İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE ADAPTASYON İÇİN TRB1 BÖLGESİNİN TARIMSAL ÜRETİM VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, , 25 - 48, 16.12.2023

Kürşat Çelik

https://doi.org/10.61524/fuuiibfdergi.1393346

Öz

İklim değişikliği, insanlık tarihi boyunca karşılaşılan doğal bir olay olmakla birlikte, günümüzde daha ciddi bir sorun haline gelmiştir. İklim değişikliğinin etkileri, insan hayatını ve uygarlıkların gelişimini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle, iklim değişikliğiyle mücadele etmek ve uyum sağlamak, hem devletlerin hem de bireylerin sorumluluğudur. Geçmişte yaşamış olan Anadolu ve çevresindeki eski topluluklar, iklim değişikliğine karşı çeşitli önlemler almış ve yenilikler geliştirmişlerdir. Bu önlemler ve yenilikler, günümüzde de bize örnek olabilir ve ilham verebilir. İklim değişikliğinin etkilerini en aza indirmek için, risk yönetimi ve kritik kontrol noktalarında alınması gereken önlemler hayati önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, TRB1 bölgesinde (Bingöl, Elazığ, Malatya ve Tunceli) geçmişten günümüze yetiştirilen tarımsal ürünlerin belirlenmesi ve böylece iklim değişikliğine uyum ve adaptasyon süreçlerine katkıda bulunmaktır. Bu çalışmada, TRB1 bölgesinde bitkisel üretim ve hayvancılık alanlarında üretilen temel ürünlerin miktarları illerin nüfusuna göre karşılaştırılmış ve artış veya azalış eğilimleri incelenmiştir. Böylelikle, TRB1 bölgesindeki ekim alanları ve ürün desenlerinin geçmişle günümüz arasındaki değişimi ortaya konmuştur. Günümüzde, TRB1 bölgesinde en fazla yetiştirilen ürünlerin hububat olduğu tespit edilmiştir. Bu ürünler arasında, buğdayın yerini arpanın aldığı dikkat çekmektedir. Bölgede iklim değişikliğine bağlı olarak her yıl yaşanan doğal afetler nedeniyle ürün miktarlarında büyük dalgalanmalar meydana gelmiştir. Bölgedeki en hassas sektör arıcılık ve bal üretimidir. Bölgede küçükbaş hayvancılığın yerini zamanla büyükbaş hayvancılık almıştır.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli, Tarım Ürünleri.

Evaluation of Agricultural Production Data of TRB1 Region for Adaptation to Climate Change

Öz

Although climate change has been a natural phenomenon throughout human history, it has become a more serious problem today. The effects of climate change directly affect human life and the development of civilizations. Therefore, combating and adapting to climate change is the responsibility of both states and individuals. Ancient communities in Anatolia and its surroundings that lived in the past took various precautions and developed innovations against climate change. These measures and innovations can still set an example and inspire us today. To minimize the effects of climate change, risk management and measures to be taken at critical control points are vital. The aim of this study is to determine the agricultural products grown from past to present in the TRB1 region (Bingöl, Elazığ, Malatya and Tunceli) and thus contribute to the adaptation and adaptation processes to climate change. In this study, the amounts of basic products produced in the fields of crop production and livestock farming in the TRB1 region were compared according to the population of the provinces and their trends of increase or decrease were examined. Thus, the change in cultivation areas and product patterns in the TRB1 region between past and present was revealed. Today, it has been determined that the most grown products in the TRB1 region are grains. It is noteworthy that among these products, barley replaced wheat. Due to natural disasters that occur every year in the region due to climate change, large fluctuations in product quantities have occurred. The most sensitive sector in the region is beekeeping and honey production. Over time, cattle farming replaced small livestock farming in the region.

