Demografik Faktörlerin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: İstanbul İli Örneği

Yıl 2015, Sayı: 606, 55 - 71, 01.08.2015

Engin Can İsmihan Duran

Öz

Vergi ahlakı; mükelleflerin vergilerini yasaya uygun ölçü ve zamanında ödemeleri konusundaki olumlu tutum, davranış, inanç ve değer yargıları olarak ifade edilmektedir. Devletin en önemli gelir kaynağını vergilerin oluşturması nedeniyle mükelleflerin vergi ahlakının tespit edilmesi oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışma İstanbul ilinde 1025 vergi mükellefi ile yapılan anket çalışmasını içermektedir. Çalışmanın amacı, vergi ahlakını belirleyen demografik faktörlerin İstanbul ilinde bulunan mükellefler üzerindeki etkisini tespit etmektir. Çalışmadaki veriler SPSS Programı ile analiz edilip Ki kare Testi, Mann Whitney U Testi ve Kruskal Wallis H Testi kullanılmıştır. Yapılan anket çalışması sonucunda demografik faktörlerden cinsiyet ve mesleki durumun vergi ahlakını etkileyici bir faktör olduğu, yaş, eğitim ve medeni halin ise vergi ahlakını etkileyici bir faktör olmadığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Vergi Ahlakı, Demografik Faktörler, SPSS

The Effect of Demographic Factors on Tax Morale: The case of Istanbul

Öz

Tax morale can be defined as the positive attitudes, behaviors, beliefs and value judgments of tax payers about paying their taxes within legal ways and terms. Since taxes constitute the most important income resource of the state, it is important to determine tax morale of taxpayers. This study presents a study based on a questionnaire conducted to 1025 taxpayers in Istanbul. The aim of this study is to determine the effect of demographic factors influencing tax morale on taxpayers in Istanbul. Data in the study was analyzed using SPSS and chi-square test, Mann Whitney U test and Kruskal Wallis H Test were used. In the result of the questionnaire, it is found that gender and professional status are determining factors of tax morale whereas age, educational status and marital status are not

