Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru,İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkininEkonometrik Analizi (1990-2015)

Yıl 2017, Sayı: 626, 69 - 87, 01.04.2017

Ali Petek , Ali Çelik

Öz

Her bilimde olduğu gibi iktisat biliminde de temel arayış olguların birbirileriyle kurdukları ilişkileri araştırmak ve tespit etmektir. Enflasyon oranlarındaki değişim, kurlardaki, dış ticaret dengesindeki değişim, artış veya azalış bir ülke ekonomisinin makro ekonomik göstergeleri bakımından oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Başka bir ifadeyle, Türkiye’de özellikle 1980 sonrası serbestleşme politikalarıyla birlikte söz konusu değişkenlerin hareketleri ve birbirileriyle etkileşimi ciddi boyutlarda olmuştur. Bu çalışmanın amacı da, Türkiye’de 1990-2015 yılları arası aylık veriler kullanılarak, TÜFE, döviz kuru, ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin ekonometrik analizini yapmaktır. Bu değişkenler arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişki incelemek amacıyla gerekli analizler yapılmış ve sonuçları yorumlanmıştır. Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre değişkenler arasında uzun dönemde eşbütünleşik bir ilişki tespit edilmiştir. Nedensellik sonucuna göre ise; TÜFE ve ihracattan ise ithalata doğru tek yönlü bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda döviz kurundan ve ithalattan ihracata doğruda tek yönlü bir ilişkinin bulunduğu gözlemlenmektedir. Sonrasında yapılan VAR analizi de bu bulguları doğrulamaktadır

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Döviz Kuru, İhracat, İthalat

An Econometric Analysis of the Relationship Between Inflation, Exchange Rate, Export and Import in Turkey (1990-2015)

Öz

Economics just like any other science mainly tries to search and determine the relationship among phenomena. The variation of inflation and exchange rate, foreign trade, are important macro economic indicators of a country. Particularly after 1980 in Turkey, these variables substantially depend on each other. The purpose of this study is to analyze the correlation between inflation rate, real exchange rate, export and import in Turkey. We have used monthly data between 1990-2015 and then the results have been interpreted. As a conclusion, first we found that there is a long term cointegration relationship between these variables and second there are directional relationships from exchange rate and import to export, from inflation and export to import. Then we have used VAR analysis to prove these findings.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Exchange Rate, Export, Import

Kaynakça

• AKTAŞ , C. (2010), ‘’Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi’’, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140.
• AFSHAN Gull and BATUL Tayyaba; (2014), ‘’Relationship Among Exchange Rate, Trade, Interest Rate And Inflatıon In Pakistan & Indıa: A Time Series Modelling Approch’’, International Researchers Volume, No:3 Issue No:3 September.
• ALAM, S. (2010), ‘’A Reassessment of the Effect of Exchange Rate Volatility on Pakistan’s Exports Demand: ARDL Approach’’. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences.
• AUBOİN, M., & Ruta, M. (2011),’’ The Relationship between Exchange rate and International Trade : A review of Economic Literature’’, Staff Working Paper ERSD , -2011-17.
• ARİSTOTELEOS, Kyriacos (2001), “Exchange-Rate Volatility, Exchange-Rate Regime and Trade Volume: Evidence From The UK-US Export Function (1989-1999)”, Economic Letters, No.72, pp. 87-89.
• BAYRAKTUTAN Yusuf ve ARSLAN İbrahim (2003), ‘’Türkiye’de Döviz Kuru, İthalat ve Enflasyon İlişkisi: Ekonometrik Analiz(1980-2000)’’, Afyon Kocatepe İİBF Dergisi, Cilt:5 Sayfa:2
• DUASA, J. (2009) ,’’Exchange Rate Shock on Malaysian Prices of Imports and Exports: An Empirical Analysis’’, Journal of Economic Cooperation and Development, 30(3), 99-114
• GÜL Ekrem ve Ekinci Aykut (2006), ‘’Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003’’, Sosyal Bilimler Dergisi 2006/1.
• ENDERS, W. (1996), Rats Handbook for Econometric Time Series. JohnWilley and Song Inc KWİATKOWSKİ, D. , PHİLİPS, P.C. B. , SCHMİDT, P. ve SHİN, Y. (1992), “Testing The Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How Sure Are We That The Economic Time Series Have a Unit Root?”, Journal of Econometrics, 54, ss.159 178.
• LÜTKEPOHL, Helmut; (1993), Introduction To Multiple Time Series Analysis, Berlin, Springer –Verlag GRANGER, C. W. J. (1969) “Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods”, Econometrica, 37, 424-438.
• GRANGER, C. W. J. and P. NEWBOLD; (1974), “Spurious Regressions in Econometrics.” Journal of Econometrics, 2 (2), pp.111-120.
• GRANGER C. (1988); “Causality, Cointegration and Control”, Journal of Economic Dynamics and Control, S.12, s.551-559
• GUJARATI, Damodar; (1999), Basic Econometics, Mc Graw Hill, Literatür Yayıncılık, Third Edition, İstanbul. Merkez Bankası, (2000), 2000-2001 Para ve Kur Politikası, http://www.tcmb.gov.tr.
• Merkez Bankası,(Nisan 2004), Enflasyon, http://www.tcmb. gov.tr
• MİHALJEK D., KLAU M. (2001),’’A Note on the Pass-Through from Exchange Rate and Foreign Price Changes to Inflation in Selected Emerging Market Economies’’. In: BIS Papers, no. 8. Peron, P. (1989), “ Testing for a unit root in a time series with a changing mean’’ Princeton University and C.R.D.E, Economic Research Program, Research Memorandum No: 347.
• PRASERTNUKUL, W., KİM, D., & KAKİNAKA, M. (2010), ‘’Exchange rates, price levels, and inflation targeting: Evidence from Asian Countries’’. Japan and the World Economy, 173– 182.
• TAPŞİN Gülçin ve KARABULUT Ahu Tuğba (2013), ‘’ Reel Döviz Kuru, İthalat, ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği’’, Akdeniz İ.İ.B.F Dergisi(26), 190-2015.
• SİMS, C. A. (1980),’’ Macroeconomics and Reality’’, Econometrica, 48(1), 1-48
• ÖZDEMİR, Abdullah ve GÖÇER, İsmet (2011), ‘’Türkiye’de Krizlerin Makroekonomik Değişkenlere Etkileri: VAR Analizi’’, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 48, Sayı:560.
• TARI, Recep ve BOZKURT Hilal (2006), “Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin Var Modelleri İle Analizi”, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 4, ss. 12-28.
• TARI, R. (2010), Ekonometri, Umuttepe Yayınları, Kocaeli. SAATÇİOĞLU, Cem ve Karaca Orhan; (2004), “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, ss. 183-195.
• SELİM, Sibel ve GÜVEN, Emine Türkan Ayvaz (2014), ‘’Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi’’, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:10, Sayı:1
• SEYİDOĞLU, H. (2007), Uluslararası İktisat, İstanbul, Güzem Can Yayınları. Sivri, Uğur ve USTA, Can; (2001), “Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasndaki İlişki”, Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 4, ss. 1-9.
• Ordu, M. (2008) “Ödemeler Bilançosundaki Dengesizliklerin Ekonomik Gelişme Üzerine Olan Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Isparta.
• Yavuz, N. Ç. (2006) “Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi : Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (2): 162-17.
• evds.tcmb.gov.tr
• www.tuik.gov.tr