Temizliğin Sosyal Tarihi Üzerine

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 576 - 589, 31.12.2023

Meryem Akoğlan Kozak

https://doi.org/10.32958/gastoria.1401397

Öz

Yaşanan dönemin sosyal imkânları ve teknolojisine bağlı gelişen temizlik faaliyetleri insanlığı, Antik çağlardan bu yana, kirlilikle ve salgınlarla baş etme yanında, sağlıklı bir çevrede yaşama nedeniyle meşgul etmektedir. İnsanlar günlük yaşamlarında, temiz bir barınma ve temiz gıda ihtiyacı kadar, sağlık problemleri yaşamamak ve estetik bir görüntü elde etmek için temizliğe ihtiyaç duymaktadır. Temizlik bilinci, insanî yanın gelişmesinin bir göstergesi olduğu kadar, toplumsal medeniyet düzeyinin de göstergesidir. Sosyal tarih ise tarihte yaşanmış olan olayların topluma ve sosyal hayata etkilerini araştıran bir disiplindir. Sosyal tarih, toplumu ve olayları sosyoloji biliminin yardımıyla inceler. Bu çalışmada, temizlik anlayışının dönem ihtiyaçları ve sosyal yapıya bağlı olarak değişimi göz önüne alınarak incelendiğinden, temizlik olgusu sosyal tarih kapsamında ele alınmıştır. Bu bağlamda, temizlik ile ilgili üç farklı sosyal tarihsel dönem belirlenmiştir. Bu dönemler, sanayileşme ile belirginleşen Modern öncesi, Modern ve Modern sonrası dönemdir. Temizlik olgusundaki değişimler bu dönemlerin sosyal değişimleri itibariyle ele alınmıştır. Başlangıç döneminde dinsel ve bireysel amaçlarla yapılan temizlik, sonraki dönemlerde artan toplumsal ihtiyaçlarla bir temizlik endüstrisi haline gelmiştir. Son yıllarda ileri teknolojilere bağlı olarak hızla gelişen temizlik hizmetleri özellikle, salgın, afet ve savaş sonrası dönemlerde ortaya çıkan sosyal yapıya göre şekillenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Temizlik, Sosyal Tarih, Temizliğin Sosyal Tarihi

ON THE SOCİAL HİSTORY OF CLEANİNG A CONCEPTUAL EVALUATİON

Öz

Cleaning activities, which have developed depending on the social opportunities and technology of the period, have kept humanity busy since ancient times due to living in a healthy environment, as well as coping with pollution and epidemics. In their daily lives, people need cleanliness as much as they need clean accommodation and clean food, in order not to experience health problems and to obtain an aesthetic appearance. Consciousness of cleanliness is not only an indicator of the development of the human side, but also an indicator of the level of social civilization. Social history, on the other hand, is a discipline that studies the effects of historical events on society and social life. Social history studies society and events with the help of sociology. In this study, since the concept of cleaning is examined by considering the needs of the period and the change depending on the social structure, the phenomenon of cleaning is discussed within the scope of social history. In this context, three different social historical periods related to cleaning have been determined. These periods are pre-modern, modern and post-modern periods, which became evident with industrialization. Changes in the phenomenon of cleanliness are discussed in terms of the social changes of these periods. Cleaning, which was done for religious and individual purposes in the beginning, has become a cleaning industry with increasing social needs in the following periods. Cleaning services, which have developed rapidly in recent years due to advanced technologies, were especially shaped according to the social structure that emerged in the epidemic, disaster and post-war periods.

Anahtar Kelimeler

Cleaning, Social History, Social History of Cleaning

Etik Beyan

Etik beyanına gerek bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Akoğlan Kozak, M. (2002). Temizlik Hizmetleri, Anadolu Üniversitesi Yayınları: 1887.2009.
• Akoğlan Kozak, M. ve Kale, E. (2008). Temizlik Hizmetleri İşletmeciliği, Detay Yayıncılık: Ankara
• Akoğlan Kozak, M. ve Çiçek, D. (2009). Hijyen ve Sanitasyon, Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Akoğlan Kozak, M. (2010). https://www.turizmguncel.com/makale/temizligin-tarihcesi-m49.html, Erişim Tarihi: 2.12.2022.