Anahtar Kelimeler

Tax Morale, Demographic Factors, SPSS

Kaynakça

• ALM, James. ve TORGLER, Benno. ( 2006), “Culture Differ- ences and Tax Morale in the United States and in Europe,”
• Journal of Economic Psychology, 27. (2), 224-246. BİLGİN, Handan. Kaynar. (2011), “Türkiye’de Vergi Ahlakının
• Belirleyicileri”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 38 Ağustos, 167-190. BİLİM VE SANAT TERİMLERİ ANA SÖZLÜĞÜ (2004), “Vergi
• Ahlakı”, Ankara, http://www.tdkterim.gov.tr/bts/ (14 Mart 2013).
• CHUNG, Janne. ve TRİVEDİ, Viswanath. Umashanker. (2003)
• “The Effect of Friendly Persuasion and Gender on Tax Com- pliance Behavior”, Journal of Business Ethics, October, 47 ( ),133-145. CLOTFELTER, Charles. T. (1983), “Tax Evasion and Tax
• Rates: An Analysis of Indıvıdual Returns”, The Review of Eco- nomics and Statistic, 65 (3), August, 363-373. ÇOBAN, Hilmi. (2004), “Vergi Mükelleflerinin Vergi Karşısındaki
• Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme”, Pamukkale Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ağustos, Denizli. DEMİR İhsan. Cemil, (2008), “Vergi Ahlakı ve Belirleyenleri
• Ege Bölgesi Örneği” Yayınlanmış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı. DOERRENBERG, Philip. ve PEİCHL, Andreas. (2013), “Pro- gressive Taxation and Tax Morale”, Public Choice 155, 293–
• GÖKBUNAR, Ali. Rıza, SELİM, Sibel. ve YANIKKAYA, Halit. (2007), “Türkiye de Vergi Ahlakını Belirleyen Faktörler Üzerine
• Bir Araştırma” Ekonomik Yaklaşım, 18, 69-94. GELİRLER İDARESİ BAŞKANLIĞI, Bütçe Gelirleri: İller itibari- yle Genel Bütçe Gelirleri 2013 yılı Aralıksonuİtibariylehttp:// www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/VI/GBG/Tablo_55.xls. htm erişim 30.10.2014
• INGLEHART Ronald, BASANEZ Miquel, MEDRANO Jaime Diez, HALMAN Joek ve LUİJKX Ruud. (edt.) (2004), Human
• Beliefs and Values: a Cross-Cultural Sourcebook Based on the 2002 Values Surveys, Mexico: Siglo XXI Editores.
• İPEK, Selçuk. ve KAYNAR, İlknur. (2009), “Vergiye Gönül- lü Uyum” Konusunda Çanakkale İline Yönelik Ampirik Bir
• Çalışma”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16, (1), 173-190. KALAYCI, Şeref. (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli
• İstatistik Teknikleri, Asil Yayın, Ankara. MCGEE, Robert. W ve TYLER, Michael, (2006), “Tax Evasion and Ethics. A Demographic Study of 33 Countries”, Working
• Paper Series, October, http://papers.ssrn.com/sol3/papers. cfm?a Erişim 28 Aralık 2014, 1-20.
• MCGEE, Robert. W. (2008), “Cheating on Taxes: A Compara- tive Study of Tax Evasion Ethics of 15 Transition Economies and 2 Developed Economies”, The IABPAD Conference Pro- ceeding, Dallas, Texas, April 24-27, ABD, 84-98 http://ssrn. com/abstract=1131325, erişim tarihi 29 Aralık 2014.
• MCGEE, Robert. W. (2014), “Gender and the Ethics of Tax
• Evasion: An Empricial Study of 82 Countries”, April 14, 1-44 http:// id=2424893 erişim 29 Aralık 2014.
• PENAS Ignacıo. Lago. ve PENAS, Santiago. Lago. (2010)
• “The Determinants of Tax Morale in Comparative Perspective: Evidence from European Countries” , European Journal of Po- litical Economy (26), 441-453. RUSSO, Francesco. Flaviano. (2013), “Tax Morale and Tax
• Evasion Reports”, Economics Letters, 121, 110-114. SARUÇ, Naci. Tolga ve SAĞBAŞ, İsa. (2003), “Vergi Etiğinin
• Ölçümü ve Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Afyon Ko- catepe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 1, 79-96. SCHMÖLDERS, Günter. (1976), Genel Vergi Teorisi, Salih
• Turhan (çev.), 4. Baskı, İstanbul: Fakülteler Matbaası. SONG Young. Dahl. ve YARBROUGH, Tinsley. E. (1978), “Tax
• Ethics and Taxpayer Attitudes: A Survey”, Public Admininstra- tion Review, 38, (5), September-October, 442-452. ŞENYÜZ, Doğan. (1995), Vergilendirmede Yükümlü Psikolo- jisi, Uludağ Üniversitesi Yayını, Bursa.
• TORGLER Benno. (2003a), “Tax Morale and Institutions”
• Center for Research in Economics, Management and The Arts (CREMA), Working Paper, No. 09, 1-36. TORGLER, Benno. (2003b), ” Tax Morale: Theory and Em- pirical Analysis of Tax Compliance”, Yayınlanmış Doktora Tezi, Universitat Basel.
• TORGLER, Benno. (2004a), “Tax Morale in Asian Countries.”
• Journal of Asian Economics 15, 237–266. TORGLER, Benno. (2004b), “Tax Morale, Trust and Corrup- tion: Empirical Evidence from Transition Countries”, CREMA
• Working Paper, No.2004-5, Basel, 1-24.
• TORGLER, Benno. (2005), “Tax Morale in Latin America”, Pub- lic Choice 122 (1), 133–157.
• TORGLER, Benno. (2006), “The İmportance of Faith: Tax Mo- rale and Religiousity”, Journal of Economic Behavior ve Orga- nization, 61, 81–109.
• TORGLER, Benno. ve SCHALTEGGER Chrıstoph. A. (2005)“Tax Morale and Fıscal Policy”, CREMA Working Paper. Basel, No.2005-30, 1-34.
• TORGLER, Benno. (2012), “Tax Morale, Eastern Europe and European Enlargement”, Communist and Post- Communist Studies, 45, 11-25.
• VAZQUEZ, Jorge Martinez. ve TORGLER, Benno. (2009)
• “The Evolution of Tax Morale in Modern Spain.” Journal of Eco- nomic Issues, 43(1), 1-28. YURDAKUL, Ali. (2013), Vergi Ahlakı ve Vergi Ahlakını Belir- leyen Faktörlerin Analizi: Bursa İli Örneği, Dora Basım, Bursa.