Özbek Şairi Mevlâna Habibiy’nin “Divan” Adlı Eserinde Bulunan Gazeller Üzerine Tematik Bir Değerlendirme
Öz
Yüzyıllar
boyunca, kuşaktan kuşağa aktarılan kalıplaşmış ifadeler, atasözleri, deyimler,
kültürel unsurlar vb. kullanım alanlarına göre sözcükler iletişim kurulurken yoğun
bir şekilde kullanılmıştır. Bu bakımdan tematik çalışmalar kültürel unsurları
ve söz varlıklarını koruma ve sonraki dönemlere aktarma açısından önemli bir
yere sahiptir. Günlük hayatta kullanılan sözcükler şiir diline girdiğinde
bağlama göre değerlendirilir ve böylece daha derin anlamlar kazanır. Burada
şairin dili kullanma becerisi ve sahip olduğu sözcük dağarcığı önemli bir
husustur. Nitel bir özelliğe sahip olan bu çalışmada, Mevlâna Habibiy’nin
kaleme aldığı 291 gazelde işlediği temalarla ilgili birtakım bilgiler verilmesi
amaçlanmıştır. Şiirlerde tarihi olaylardan tarıma, tanınmış kişilerden
beslenmeye, toplumsal kavramlardan tabiatla ilgili hemen her konuda tespitte
bulunmak mümkündür. Gerek söz varlığı gerek tematik zenginliği açısından eser
oldukça eser dönemin belirleyici eserlerinden biri olmuştur. 19. yüzyıl sonunda
kaleme alınmış olan bu eser, özelde Özbeklerin sosyal hayatlarıyla ilgili
bilgiler verirken genelde Türkî milletlerin ortak unsurlarının devam ettiğini
vurgulamıştır. Bu bakımdan eser Türk Dünyasında önemli bir yere sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açık, F. (2008). Özbek Edebiyatı. İstanbul: Alp Yayınları.
- Açıkgöz, H., Azap, S. (1991). Türk Dünyası Edebiyatları. İstanbul: TDAV.
- Ashirov, A. A., Hatunoğlu, N. (2015). Özbekistan’da Mevsimsel Bayramlar ve Özel Günler. Milli Folklor, 27(105), 120-130.
- Aksan, D. (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Aksan, D. (2006). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Engin Yayınevi.
- Baydemir, H. (2009). Özbekistan’da İskender, Zülkarneyn, Lokman Hekim ve Hatem Tay İle İlgili Halk Anlatıları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 41, 109-130.
- Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- Efendioğlu, S. (2016). Mevlâna Lutfi’nin “Gül ü Nevruz” Adlı Eseri ve Yazma Nüshaları. 1st İnternational Scientific Researches Congress Humanity and Social Sciences, Madrid, 576-588.
- Ercilasun, A. B. (2008). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Fıtrat, A. (2016). Özbek Klasik Müziği ve Tarihi. (H. Akbaş, Akt.). Ankara: Gece Kitaplığı.
- Hazar, M. (2004). Özbekistan’da Nevruz Törenleri ve Merasimlerin Özbek Hayatındaki Yeri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi.
- Işık, Z. (2018). Özbek Şairi Habîbîy ve Dîvânı (Metin – Aktarma – Tematik İndeks). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
- Karakaş, Ş. (1996). 20. Yüzyıl Türk Dünyası Üzerine Bir Değerlendirme. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 2, 279-317.
- Mahmudov, N., Naskali, E. G. (1996). Özbek Edebiyatında Edebî Türler. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 2, 349-352.
- Marufov, M. (1981). Uzbek Tilinin İzahlı Lugati (1-2). Moskova: “Rus Tili” Neşriyatı.
- Öztuna, Y. (2000). Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Tolkun, S. (1998). Özbek Edebiyatında Fuzuli Tesirleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 459-503.
- Yaman, E. (2015). Çağdaş Özbek Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Öz
Kaynakça
- Açık, F. (2008). Özbek Edebiyatı. İstanbul: Alp Yayınları.
- Açıkgöz, H., Azap, S. (1991). Türk Dünyası Edebiyatları. İstanbul: TDAV.
- Ashirov, A. A., Hatunoğlu, N. (2015). Özbekistan’da Mevsimsel Bayramlar ve Özel Günler. Milli Folklor, 27(105), 120-130.
- Aksan, D. (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Aksan, D. (2006). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Engin Yayınevi.
- Baydemir, H. (2009). Özbekistan’da İskender, Zülkarneyn, Lokman Hekim ve Hatem Tay İle İlgili Halk Anlatıları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 41, 109-130.
- Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- Efendioğlu, S. (2016). Mevlâna Lutfi’nin “Gül ü Nevruz” Adlı Eseri ve Yazma Nüshaları. 1st İnternational Scientific Researches Congress Humanity and Social Sciences, Madrid, 576-588.
- Ercilasun, A. B. (2008). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Fıtrat, A. (2016). Özbek Klasik Müziği ve Tarihi. (H. Akbaş, Akt.). Ankara: Gece Kitaplığı.
- Hazar, M. (2004). Özbekistan’da Nevruz Törenleri ve Merasimlerin Özbek Hayatındaki Yeri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi.
- Işık, Z. (2018). Özbek Şairi Habîbîy ve Dîvânı (Metin – Aktarma – Tematik İndeks). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
- Karakaş, Ş. (1996). 20. Yüzyıl Türk Dünyası Üzerine Bir Değerlendirme. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 2, 279-317.
- Mahmudov, N., Naskali, E. G. (1996). Özbek Edebiyatında Edebî Türler. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 2, 349-352.
- Marufov, M. (1981). Uzbek Tilinin İzahlı Lugati (1-2). Moskova: “Rus Tili” Neşriyatı.
- Öztuna, Y. (2000). Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Tolkun, S. (1998). Özbek Edebiyatında Fuzuli Tesirleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 459-503.
- Yaman, E. (2015). Çağdaş Özbek Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Ağustos 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 2 Sayı: 2 |
