The Moderating Role of Workplace Spirituality and Organizational Climate on Employees' altruism and Self-efficacy Perception Levels

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 2411 - 2436, 18.09.2023

Nuri Avcı

https://doi.org/10.25295/fsecon.1266340

Öz

The aim of this study is to determine whether workplace spirituality perceptions and organizational climate perceptions have a mediating role in the relationship between altruism and self-efficacy behaviors of employees in organizations. The research was planned in a quantitative research design. The sample of the research consists of 530 middle and senior Human Resources Professionals who are members of the LinkedIn social media platform. In order to collect data, four different scales were used: the Altruism Scale, Self-efficacy Scale, Workplace Spirituality Scale and Organizational Climate Scale. According to the research results, the self-efficacy perception of employees has a positive and significant effect on altruism. Those with high self-efficacy perceptions also have high altruism perceptions. The perception of workplace spirituality does not have a significant effect on altruism, nor does the perception of workplace spirituality have a mediating role in the relationship between self-efficacy and altruism. In addition to the positive and significant effect of organizational climate perception on altruism, organizational climate perception has a mediating role in the relationship between self-efficacy and altruism. The perception of organizational climate changes the direction and severity of the relationship between self-efficacy and altruism. Negative organizational climate perception also causes a decrease in the positive effect of self-efficacy on altruism.

Anahtar Kelimeler

Altruism, Self-Efficacy, Workplace Spirituality, Organizational Climate

Çalışanların Öz Yeterlilik ve Özgecilik Algı Düzeyleri Arasındaki İlişkide İş Yeri Maneviyatı ve Örgüt İkliminin Aracılık Rolü

Öz

Bu çalışmanın amacı, örgütlerde çalışanların özgecilik ve öz yeterlilik davranışları arası ilişkide, iş yeri maneviyatı algıları ile örgüt iklimi algılarının aracı rolü olup olmadığını belirlemektir. Araştırma nicel araştırma deseninde planlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, LinkedIn sosyal medya platformu üyesi, 530 orta ve üst düzey İnsan Kaynakları Profesyoneli oluşturmaktadır. Veri toplamak için Özgecilik Ölçeği, Öz Yeterlilik Ölçeği; İş Yeri Maneviyat Ölçeği ve Örgüt İklimi Ölçeği olmak üzere dört ayrı ölçek kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; çalışanların öz yeterlilik algısının özgecilik üzerinde olumlu yönde anlamlı etkisi vardır. Öz yeterlilik algıları yüksek olanların özgecilik algıları da yüksektir. İş yeri maneviyatı algısının özgecilik üzerinde anlamlı etkisi olmadığı gibi, öz yeterlilik ile özgecilik arası ilişkide iş yeri maneviyatı algısının aracılık rolü de yoktur. Örgüt iklimi algısının ise özgecilik üzerinde olumlu ve anlamlı etkisi bulunması yanında, öz yeterlilik ile özgecilik arasındaki ilişkide örgüt iklimi algısının aracılık rolü vardır. Örgüt iklimi algısı, öz yeterlilik ve özgecilik arasındaki ilişkinin yönünü ve şiddetini değiştirmektedir. Olumsuz örgüt iklimi algısı, öz yeterliliğin özgecilik üzerindeki olumlu etkisinde de azalma meydana getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özgecilik, Öz Yeterlilik, İş Yeri Maneviyatı, Örgüt İklimi

Teşekkür

İstanbul Okan Üniversitesi Etik Kurulundan etik kurul izini almama aracılık eden Dr. Öğr. Üyesi Onur Yarar'a teşekkür ederim.

