2008 Küresel Finans Krizi: Neo-Liberal Finansal Sistemin İflası Ve Uluslararası Para Fonu’nun Kurumsal Sorgusu

Yıl 2018, Sayı: 641, 1103 - 1131, 01.07.2018

İsmail Hakkı İşcan

Öz

1980’lerin sonlarına doğru yeni gelişen piyasalarla birlikte geçiş ekonomileri, yeni bir büyüme modelini kabul etmek durumunda kaldılar. Bu model, neo-liberal anlayışı yansıtan ve temelde “Washington Mutabakatı” olarak adlandırılan tedbirler paketinin oluşturduğu bir ekonomik dönüşümü içermekteydi. Modelin uygulanmasında başta Uluslararası Para Fonu (IMF) olmak üzere Bretton Woods (BW) sisteminin kurumsal unsurları etkin rol üstlendiler. Ancak temelinde finansal liberalizasyona dayalı bu politikalar uygulamada beklenen başarıyı sağlayamadı. Model, ekonomi yazınında ve çevrede, 1990 ve sonrası çeşitli bölgesel ve ülkesel krizlerin oluşmasında ortak neden olarak gösterildi. Diğer taraftan 2008 küresel finans krizini tahmin edememesi ve gelişmiş ekonomilerde deregülasyon politikalarıyla oluşan düzenleme zafiyetine yönelik önlem almakta gecikmesi, Fon’un bu süreçte de önemli ölçüde eleştirilmesine neden oldu. Fon yönetiminde kota ve oy gücü dağılımdaki adaletsizlikler yanında gelişmiş ülkelerin yüksek düzeyli etkisi ve ülkeler için genelde neo-liberal anlayışı yansıtan ve benzer nitelikte uygulama ve tedbir paketleri sunulması da IMF ile ilgili tartışma yaratan diğer konulardı. Bu çalışmada, IMF’deki kurumsal ve politik değişim kaygısı irdelenecek ve Fon’un yeniden yapılandırılmasında alınan karar ve uygulamaların ne denli başarılı olabileceği tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

IMF, Küresel Finans Krizi, Washington Mutabakatı, İstanbul Kararları

2008 Global Financial Crisis: The Crash Of The Neoliberal Financial System And The Institutional Criticism Of International Monetary Fund

Öz

Towards the end of the 1980s, emerging markets and transition economies were forced to accept a new growth model. This model essentially included an economic transformation that reflected the neo-liberal approach and was a package of measures called the “Washington Consensus”. The institutional elements of the Bretton Woods (BW) system, especially the International Monetary Fund (IMF), played an active role in the implementation of the model. However, these policies that based on financial liberalization couldn’t achieve the expected success in practice. The model has been shown as a common cause for the creation of various regional and national crisis 1990 and beyond in the economics literature and economics environment. On the other hand, the Fund could not anticipate the 2008 global financial crisis. It was also delayed in taking measures for deregulation in developed economies. Thus, the IMF has been criticized extensively. In addition, other controversial issues related to the IMF are; inequality in quota and voting power distribution and high-level influence of developed countries in Fund management, and application and measure packages of Fund to the countries are similar quality and reflecting the neo-liberal approach. This study will examine the institutional and political change concerns in the IMF. It will also be discussed how successful the decisions and implementations in restructuring the Fund can be.

Anahtar Kelimeler

IMF, Global Financial Crisis, Washington Consensus, Istanbul Decisions.

