Türkiye’de Sağlık ve EkonomikBüyüme İlişkisi: ARDL Sınır TestiYaklaşımı

Yıl 2015, Sayı: 604, 43 - 54, 01.06.2015

Necmiye Cömertler Şimşir , Funda Çondur , Mehmet Bölükbaş , Sedat Alataş

Öz

Sürdürülebilir büyüme ve kalkınmanın sağlanmasında fiziki sermaye kadar beşeri sermayenin geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Beşeri sermayenin iki temel unsurunu eğitim ve sağlık oluşturmaktadır. Sağlık düzeyinin artması bireylerin yaşam sürelerini uzatmakta, yaşam kalitelerini yükseltmektedir. Yaşam süresinin uzaması nedeniyle artan tasarrufların yatırımları artırması ekonomik büyümeyi olumlu etkilemektedir. Sağlıklı bireylerin verimlilik artışı da ekonomik büyüme üzerinde olumlu etki yapmaktadır. Öte yandan sağlıklı bireyler eğitimden beklenen getirinin artmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada, sağlığın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılarak araştırılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre değişkenler arasında kısa ve uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir. Elde edilen katsayılara göre uzun dönemde, toplam sağlık harcamalarının GSYH içindeki payı, bin kişiye isabet eden kaba ölüm oranı ve doktor sayısı ile ekonomik büyüme arasında negatif ilişki saptanmıştır. Kısa dönem sonuçlara göre ise, cari dönemdeki toplam sağlık harcamalarının GSYH içindeki payı ile ekonomik büyüme arasında negatif ilişki tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Ekonomik Büyüme

The Relationship Between Health and Economic Growth in Turkey: ARDL Bounds Testing Approach

Öz

The development of human capital as important as physical capital in ensuring sustainable economic growth and development. Education and health constitutes two key elements of human capital. An increase in the level of health extends the life span of individuals and increases the quality of life. It increases investment because of increased savings with longer life expectancy, thus positively affects economic growth. Productivity growth of healthy individuals also make a positive impact on economic growth. On the other hand, healthy individuals increase the expected return from education. In this study, the effects of health on economic growth were investigated using ARDL limit test approach. According to the results, short and long-term relationship between the variables were determined. According to the obtained coefficients in the long term, a negative correlation has been found between the share of total health expenditure in GDP, the crude death rate and the number of physicians per thousand people and economic growth. According to short-term results, there was a negative correlation between the current share of total health expenditure in GDP and economic growth

