A New Computer Program in Turkology Studies

Yıl 2015, Sayı: 6 - Güz, 81 - 99, 13.01.2016

Feyzi Çimen Ali Nizam

Öz

A book index is an indispensable tool that addresses a specific word’s location and frequency in a book, technical report or manual. Therefore one of the most used and investigated parts of academic publishing is an index. It is important to prepare a good index to serve researcher for saving their time and endeavor when publishing a new paper
or book. An index should contain all of the word inside the text and allow readers to access necessary information easily. However index preparation is a tedious and time-consuming task.This paper proposes a novel solution for preparing index to overcome these difficulties.
This solution implemented a computer program is called dİZici. We will represent this program’s features and usages also try to show the contribution of this program to the index preparation process. dİZici’s main distinguishing features are indexing statements without adding extra format information to the indexed document and having opportunity to evaluate of each statement’s meaning separately. dİZici is validated and verified in the preparation process of a comprehensive doctoral thesis. As a result of that the new system has proved useful and effective in producing indexes for books and other documents
which include complex transcription alphabets.

Anahtar Kelimeler

Index Creation; Software Development; Computational Linguistic

Türkoloji Çalışmaları İçin Sözlük-Dizin Oluşturmada Yeni Bir Bilgisayar Programı: dİZici

Öz

Sözlük-dizin, bir kelimenin bir eserde hangi anlamda, nerede ve ne sıklıkta geçtiğini öğrenmek için kullanılan önemli bir araçtır. Dolayısıyla akademik eserlerin pratik kullanımı için bu bölümler mühimdir. Bu sebeple bir eserin bilimsel neşri yapılırken araştırmacılara zaman ve emek tasarrufu sağlaması için metinde geçen bütün kelimeleri
tutarlı ve kolay kullanımlı bir sistem dâhilinde ihtiva eden dizinlerin hazırlanması önem taşır. Araştırmacılar sözlük-dizin hazırlama düşüncesinde hemfikirken farklı yollarla bu ihtiyacı karışılama yoluna gitmişlerdir. Bu makalede söz konusu ihtiyacın teminine yönelik
tarafımızdan geliştirilen dİZici adlı program tanıtılacak ve dİZici’nin özellikleri, kullanımı ve metin neşri çalışmalarına yapabileceği katkılar tartışılacaktır. dİZici, metnin içerisinde dizine eklenmek istenen kelimeleri Word içinde istenilen fontlarla dizin yapmaya olanak sağlayan yeni ve özgün bir programdır. Bu bilgisayar programı kapsamlı bir
doktora tezi çalışması üzerinde denenmiş; programın dizin oluşturmayı kolaylaştırdığı, araştırmacılara zaman ve emek tasarrufu sağladığı ve transkripsiyon alfabesiyle uyumlu çalıştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dizin Oluşturma; Yazılım Geliştirme; Bilgisayarlı Dilbilim

Kaynakça

• Berry, Karl, The TEX Live Guide, The TeX Users Group (TUG), Mayıs 2015.
• Chen, Pehong-Harrison, Michael A., “Index Preparation and Processing”, Software: Practice and Experience, vol. 18, Eylül 1988.
• Çıkla, Selçuk, “Sosyal Bilimciler için Word’de ‘Dizin’ Hazırlama”, Bilgi Dünyası, sayı 7 (1), 2006.
• Çimen, Feyzi, “Molla Muhammed Timur’un Āŝāru’l-İmāmiyye (Çağatayca Kelile ve Dimne Tercümesi) Adlı Eseri-Metin, Notlar, Dizin-Sözlük”, (Yayımlan- mamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2015.
• Kara, Mehmet, “Türk Dünyasına Yeni Bir Soluk: Gaspıralı Ver. 1.0”, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2001-2004, Ankara, Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları, 2004.
• Kara, Mehmet, “Türk Lehçeleri Arasında Geliştirilecek Çeviri Yazılımlarının Güçlükleri ve Kolaylıkları”, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2006, Ankara, Türki- ye Yazarlar Birliği Yayınları, 2006.
• Kara, Mehmet-Kurt, Atakan-Okuyucu, Cihan, “Aruz Vezninin Bilgisayarla Çözümlenmesinde Ön Adımlar”, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2007, Ankara, Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları, 2007.
• Kaya, Ceval “ ‘Cibakaya’ adlı bilgisayar programının dil çalışmalarına yapa- bileceği katkılar”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 4, 1995 ; Türk Dili, 530, Şubat 1996.
• Kehr, Roger, “Xndy, A Flexible Indexing System Tutorial”, Cahiers GUTen- berg, vol. 28-29, Mart 1998.
• Kurt, Atakan-Kara, Mehmet-Okuyucu, Cihan, “Aruz Vezninin Bilgisayarla Çözümlenmesinde İleri Aşamalar”, Büyük Türk Dili Kurultayı-II, Bişkek/Kırgı- zistan, Eylül 2007.
• Mitra, Sushmita-Acharya, Tinku, Data Mining: Multimedia, Soft Compu- ting, and Bioinformatics, Wiley, 2005.
• Oktay, Melek-Kurt, Atakan-Kara, Mehmet, “Türkçe İçin Bir Sıklık Anali- zi Programı”, 38th International Congress of Asian and North African Studies (ICANAS 38), Ankara/Türkiye, Eylül 2007.
• Richy, Hélène, “A hypertext electronic index based on the Grif structured document editor”, Electronic Publishing, vol. 7 (1), Rennes, 1994.