Anahtar Kelimeler

Climate Change, Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli, Agricultural Products

Kaynakça

• AKSIN, A. (1999). 19. Yüzyılda Harput, Elazığ.
• AYTBAYEV, A. (2002). “İlk Orta Asya Sakinlerinin Göç Süreçleri”, Türkler Ansiklopedisi 1, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 664-671.
• BAKRIYANIK, R. B. (2016). “Deniz Kavimleri Hareketinde Kuraklık Teorisi Sorunu”, Journal of History and Future, 2/3, 37-49.
• BASKICI, M. M. (1998). “Evcilleştirme Tarihine Kısa Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi 53/1, 73-94.
• CHILDE, G. (2001). Kendini Yaratan İnsan, (Çev: Filiz Ofluoğlu) Varlık Yayınları, İstanbul.
• DEMİREL, S. (2022). “Hitit Devleti’nin Çöküş Sürecinde İklimsel Dalgalanmaların Muhtemel Rolü”, Zamanın İzleri: İklim Değişikliği, (Editör: Mehmet Alaaddin YALÇINKAYA vd)., Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, 1-10.
• EVLİYÂ ÇELEBİ, (2001). Evliya Çelebi Seyahatnamesi 4, (Yay. Haz: Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• GELİBOLULU MUSTAFA ALİ (2000). Künhû’l-Ahbâr, 3, (Yay. Haz. Faris Çerci) Erciyes Üniversitesi Yay., Kayseri.
• GENÇ, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• GÖĞEBAKAN, G. (2002). XVI. Yüzyılda Malatya Kazası (1516-1560), Malatya Belediyesi Yay., Malatya.
• GÖKHAN, İ. (1998). XIII. ve XIV. Yüzyıllarda Mısır ve Suriye’de Krizler, Kıtlıklar ve Vebalar, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• GÖNENÇGİL, B.- Vural. G. (2016). “Çevre Tarihi Açısından Küçük Buzul Çağı ve Sosyal Etkileri”, ÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Ankara, 10-25.
• GRISWOLD, W. J. (2000). Anadolu’da Büyük İsyan (1591-1611), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (Çev: Ülkün Tansel), İstanbul.
• GUMILEV, L. N. (2005). Hunlar, Selenge Yayınları, (Çev. D.Ahsen Batur), İstanbul.
• KALLEK, C. (2007). “Okka”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 33, İstanbul, 338-339.
• KARADEMİR, Z. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda Darlık Ekonomisi ve Kıtlıklar (1560- 1660), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sivas.
• KILIÇ, O. (2002). “Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Kıtlıklar”, Türkler Türkler Ansiklopedisi, 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 718-730.
• KILIÇ, O. (2004). Eskiçağdan Yakınçağa Genel Hatlarıyla Dünyada ve Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Yayınları No: 6, Elazığ.
• KOCA, S. (2002). “Türklerin Göçleri ve Yayılmaları”, Türkler Ansiklopedisi 1, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 651-663.
• LAMB, H. H. (1995). Climate, History and the Modern World, New York.
• MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay. (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Ankara. Osmanlı Dönemi Tarım İstatistikleri, 1909, 1913 ve 1914, Yayına Hazırlayan: Tevfik Güran, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1997.
• TABAK, F. (2010). Solan Akdeniz (1550-1870), Yapı ve Kredi Yayınları, (Çev: Nurettin Elhüseyni), İstanbul.
• TEKİN, S. (2015). “19. Yüzyılın Sonu 20. Yüzyılın Başlarında Batı Anadolu’da Yaşanan Kuraklık Olayları”, The Journal of Academic Social Science Studies 33, Adıyaman, 329-341.
• UZUN, C. (2016). 17. Yüzyılda Harput, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• ÜNAL, A. (1977). M.Ö. II. Binyıl Anadolu’sunda Doğal Afetler, Belleten XLI/163, Ankara, 423-446.
• ÜNAL, M. A. (1989). XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), TTK, Ankara.
• ÜNAL, M. A. (1999). XVI. Yüzyılda Çemişgezek Sancağı, TTK, Ankara.
• WHITE, S. (2013). Osmanlı’da İsyan İklimi, Alfa Yayınları, (Çev: Nurettin Elhüseyni), İstanbul.