Kaynakça

• Ahearne, M. J. (2000). An Examination of The Effects of Leadership Empowerment Behaviors and Organizational Citizenship Behaviors on Sales Team Performance. Unpublished PhD. Thesis, Indiana University, Bloomington.
• Akbaba, S. (1994). Grupla Psikolojik Danışmanın Sosyal Psikolojik Bir Kavram Olan Özgecilik Üzerinde Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi.
• Akbaba, S. (2001). Özgecilik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Atatürk Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 85-95.
• Akkoyunlu, B., Orhan, F. & Aysun, U. (2005). Bilgisayar Öğretmenleri İçin Bilgisayar Öğretmenliği Öz Yeterlik Ölçeği Geliştirme Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-8.
• Aşkar, N. & Çınkır, Ş. (2021). Temel Eğitim Okulları Müdürlerinin Sergiledikleri Özgeci Davranışlar ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 1087-1104.
• Avcı, N. (2019). İş Yeri Maneviyatı ile Çalışan Performansı Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Yeni Medya Elektronik Dergi-EJNM, 3(3), 213-225.
• Avcı, N. & Yarar, O. (2022). İşyeri Maneviyatı ile Duygusal Emeğin Çalışanları Güçlendirme Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi: Bir Yerel Yönetim Kuruluşunda Uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 633-646.
• Avey, J., Wernsing, T. & Luthans, F. (2008). Can Positive Employees Help Positive Organizational Change? Impact of Psychological Capital and Emotions on Relevant Attitudes and Behaviors. The Journal of Applied Behavioral Science, 44(1), 48-70.
• Aydoğan, E. & Dinçer, E. (2017). Örgüt İklimi ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Kalkınma Bakanlığı Örneği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 48-66
• Aytaç, S. (2003). Çalışma Psikolojisi Alanında Yeni Bir Yaklaşım: Örgütsel Sağlık. Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Elektronik Dergisi, 5(2).
• Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of Human Behavior (4), 71-81. New York: Academic Press.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: W. H. Freeman and Company.
• Bilsky, W. & Schwartz, S. H. (1994). Values and Personality. European Journal of Personality, (8), 163-181.
• Bozoklu, Ç. P. & Ermeç, A. (2020). Tüketici Sinisizmi Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Güvenilirlik ve Geçerlilik Araştırması. Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 440-459.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (14. Baskı). PEGEM Yayınları.
• Caprara, G. V. & Steca, P. (2005). Self-Efficacy Beliefs as Determinants of Prosocial Behavior Conducive to Life Satisfaction Across Ages. Journal of Social and Clinical Psychology, 2(24), 191-217.
• Cassidy, S. & Eachus, P. (2002). Developing the Computer Self-Efficacy (CSE) Scale: Investigating the Relationship Between CSE, Gender and Experience with Computers. Journal of Educational Computing Research, 26, 133-153.
• Coward, D. D. (1996). Self-Transcendence and Correlates in a Healthy Population. Nursing Research, 45(2), 116- 121.
• Çakır, V. & Çakır, V. (2008). Televizyon Reklamlarının Algılanan Değeri ve Reklam Tutumu İlişkisi: Bir Yapısal Eşitlik Modeli. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 30, 37-59.
• Çakıroğlu, D., Aydoğan, E., Tutar, H. & Altınöz, M. (2015). İşyeri Maneviyatının Algılanması Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. 3. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, Tokat, Türkiye.
• Çakıroğlu, D. & Aydoğan, E. (2021). Örgütsel Maneviyat Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(2), 1062-1077.
• Çekmecelioğlu, G. H. (2011). Algılanan Örgüt İkliminin Çalışanların İş Tatmini, Duygusal Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Yönetim Dergisi, 22, 29-47.
• Diekman, A. B. & Clark, E. K. (2015). Beyond The Damsel in Distress: Gender Differences and Similarities in Enacting Prosocial Behavior. D. A. Schroeder & W. G. Graziano (Ed.), The Oxford Handbook of Prosocial Behavior. New York: Oxford University Press
