Kırılganlık Değerlendirme ve Tarama Aracı: Türkçe Adaptasyon, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, , 205 - 220, 25.09.2023

Keziban Gamze Baş , Rabia Hurrem Singin , Tuba Denizci

https://doi.org/10.31680/gaunjss.1300237

Öz

Bu çalışma 65 yaş üstü yaşlılarda kırılganlığı değerlendirmek için “Frailty Assessment and Screening Tool (FAST)” ölçeğinin Türkçeye adaptasyonu ve geçerlik, güvenirlik analizi amacıyla yürütüldü. Çalışma örneklemini 250 65 yaş üstü yaşlı yetişkin oluşturdu. Yaş ortancası 70 (68-75) olan 200 yaşlı yetişkin pilot güvenirlik, 50 yaşlı yetişkin ise test-tekrar test örneklemini oluşturdu. FAST-TR’nin dil geçerliliği için Türkçe ve İngilizceyi iyi bilen uzmanlık alanı İngilizce olan 2 fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı, 1 geriatri uzmanı ve 1 yeminli tercüman tarafından ölçek Türkçeye çevirildi. Dil geçerliliği için iki dile hâkim 20 uzmana ölçeğin önce Türkçe, sonra İngilizce versiyonu bir hafta arayla uygulandı. Ölçeğin son halinin kapsam geçerliliği 7 uzman tarafından değerlendikten sonra uygun görüldükten sonra ölçek pilot güvenirlik analizi için uygulandı. Açımlayıcı faktör analizi sonrasında 10 faktörlü 14 maddeli yapı oluşturuldu. Birçok faktörün tek bir maddesi olduğu için Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmadı. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için iki hafta arayla test-tekrar test uygulandı ve ölçümler arasında r=0,747 düzeyinde yüksek derecede pozitif korelasyon saptandı (p=0,001). FAST-TR Croanbach α=0,794 olduğu ve %79 ile oldukça güvenilir ölçek olduğu saptandı. Sonuç olarak FAST-TR 65 yaş üstü Türk yaşlı yetişkinlerin kırılganlığını ölçmek için uygulanabilir, geçerli ve güvenilir bir ölçektir.

