Türkiye ve Orta Asya Cumhuriyetleri İmalat Sanayi Ticaretinin Analizi

Yıl 2015, Sayı: 601, 11 - 24, 01.03.2015

Ahmet Şahin Melih Özçalık

Öz

Ülke ekonomilerinin tarımsal yapıdan sanayi yapısına geçiş aşamaları daha çok sanayi kesiminin ilk aşaması olan montaj sanayi ile başlamıştır. Dış ülkelerden ucuza tedarik edilen ara malı ve yatırım malı gibi sanayi sektörünün temeli niteliğinde olan mal ve hizmetlerin ülke içerisinde üretilmeye başlanması gelişen sanayinin önemli adımlarından birisi olarak gösterilmektedir. İmalat sanayi içerisinde kullanılan ara ve yatırım malı ithalat oranlarının değişimi de ülke ekonomileri açısından önem arz etmektedir. İmalat sanayi, sanayi sektörünün sürükleyicilerinden birisi olup katma değer fazlası sağlaması açısından önemlidir. Teknolojideki hızlı değişim dünya ekonomisinde dış ticareti daha kolaylaşmış ve sermaye hareketlerinin öneminin daha çok ortaya çıkmasıyla ülkeler arasında ekonomik sınırlar ortadan kalkmış ve mal-hizmet, sermaye dış ticareti hız kazanmıştır. Özellikle 1990 sonrası iki kutuplu dünya düzeninin ortadan kalkmasıyla piyasa ekonomisi rejimine geçiş ve finansal serbestleşme pek çok ülkenin birbiriyle bağlantılı hale gelmesine sebep olmuştur. Çalışmada başta Türkiye olmak üzere; Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan ve Özbekistan gibi Orta Asya Cumhuriyetleri arasında gerçekleşen ara malı ithalatı ve imalat sanayi ihracatı kalemleri incelenmiştir. BEC (Broad Economic CategoriesGeniş Ekonomi Sınıflandırması) grubuna göre Türkiye’nin Orta Asya Cumhuriyetlerinden gerçekleştirdiği ara malı ithalatı, ISIC (International Standard Industrial Classification-Uluslararası Standart Sanayi Sınıflandırması) sınıflandırmasına göre Orta Asya Cumhuriyetlerinin Türkiye’den gerçekleştirdikleri imalat sanayi malı ihracatı arasında 2002-2012 döneminde oluşan ilişki panel veri analizi ile incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Türkiye ekonomisinin özellikle işlenmemiş ara malları ithalatında bağımlı olduğu ortaya koyulmuştur

Anahtar Kelimeler

İmalat Sanayi, Orta Asya Cumhuriyetleri, Panel Veri Analizi

Analysis of Intra-industry Trade for Manufacturing between Turkey and Central Asian Countries

Öz

The transition from an agricultural economy to an industrial economy starts with the assembling industry. It’s an important milestone as there is an initiation of industrial production when countries get cheap intermediate and capital goods from the rest of the world and assemble them. The changes of the share in the imported goods of intermediate goods and capital goods used in the manufacturing industry are very important too. Manufacturing industry is important because it’s the leading industry for value added. With rapid technological changes, foreign trade is getting easier and with the emphasis on the capital movements, frontiers between countries have disappeared and foreign trade of goods and services and capital has gained a momentum, especially after 1990’s, the collapse of the USSR. In this study, we investigated the imports of intermediate goods and the exports of manufacturing goods between Turkey and Central Asian countries like Azerbaijan, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Turkmenistan, Tajikistan and Uzbekistan. We try to find out the relationship between the imports of Turkish intermediate goods and the exports of Turkish manufacturing goods with BEC and ISIC classification

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Industry, Central Asian Countries, Panel Data Analysis

Kaynakça

• ARELLANO, Manuel; (2003), Panel Data Econometrics, Ox- ford University Press.
• BALTAGI, Badi; (2005), Econometric Analysis of Panel Data
• John Wiley and Sons Ltd.. BARBIERI, Laura; (2006), “Panel Unit Root Tests: A Review”
• Quaderni del Dipartimento di Scienze Economiche e Sociali, Serie Rossa, n.43, Universita Cattolica del Sacro Cuore, Piacenza. CHENG, Hsaio; (2003), Analysis of Panel Data, Cambridge University Press.
• CHOI, In; (2001), “Unit Root Tests for Panel Data”, Journal of
• International Money and Finance, ERLAT, Haluk; (2008), “Panel Data: A Selective Survey”, Lec- tures Notes.
• GUJARATI, Damodar; (2005), Temel Ekonometri, McGraw Hill
• Publishing, Çev. Ü. Şenesen, G. GÜLOĞLU, Bülent, İSPİR, Serdar, “Panel Veri Analizi Ders Notları”, Pamukkale Üniversitesi, IM Kyung So, PESARAN M.Hashem ve SHIN Yongcheol; (1997), “Testing For Unit Roots in
• Heterogenous Panels”, University of Cambridge, Department of Applied Economics. KADDOUR, Hadri, YAO, Rao; (2008), “Panel Stationary Test with Structural Breaks”, Oxford
• Bulletin of Economics and Statistics, Department of Econmics, University of Oxford, vol.70(2). LEVIN, Andrew, LIN, Chien-Fu, CHU; (2002), Chia-Shang
• James, “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-Sample Properties”, Journal of Econo- metrics, 108-1. MADDALA, Gangadharrao Soundalyarao, WU, Shaowen; (1999), “A Comparative Study of Unit
• Root Tests with Panel Data a New Simple Test”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Special PAZARLIOĞLU, Vedat, KİREN GÜRLER, Özlem; (2007)
• “Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı”, Finans, Politik-Eko- nomik Yorumlar, 44(508). WOOLDRIDGE, Jeffrey M.; (2005), Introductry Econometrics, MIT Pres.
• KONCA, K.A.; (2011), “T.C. Başbakanlık Dış Ticaret
• Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, G. A. Azizova Rınok Truda Azerbaycana. – Baky: Elm, 20015. – 303 s.
• KOYCUEV T. Postsovetskaya Prestroyka: Teoriya, İdeologiya, Realii. İzbrannoe sobranie coçineniy: Tom II. – B.:Tses pri PKR, OO «Ekonomistı za reformu», 2007. – S.:188
• KOYÇUYEV Turar; (2005), Sovyet Sonrası Yeniden Yapılanma
• Teori,İdeoloji, Realiteleri, Çev. Seyfullah ÇEVİK ve Cıldız OSMONALİYEV. – Bişkek: İlim Yayınevi.
• MUSAEVA D. A. Teoriya i praktika ekonomiki perehodnovo perioda. – Bişkek: İlim, 2008. – Natsionalniy statiçeskiy komitet Kırgızskoy Respubliki, 2013 g.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Dış Ticaret İstatistikleri 2013