• Dussault, M. (2006). Teachers' Self-Efficacy and Organizational Citizenship Behaviors. Psychological Reports, 98(2), 427-432.
• Düren, A. Z. (2000). 2000’li Yıllarda Yönetim. Alfa Yayınları.
• Eden, D. & Kinnar, J. (1991). Modeling Galatea: Boosting Self-Efficacy to Increase Volunteering. Journal of Applied Psychology, 76 (6), 770-780.
• Ertekin Pınar, Ş. & Yıldırım, G. (2020). Öğrenci Ebelerde Empatik Eğilim ve Özgeciliğin İncelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3), 263-270.
• Eryılmaz, A. (2016). Herkes İçin Mutluluğun Başucu Kitabı: Kuramdan Uygulamaya Pozitif Psikoloji (2.Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Evers., H., de Valk, B., Mol, E., ter Braak & Visser, G. (2002). Macrosomia Despite Good Glycaemic Control in Type 1 Diabetic Pregnancy: Results of a Nationwide Study in the Netherlands. Diabetologia, 45, 1484–1489.
• Frankl, V. E. (2009). İnsanın Anlam Arayışı. S. Budak (Çev.). Okuyan Us Yayınevi.
• Freedman, J. L., Sears, D. O. & Carlsmith, J. S. M. (1993). Sosyal Psikoloji. A. Dönmez (Çev.). İmge Kitapevi.
• Gawith, G. (1995). A Serious Look at Self-Efficacy: Or Waking Beeping Slooty. http://www.theschoolquarterly.com/info_lit_archive/learning_thinking/95
• Giacalone, R. A. & Jurkiewicz, C. L. (2003). Toward a Science of Workplace Spirituality. R. A. Giacalone & C. L. Jurkiewicz (Ed.), Handbook of Workplace Spirituality and Organizational Performance. NY: M.E. Sharp.
• Henson, R. K., Kogan, L. R. & Vacha-Haase, T. (2001). A Reliability Generalization Study of the Teacher Efficacy Scale and Related Instruments. Educational and Psychological Measurement, 61(3), 404-420.
• Hökelekli, H. (2012). Din Psikolojisi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• İşmen, E. & Yıldız, A. (2005). Öğretmenliğe İlişkin Tutumların Özgecilik ve Atılganlık Düzeyleri Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 42(2), 151-66
• Kanbur, A. & Kavuklu H. (2018), Psikolojik Sermayenin Yordanmasında İşyerinde Maneviyatın Rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 6(3), 17-35.
• Karadağ, E. & Mutafçılar, I. (2009). Prososyal Davranış Ekseninde Özgecilik Üzerine Teorik Bir Çözümleme. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 41-69.
• Kasapoğlu, F. (2014). İyilik Hali ile Özgecilik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hikmet Yurdu, 7(13), 271-288.
• Koys, D. J. & DeCotiis, T. A. (1991). Inductive Measures of Psychological Climate. Human Relations, 44(3), 265-285.
• London, P. & Bower, R. K. (1968). Altruism, Extraversion, and Mental Illness. The Journal of Social Psychology, 76(1), 19-30.
• Lussier, R. N. (2017). Human Relations in Organizations Applications and Skill Building. McGraw-Hill Education.
• Luthans, F., Youssef, C. M. & Avolio, B. J. (2007). Psychological Capital: Developing the Human Competitive Edge. New York: Oxford University Press
• Maamari, B. & Messarra, L. (2012). An Empirical Study of the Relationship Between Organizational Climate and Organizational Citizenship Behavior. European Journal of Management, 16(2), 165-174.
• Midlarsky, E. (1984). Competence and Helping: Notes toward a Model. E. Staub, D. Bar-Tal, J. Karylowski & J. Reykowski (Ed.), Development and Maintenance of Prosocial Behavior (291-308). New York: Plenum Pres.
• Milliman, J., Czaplewski, A. J. & Ferguson, J. M. (2003). Workplace Spirituality and Employee Work Attitudes: An Exploratory Empirical Assessment. Journal of Organizational Change Management, 16(4), 426-447.
• Mitroff, I. I. & Denton, E. A. (1999). A Study of Spirituality in the Workplace. Sloan Management Review, 40(4), 83-92.
• Neal, A. & Griffin, M. A. (2006). A Study of the Lagged Relationships Among Safety Climate, Safety Motivation, Safety Behavior, and Accidents at the Individual and Group Levels. Journal of Applied Psychology, 91(4), 946-953.