Anahtar Kelimeler

Kırılganlık, yaşlı, geçerlik, güvenirlik, adaptasyon

Kaynakça

• Aksayan S, Gözüm S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber ı: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1), 9-14.
• Alpar R. (2020). Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik (6.baskı). Ankara, Detay Yayıncılık.
• Ambagtsheer R, Visvanathan R, Cesari M, Yu S, Archibald M, Schultz T, Karnon J, Kitson A, Beilby J. (2017). Feasibility, acceptability and diagnostic test accuracy of frailty screening instruments in community-dwelling older people within the Australian general practice setting: a study protocol for a cross-sectional study. BMJ Open, 7(8), e016663.
• Bayram Arlı N. (2016). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş AMOS Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi
• Bland JM, Altman DG. (1997). Statistics Notes: Cronbach's Alpha. BMJ, 314(7080), 572.
• Clegg A, Young J, Iliffe S, Rikkert MO, Rockwood K. (2013). Frailty in elderly people. Lancet, 381(9868), 752-762.
• Collard RM, Boter H, Schoevers RA, Oude Voshaar RC. (2012). Prevalence of frailty in community-dwelling older persons: A systematic review. J Am Geriatr Soc, 60(8),1487-92.
• Cutler DM. (2001). Declining disability among the elderly. Health Aff (Millwood), 20(6), 11-27.
• Davis LL. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research. 5, 194-197.
• De K, Banerjee J, Rajan SP, Chatterjee P, Chakrawarty A, Khan MA, Singh V, Dey AB. (2021). Development and psychometric validation of a new scale for assessment and screening of frailty among older Indians. Clinical Interventions in Aging, 16, 537-47.
• Demirel D. (2019). Orta gelir tuzağı’nın Türkiye ekonomisi üzerine etkileri ampirik bir değerlendirme (1980-2019). Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 44-56.
• Fried LP, Ferrucci L, Darer J, Williamson JD, Anderson G. (2004). Untangling the concepts of disability, frailty, and comorbidity: implications for improved targeting and care. J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 59(3), 255-263.
• Fried LP, Tangen CM, Walston J, Newman AB, Hirsch C, Gottdiener J, Seeman T, Tracy R, Kop WJ, Burke G, McBurnie MA. (2001). Cardiovascular Health Study Collaborative Research Group: Frailty in older adults: evidence for a phenotype. J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 56(3),146-156.
• Gill TM, Baker DI, Gottschalk M, Peduzzi PN, Allore H, Byers A. (2002). A program to prevent functional decline in physically frail, elderly persons who live at home. N Engl J Med, 347(14),1068-1074.
• Gobbens RJ, Luijkx KG, Wijnen-Sponselee MT, Schols JM. (2010). Towards an integral conceptual model of frailty. J Nutr Health Aging, 14(3),175-181.
• Gray WK, Richardson J, McGuire J, Dewhurst F, Elder V, Weeks J, Walker RW, Dotchin CL. (2016). Frailty screening in low‐and middle‐income countries: a systematic review. J Am Geriatr Soc, 64(4), 806-823.
• Güleç D, Kavlak O. (2013). The study of reliability and validity of paternal-infant attachment scale in Turkish society. Journal of Human Sciences, 10(2),170-181.
• Hoover M, Rotermann M, Sanmartin C, Bernier J. (2013). Validation of an index to estimate the prevalence of frailty among community-dwelling seniors. Health Reports, 24(9),10-17.
• Kaiser HF. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 141-151.
• Kartal M, Bardakçı S. (2018). SPSS ve AMOS Uygulamalı Örneklerle Güvenirlik ve Geçerlik Analizleri. Ankara, Akademisyen Yayınevi.
• Khandelwal D, Goel A, Kumar U, Gulati V, Narang R, Dey AB. (2012). Frailty is associated with longer hospital stay and increased mortality in hospitalized older patients. J Nutr Health Aging,16(8), 732-735.
• Morley JE, Malmstrom TK, Miller DK. (2012). A simple frailty questionnaire (FRAIL) predicts outcomes in middle aged African Americans. J Nutr Health Aging, 16(7), 601-608.
• Nemoto M, Yabushita N, Kim MJ, Matsuo T, Seino S, Tanaka K. (2012). Assessment of vulnerable older adults’ physical function according to the Japanese Long-Term Care Insurance (LTCI) system and Fried’s criteria for frailty syndrome. Arch Gerontol Geriatr, 55(2), 385-391.
• Nguyen T, Cumming RG, Hilmer SN. (2015). A review of frailty in developing countries. J Nutr Health Aging,19(9), 941-946. Rockwood K. (2005). What would make a definition of frailty successful? Age Ageing, 34(5), 432-4
• Rockwood K, Mitnitski A, Song X, Steen B, Skoog I. (2006). Long-term risks of death and institutionalization of elderly people in relation to deficit accumulation at age 70. J Am Geriatr Soc, 54(6), 975-979
• Rockwood K, Song X, MacKnight C, Bergman H, Hogan DB, McDowell I, Mitnitski A. (2005). A global clinical measure of fitness and frailty in elderly people. CMAJ, 173(5), 489-495.
• Rockwood K, Stadnyk K, MacKnight C, McDowell I, Hébert R, Hogan DB. (1999). A brief clinical instrument to classify frailty in elderly people. Lancet, 353, 205-206.
• Rodríguez-Mañas L, Féart C, Mann G, Viña J, Chatterji S, Chodzko-Zajko W, Gonzalez-Colaço Harmand M, Bergman H, Carcaillon L, Nicholson C, Scuteri A, Sinclair A, Pelaez M, Van der Cammen T, Beland F, Bickenbach J, Delamarche P, Ferrucci L, Fried LP, Gutiérrez-Robledo LM, Rockwood K, Rodríguez Artalejo F, Serviddio G, Vega E. (2013). Searching for an operational definition of frailty: a Delphi method based consensus statement: the frailty operative definition-consensus conference project. J Gerontol a Biol Sci Med Sci, 68(1), 62-67.
• Rolfson DB, Majumdar SR, Tsuyuki RT, Tahir A, Rockwood K. (2006). Validity and reliability of the Edmonton Frail Scale. Age and Ageing, 35(5), 526-529.
• Sabia S, Singh-Manoux A, Hagger-Johnson G, Cambois E, Brunner EJ, Kivimaki M. (2012). Influence of individual and combined healthy behaviours on successful aging. CMAJ, 184(18), 1985-1992.
• Saraiva MD, Suzuki GS, Lin SM, de Andrade DC, Jacob-Filho W, Suemoto CK. (2018). Persistent pain is a risk factor for frailty: a systematic review and meta-analysis from prospective longitudinal studies. Age Ageing, 47(6), 785-793.
• Savva GM, Donoghue OA, Horgan F, O’Regan C, Cronin H, Kenny RA. (2013). Using timed up-d-go to identify frail members of the older population. J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 68(4), 441-446.
• Speechley M, Tinetti M. (1991). Falls and injuries in frail and vigorous community elderly persons. J Am Geriatr, 39, 46-52
• Tabachnick B, Fidell, L. (2018). Using Multivariate Statistics (7th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Van Kan GA, Rolland YM, Morley JE, Vellas B. (2008). Frailty: toward a clinical definition. J Am Med Dir Assoc, 2(9), 71-72.
• WHO (2019). Global Health Estimates: Life expectancy and leading causes of death and disability. Geneva Switzerland
• WHO (2006) BMI Classification. Erişim adresi: http://apps.who.int/bmi/index.jsp? introPage=intro_3.html. Erişim Tarihi: 06.05.2023).
• Winograd CH, Gerety MB, Chung M, Goldstein MK, Dominguez F, Vallone R. (1991). Screening for frailty: criteria and predictors of outcomes. J Am Geriatr Soc, 39(8), 778-784.