TÜRK SİYASİ SÖYLEMİNDE LAKAPLAR

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 450 - 464, 30.04.2024

Sinan Yaman , Hanife Yaman

https://doi.org/10.55666/folklor.1441239

Öz

Dilbilim, folklor ve kültür bilimi çalışmalarına konu olan önemli kavramlardan biri lakaplardır. Adbilimin (onomastik) alt dallarından biri olan kişi adbilimi (antroponimi) içerisinde incelenen lakaplar, adın göndergesel işlevinin ve taşıyıcılarının özelliklerinin ötesinde, bireylerin toplumdaki rolleriyle onları tasarlayan ve kullanan alt kültüre dair iç görüler de ortaya koymaktadır. Lakaplar, bireylerin ayırıcı özelliklerine göre verilmektedir. Bireylerin fiziksel kusurları/görünüşü, mizacı, karakter özellikleri ile yaşadıkları mizahi, absürt, iyi ve kötü olaylar/durumlar lakapların verilmesinde etkili olmaktadır. Bireylerin birbirini tanımasında lakapların rolü büyüktür. Çünkü statüsü ne olursa olsun, toplumda yaşayan her bireye, sahip oldukları özelliklere göre bir ya da birden fazla lakap verildiği bilinmektedir. Lakap verilen birey bir ülkenin lideriyse, bu liderin lakaplarının veriliş nedeni halk nezdinde önemli görülmektedir. Türk toplumunda yöneticilerin “kamusal” lakaplarının incelenmesiyle, halkın liderlere karşı olan kültürel kabullerinin ve yargılarının ortaya çıkarılabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada, siyasi söylem içeren gazete, dergi, sosyal medya kaynaklarında Türk politikacıları, siyasi parti liderleri ve askerî-siyasi olayların aktörlerinin lakapları tespit edilerek ve bu lakapların dilsel, ulusal ve kültürel özellikleri incelenmiştir. Siyasi söylem içerisindeki lakaplar, tarihî Türk devletlerinin yöneticilerinin lakapları ve modern dönem Türk siyasetçilerin lakapları olmak üzere iki temel başlık altında incelenmiştir. Art zamanlı ve eş zamanlı bir çözümlemenin yapıldığı bu araştırmayla, Türkiye’de siyasilere verilen lakapların dilsel ve kültürel özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tarihî Türk devletlerinde yönetimin tanrısal bir dayanağı mevcut olduğu, bu da bu devletleri yöneten hükümdarlara verilen lakaplarda negatif unsurların az olmasının temel sebebidir. Her ne kadar bazı hükümdarların lakapları negatif bir özellik sergilese de, bu lakapların o hükümdara çok genç yaşta verildiği gerçeği unutulmamalıdır. Cumhuriyetle birlikte halkın kendi içinden birilerini yönetici olarak seçebilmesi, seçilen yöneticilerin rahatlıkla eleştirilebildiği bir ortam oluşturmuştur. Bu durum, modern dönem Türk siyasetçilerine verilen lakapların mizahi bir yönünün olmasını ve olumsuz kullanımlara açık olmasını sağlamıştır. Türk siyasetçilerinin lakaplarının ve veriliş nedenlerinin ortaya çıkarıldığı bu çalışmada, halkın siyasetçilere olan bakış açısı ve siyasetçilerin özdeşleştirildiği kavramlar ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, Türk devlet geleneğinde, yöneticilere verilen lakapların incelenmesiyle Türk toplumunun devlet geleneği ve dünya görüşü hakkında çıkarımlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

adbilim, lakap, siyasi söylem, siyaset, Türk siyaseti

NICKNAMES IN TURKISH POLITICAL DISCOURSE

Öz

Nicknames are one of the important concepts that are the subject of linguistics, folklore and cultural studies. Nicknames, which are analyzed within anthroponomy, one of the sub-branches of onomastics, reveal insights beyond the referential function of the name and the characteristics of its bearers, into the roles of individuals in society and the subculture that designs and uses them. Nicknames are given according to the distinctive characteristics of individuals. Individuals' physical defects/appearance, temperament, character traits and the humorous, absurd, good and bad events/situations they have experienced are effective in giving nicknames. Nicknames play a big role in individuals getting to know each other. Because it is known that every individual living in society, regardless of their status, is given one or more nicknames according to their characteristics. If the individual given a nickname is the leader of a country, the reason for the nicknames of this leader is considered important by the public. By examining the “public” nicknames of leaders in Turkish society, it is thought that the cultural acceptance and judgments of the public towards leaders can be revealed. In this study, the nicknames of Turkish politicians, political party leaders and actors of military-political events in newspapers, magazines and social media sources containing political discourse were identified and their linguistic, national and cultural characteristics were analyzed. The nicknames in political discourse are analyzed under two main headings: “nicknames of the rulers of historical Turkish states” and “nicknames of modern Turkish politicians”. In this study, in which a diachronic and simultaneous analysis was conducted, the linguistic and cultural characteristics of the nicknames given to politicians in Turkey were tried to be revealed. In the historical Turkish states, the government had a divine basis, which is the main reason for the lack of negative elements in the nicknames given to the rulers of these states. Although the nicknames of some rulers exhibit a negative characteristic, the fact that these nicknames were given to that ruler at a very young age should not be forgotten. With the Republic, the ability of the people to elect their own people as rulers created an environment in which the elected rulers could be criticized easily. This situation ensured that the nicknames given to Turkish politicians of the modern period had a humorous aspect and were open to negative uses. In this study, in which the nicknames of Turkish politicians and the reasons for giving them are revealed, the public's perspective on politicians and the concepts with which politicians are identified are revealed. As a result, by analyzing the nicknames given to rulers in the Turkish state tradition, inferences have been drawn about the state tradition and worldview of Turkish society.

Anahtar Kelimeler

onomastics, nickname, political discourse, politics, Turkish politics

Kaynakça

• Bu bölüme kaynakça eklenmesi zorunludur.