• Nwankwo, B. E., Agu, S. A., Onwukwe L., Sydney-Agbor, N. & Ebeh, R. (2015). Relationship Between Organizational Climate, Organizational Support, Organizational Citizenship Behavior and Taking Charge. Psychology and Social Behavior Research, 3(2), 30-35.
• Oliner, S. P. & Oliner, P. M. (1988). The Altruistic Personality: Rescuers of Jews in Nazi Europe. New York: Free Press.
• Organ, D. W. & Ryan, K. (1995). A Meta-Analytic Review of Attitudinal and Dispositional Predictors of Organizational Citizenship Behavior. Personnel Psychology, 48(4), 775-802.
• Özçer, N. (2005). Yönetimde Yaratıcılık ve Yenilikçilik. Rota Yayınları.
• Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin Öz-Yeterlik Algıları ile Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Benlik Kavramları Arasındaki İlişki. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi.
• Patterson, M., Warr, P. & West, M. (2004). Organizational Climate and Company Productivity: The Role of Employee Affect and Employee Level. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77(2), 193-216.
• Pelenk, S. E. & Acaray, A. (2020). Aşırı İş Yükünün İş Tatminine Etkisinde İşyeri Maneviyatının Düzenleyici Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(27), 480-497
• Piliavin, J. A. & Charng, H. W. (1990). Altruism: A Review of Recent Theory and Research. The Annuals Review of Sociology, 16, 27-65.
• Podsakoff, P. M. & Mackenzie, S. B. (1994). Organizational Citizenship Behaviors and Sales Unit Effectiveness. Journal of Marketing Research, 31(3), 351-363.
• Rohini, S. N. & Sivakumar, V. (2020). Knowledge Sharing: Will It Enhance the Link Between Self-Efficacy and Workplace Spirituality. International Journal of Management and Humanities (IJMH), 4(9).
• Rinkin, T. R. (1995). A Review of Scale Development Practices in The Study of Organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988
• Sarıçam, H. (2015). Öz Aşkınlık Ölçeği Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 5, 25-34.
• Seyyar, A. (2009). Çalışma Hayatında ve İşyerinde Maneviyat. Kamuda Sosyal Politika, 11(4).
• Sherer, M., Maddux, J. E. & Mercandante, B. (1982). The Self-Efficacy Scale: Construction and Validation. Psychological Reports, 51(2), 663-671.
• Subramani, A. K., Jan, N. A., Gaur, M. & Vinodh, N. (2016). Impact of Organizational Climate on Organizational Citizenship Behaviour with Respect to Automotive Industries at Ambattur Industrial Estate, Chennai. IJABER, 13(8), 97-114.
• Türk Dil Kurumu. (2021). Özgecilik. https://sozluk.gov.tr
• Tilki, İ. & Bulgurcu Gürel, E. B. (2021). Örgüt İklimi ve Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Üzerine Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2683- 2700.
• Tosun, C., Yazıcı, H. & Altun, F. (2017). Evlilik Öncesindeki ve Evli Bireylerin İlişki Nitelikleri, Benlik Kurguları ve Özgeci Davranış Düzeyleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(38), 73-94.
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A. & Hoy, W. K. (1998). Teacher Efficacy: Its Meaning and Measure. Review of Educational Research, 68, 202-248.
• Wat, D. & Shaffer, M. A. (2005). Equity and Relationship Quality Influences on Organizational Citizenship Behaviors the Mediating Role of Trust in the Supervisor and Empowerment. Personel Review, 34(4), 406-422.
• Yıldırım, F. & İlhan, İ. (2010). Genel Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.
• Yıldırım Keskin, A. & Berk Özcan, Ç. (2018). Hemşirelik Öğrencilerinin Özgecilik, Empatik ve Sosyal Öz Yeterlilik Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi. Türkiye Klinikleri Journal Of Nursing Sciences, 10(2),122-129.
• Yüksel, Ö. (2004). İnsan Kaynakları Yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Zhao, Z & Hou, J. (2009). The Study on Psychological Capital Development on Intrapreneurial Team. International Journal of Psychological Studies, 1(2), 35-40.