Kaynakça

• Balı, S., ve A. Büyükşalvarcı, (2011), 1630’dan 2010’a Finansal Krizler Tarihi, Çatı Kitapları, İstanbul.
• Boratav, K., (2016), “IMF: Dün ve Bugün”, Hacettepe University Journal of Economics and Administrative Sciences, 34(1), ss. 27.42.
• Boughton, J.M., (2004), The IMF and the Force of History: Ten Events and Ten Ideas That Have Shaped the Institution, IMF Working Paper, No: 75.
• Beeson, M. and A. Broome, (2008), “Watching from the Sidelines: The Decline of the IMF’s Crisis Management Role”, Contemporary Politics, 14(4), pp. 393-409.
• Chang, H.J., ve I. Grabel, (2005), Kalkınma Yeniden Alternatif İktisat Politikaları, İmge Yay., Ankara.
• Chang, R., and A. Velasco, (1998), Financial Crises in Emerging Markets: A Canonical Model, NBER Working Paper No: 6606.
• Cohn, H.T., (2003), Global Political Economy: Theory and Practice, Addison Wesley Longman Inc.
• Demirgüç-Kunt, A. and E. Detragiache, (1999), Does Deposit Insurance Increase Banking System Stability? An Empirical Investigation, The World Bank Policiy Research Working Paper, No: 2247.
• Edwards K., and W. Hsieh, (2011), “Recent Changes in IMF Lending”, Bulletin, Reserve Bank Of Australia, December Quarter, pp. 77-82.
• Gilpin, R., (2013), Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği, Kripto Yayınları, Ankara. Hayaloğlu, P., ve S. Artan, (2011), “Küresel Krizle Mücadelede IMF’nin Değişen Rolü”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6, ss.133-158.
• IEO, (2011), IMF Performance in the Run-Up to the Financial and Economic Crisis: IMF Surveillance in 2004-07, http://www.ieo-imf.org/ieo/files/completedevaluations/Crisis- %20Main%20Report%20(without%20Moises%20Signature).pdf, (04.05.2018).
• IMF, (2009a), IMF Annual Report 2009-Fighting the Global Crisis
• http://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2009/eng/pdf/ar09_eng.pdf (15 Mayıs 2011).
• IMF, (2009b), http://www.imf.org/external/lang/Turkish/pubs/ft/survey/so/2009/new100609at.pdf, (15 Mayıs 2011).
• IMF, (2009c), http://www.imf.org/external/np/sec/pn/2009/pn0940.htm, (15 Mayıs 2011).
• IMF, (2011), http://www.imf.org/external/np/exr/facts/tur/changingt.pdf, (15 Mart)
• IMF, (2012a), https://www.imf.org/external/country/tur/rr/pdf/intro.pdf , (01 Mart)
• IMF, (2012b), http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2009/NEW100609A.htm, (15 Mart)
• IMF, (2012c), IMF Quotas, http://www.imf.org/external/np/exr/facts/pdf/quotas.pdf, (15 Mayıs).
• IMF, (2012d), The Liberalization And Management Of Capital Flows: An Institutional View, http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2012/111412.pdf, (02.05.2017).
• IMF, (2015), Crisis Program Review, http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2015/110915.pdf, (02.04.2018).
• IMF, (2016), Five Lessons from a Review of Recent Crisis Programs
• https://blogs.imf.org/2016/07/11/five-lessons-from-a-review-of-recent-crisis-programs/, (03.04.2018).
• Kaminsky, G.L., and C.M. Reinhart, (1999), “The Twin Crises: The Causes of Banking and Balanceof-Payments Problems”, American Economic Review, 89(3), pp.473-500.
• Karagöl, E.T. ve A.S. Bingöl, (2013), “Türkiye IMF İlişkilerinde Yeni Dönem”, SETA Analiz, Mayıs, ss. 3-34.
• Kazgan, G., (2009), Küreselleşme ve Ulus – Devlet Yeni Ekonomik Düzen, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., 5. Baskı, İstanbul.
• Kenen, P.B., (2007), Reform of the International Monetary Fund, Council On Foreign Relations, No.29.
• Krugman, P., (2008), Bunalım Ekonomisinin Geri Dönüşü, Literatür Yay., İstanbul.
• Mishkin, S.F., (2003), The Economics of Money Banking and Financial Markets, Addison-Wesley.
• Özen, Ç., (2004), “Dünya Düzeni ve Gelişmekte Olan Ülkeler”, Ekonomik Yaklaşım, 15(52-53), ss.185-205.
• Öztürk, N., (2002), “IMF’nin Değişen Rolü ve Gelişmekte Olan Ülke Ekonomilerine Etkileri”, Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 57(4), ss. 95-125.
• Pastor, R.A., (1987), Latin American Debt Crisis: Adjusting for the Past or Planning for the Future, Boulder, Lynne Rienner Publ.
• Player, C., (1974), The Dept Trap: IMF and The Third World, Penguin Books.
• Sak, G., ve E. Çağlar, (2009), Washington Mutabakatı’ndan ‘İstanbul Kararları’na: Nereye doğru gidiyoruz?, TEPAV Politika Notu, Ekim.
• Sanford, J.E., and M.A. Weiss, (2009), The Global Financial Crisis: Increasing IMF Resources and the Role of Congress, Congressional Research Service, 7-5700.
• Singh, A., (2003), “Capital Account Liberalization, Free Long-Term Capital Flows, Financial Crises And Economic Development”, Eastern Economic Journal, 29(2), pp.191-216.
• Soyak, A., ve C. Bahçekapılı, (1998), “İktisadi Krizler- Imf Politikaları İlişkisi Ve Finance And Development Dergisindeki Yansımaları”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 13(144), ss.48-61