirlik Ve Soru Analizi, Paket Prog- ramlar İle İstatistiksel Veri Analizi 1, Anadolu Üniversitesi Yayınları No:1001, Eskiflehir, Bölüm 19, 491-503
• Özden, T. (1987) “Gebelik, Doğum ve Loğusalığa iliflkin Ge- leneksel İnanç Uygulamalar”, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemflirelik Programı Bilim Uzmanlığı Te- zi, Ankara,
• Özsoy, Ö. (2001)"Ege Üniversitesinde Öğrenim Gören Erkek Öğrenciler Erkeğe Yönelik Aile Planlaması Yöntemlerine İlifl- kin Neler Biliyorlar? Tutumları Nelerdir? 1. Ulusal Ana Ço- cuk Sağlığı Kongre Kitabı, Baran Ofset, 267-8,
• Polit, D.F., Beck, C.T., Hungler, B.P. (2004) “Stratified Ran- dom Sampling, İn Essentials Of Nursing Research Methods, Appraisal And Utilization, 5th Edi., Lipponcot, C:10, Exami- ning Sampling Plans, 241-242,
• Principal Components And Factor Analysis, Electronic Text- book Statsoft, Online http://www.statsoftinc.com/textbook/stfa- can.html, (10.10.2005)
• Sable, M.R., Libbus, M.K. Beliefs concerning contraceptive acquisition and use among low-income women, health care poor underserved, aug; 9 (3); 262-275, online h t t p : / / w w w . n c b l . n l m . n i h . g o v / e n t r e z / q u e y . f c y ? = P u b M e d & c m d (12.11.2003)
• Santos, J.R.A., Clegg, M.D. (1999) Factor Analysis Adds New Dimension To Extension Surveys, Journal Of Extensi- on 37; 5, Online http://www.joe.org/joe/1999october/rb6.html (10.10.2005)
• Sümbüloğlu, K., Sümbüloğlu, V. (1994) "Biyoistatistik", Öz- demir Yayınları, Ankara,
• fiahin, H.A. (2001) "Aile Planlaması Konusunda Sağlık Yük- sek Okulu Öğrencilerinin Bilgi Ve Tutumları", 1. Ulusal Ana Çocuk Sağlığı Kongre Kitabı, Baran Ofset 264,
• T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdür- lüğü 28.08.2003 Tarih Ve 104 Nolu Genelge, Sayı: B100TSH0130001, Konu: Planlama Kriterleri Veya h t t p : / / w w w . s a g l i k . g o v . t r / d e f a u l t . a s p ? s a y f a = m e v z u - at&cid=17&sayfano=7&sirala=ad
• Tavflancıl, E. (2002) “Yüzeysel (Görünüfl) Geçerliği”, İn Tu- tumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi, Nobel Yayın No:399, Eğitim Dizisi 119, Ankara, .37,
• Tezbaflaran, A. (1997) "Likert Tipi Ölçek Gelifltirme Klavu- zu", Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara,
• Tezcan, S. (1992) “Metodolojik Arafltırmalar”, İçinde Epide- miyoloji Tıbbi Arafltırmaların Yöntem Bilimi, Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı Yayın No:92/1, Meteksan Anonim fiirketi, 114-124,
• Townsend, M.C. (2002) “Values, Attitudes And Beliefs” İn Essentials Of Psychiatric Mental Health Nursing, Second Edi., 78-79,
• Türkiye Nüfus Ve Sağlık Arafltırması TNSA (2003), Online http//www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2003/, (11.10.2005)
• Wang, C. K. A., Thurstone, L. L. (1931), “Scale Of Attitu- de Toward Birth Control İn Thurstone L. L. (Ed) The Me- asurement Of Social Attitudes, University Of Chicago Press, Chicago, N:2