Anahtar Kelimeler

Health, Economic Growth

Kaynakça

• AK, Rengin; (2012), “The Relationship between Health Ex- penditures and Economic Growth: Turkish Case”, International
• Journal of Business Management and Economic Reseach, (1) pp.404-409
• AKAR, Sevda; (2014), “Türkiye’de Sağlık Harcamaları, Sağlık
• Harcamalarının Nispi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yönetim ve Ekonomi, 21(1), ss. 311-322. ARISOY, İbrahim. vd; (2010), “Sosyal Harcamalar ve İktisadi
• Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisinde 1960–2005 Dönemine
• Yönelik Bir Dinamik Analiz”, Maliye Dergisi, Sayı 158. ASGHAR, Nabila., Asma AWAN ve Hafeez ur REHMAN; (2012), “Human Capital and Economic Growth in Pakistan: A
• Cointegration and Causality Analysis.” International Journal of Economics and Finance, 4(4), pp.135-147. AY, Ahmet, Oktay KIZILKAYA ve Emrah KOÇAK; (2013)
• “Sağlık Göstergeleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, , Cilt: 6, Sayı: , ss. 163-172
• BAKARE, A.S. and Sanmi OLUBOKUN; (2011), “Health Care
• Expenditure and Economic Growth in Nigeria: An Emprical Study”, Journal of Emerging Trends in Economics and Man- agementes Sciences, 2(2), pp. 83-87. BHARGAVA, Alok et all.; (2001), “Modelling the Effects of
• Health on Economic Growth”, Journal of Health Economics, Volume 20, Issue 3, pp. 423–440 BOZKURT, Hilal; (2010), “Eğitim, Sağlık ve İktisadi Büyüme
• Arasındaki İlişkiler: Türkiye İçin Bir Analiz”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1) ÇALIŞKAN, Şadan, Mustafa KARABACAK ve Oytun MEÇİK; (2013), “Türkiye’de Sağlık Ekonomik Büyüme İlişkisi”
• Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 37, ss.1-13. ÇETİN, Murat ve Eyüp ECEVİT; (2010), “Sağlık Harcamalarının
• Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2) ss:166-182
• DAĞDEMİR, Özcan; (2009), “Sağlık ve Ekonomik Büyüme: 2005 Döneminde Gelişmekte Olan Ülkelerde Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Analizi”, An- kara Üniversitesi, SBF Dergisi, Cilt:64, Sayı:2, 75-96.
• ELMİ, Zahra Mila M and Somaye SADEGHİ; (2012), “Health
• Care Expenditures and Economic Growth in Developing Coun- tries: Panel Co-Integration and Causality”. Middle-East Journal of Scientific Research, 12(1), pp.88-91
• FAVARO Donata. and Marc SUHRCKE, (2006), “Health as a Driver of Economic Development: Conceptual Framework and Related Evidence for South-Earstern Europe” (in Health and Economic Development in South-Eastern Europe) World
• Health Organization, pp.71-85
• ENGLE, Robert F. and Clive W. J. Granger, (1987): “Co-Inte- gration and Error Correction: Represention, Estimation and Testing”, Econometrica, 55(2): 251 – 276.
• HAYALOĞLU Pınar ve Hasan Çebi BAL; (2015), “Üst Orta
• Gelirli Ülkelerde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), ss.35-44. JAMISON, Dean T; (2007), “Health and Development”, Confer- ence on Better Policies for Better Health, Kahire, Mısır
• JOHANSEN, Soren (1988): “Statistical Analysis of Cointegra- tion Vectors”, Journal of Economic Dynamic and Control (12), 254.
• JOHNSTON, Jack ve John DİNARDO; (1997) Economet- ric Methods, Fourth Edition, McGraw Hill Companies, United States
• KAR, Muhsin ve Hüseyin AĞIR; (2003), “Türkiye’de Beşeri Ser- maye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Testi”, II. Ulusal Bilgi
• Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, ss. 181-190. KAR, Muhsin ve Hüseyin AĞIR; (2006), “Türkiye’de Beşeri Ser- maye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı ile Nedensellik Testi, 1926-1994”, Selçuk Üniversitesi İİBF So- syal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 6(11) ss.51-68
• KAR, Muhsin ve Sami Taban; (2003) “Kamu Harcama
• Çeşitlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(3). KARAGÖZ, Kadir ve Nevzat TETİK; (2009), “Kamu Sağlık
• Harcamalarını Belirleyen Faktörler: Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Econanadolu 2009: Anadolu Uluslararası
• İktisat Kongresi 17-19 Haziran 2009, Eskişehir, Türkiye
• KESKİN, Abdullah; (2011), “Ekonomik Kalkınmada Beşeri Ser- mayenin Rolü ve Türkiye”, Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bil- imler Dergisi, 25(3-4), 125-153
• KIYMAZ, Halil, Yasemin AKBULUT ve Ahmet DEMİR; (2006).
• “Tests of Stationarity and Cointegration of Health Care Expen- diture and Gross Domestic Product”. The European Journal of Health Economics 7(4): 285- 289. NARAYAN, Sema Wati, Paresh Kumar NARAYAN and Sagari- ka MISHRA; (2010), “Investigating The Relationship between
• Health and Economic Growth: Empirical Evidence from A Pan- el of 5 Asian Countries”. Journal of Asian Economics, 21, pp. 411. PEKER, Osman ve İsmet GÖÇER, (2010) “Yabancı Doğrudan
• Yatırımların Türkiye’de İşsizliğe Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı” Ege Akademik Bakış, 10(4), ss.1187-1194
• PESERAN, M. Hashem, Shin YONGCHEOL and Smith RICH- ARD; (2001), “Bound Testing Approaches to the Analysis of
• Level Reletionships”, Journal of Applied Econometrics 16, pp. 326. SELİM, Sibel, Doğan UYSAL ve Pınar ERYİĞİT; (2014)
• “Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzeri- ndeki Etkisinin Ekonometrik Analizi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(3), ss.13-24. SÜLKÜ Seher Nur ve Asena CANER; (2011), “Health Care Ex- penditures and Gross Domestic Products: The Turkish Case”.
• The European Journal of Health Economics, 12(1): 9-38. TABAN, Sami; (2006), “Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Sosyo Ekonomi, 4(4), ss:31-46
• TABAN, Sami ve Muhsin KAR; (2014), Kalkınma Ekonomisi, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa
• TIRAŞOĞLU, Muhammed ve Burcu YILDIRIM; (2012), “Yapısal Kırılma Durumunda Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Electronic Journal of Vocational Colleges 2(2), ss.111-117
• YARDIMCIOĞLU Fatih; (2012), “OECD Ülkelerinde Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Bir İncelemesi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), ss.27-47.
• YUMUŞAK, İbrahim Güran ve Durmuş Çağrı YILDIRIM; (2009), “Sağlık Harcamaları İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi (1) ss.57-70