İdeolojinin Türk Hukukuna Yansıması: Komünizm Örneği (1923-1960)

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 27, 61 - 81, 10.12.2020

Engin Çağdaş Bulut

https://doi.org/10.19060/gav.838937

Cited By: 1

Öz

Türkiye Cumhuriyeti tarihinin başlangıcından 1960 yılındaki askeri darbeye kadar olan süreçte hukuk sistemi çeşitli nedenlerle birçok kez değiştirilmiştir. Bu nedenlerden bir tanesi zararlı ideolojilerle mücadele etmektir. Komünizm gibi rejimi tehdit eden devrimci bir düşünce de bu ideolojilerden biridir. Komünizmin, devletin bekasını tehlikeye sokacağı düşüncesiyle anayasa, kanun, kararname, sansür ve yasaklar aracılığıyla önlemler alınmaya çalışılmıştır. Cezaların yeterli olmadığı durumlarda bir düşünce suçu olan komünizm, fiili bir teşebbüs haline getirilerek isyana teşvik, hükümeti devirme ve rejimi değiştirme faaliyeti olarak görülmüştür. Bu kapsamda komünistlik faaliyeti ya da propagandasıyla suçlanan kişiler daha ağır cezalar almıştır. Fakat kanunların ideolojik suçları kapsayıcı özellikler taşıması için yapılan çalışmalar da devam etmiştir. Dünyada komünist ya da anti-komünist hareketlerin durumu takip edilerek komünizme karşı mücadelede tedbirler arttırılmış, NATO’ya giriş sürecinde ve girildikten sonra da komünizm fiili bir düşman konumuna erişmiştir. 1923 ve 1960 yılları arasında komünizme karşı gösterilen tutum beş aşamada incelenirken, Türk ceza kanunlarının, kararnamelerin ve düşünce özgürlüğünün geçirdiği değişim, ideolojinin hükümet politikalarında ne kadar çok yer tuttuğunu göstermektedir. Bu politikaların uygulanabilmesi için de yargının aracılığına ve kolluk güçlerinin yardımına ihtiyaç duyulmuştur. Böylece, ideoloji toplumun yanı sıra hukuk, adalet, yargı gibi alanları da etkilemiş, hatta şekillendirici etkisiyle bu kanunların oluşturulmasındaki aktörlerden biri olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Komünizm, Anti-Komünizm, Hukuk, Sansür, Dış Politika

Kaynakça

• Resmi Yayınlar: “Bağlı bulundukları teşkilât emrine alınmak suretiyle vazifeden uzaklaştırılacaklar hakkında Kanun”, T. C. Resmi Gazete, 8749, (08.07.1954).
• “Başvekâlete bağlı Matbuat umum müdürlüğü teşkiline ve vazifelerine dair kanun”, T.C. Resmi Gazete, 4520, (28.05.1940).
• “Başvekâlete bağlı Matbuat umum müdürlüğü teşkiline ve vazifelerine dair 3837 sayılı kanuna ek kanun”, T.C. Resmi Gazete, 5139, (23.06.1942).
• “Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkındaki Kanun”, T.C. Resmi Gazete, 7559, (15.07.1950).
• “Hıyânet-i Vataniyye Kanunu”, T.C. Resmi Gazete, 1, (07.02.1921).
• “Kararname No: 14780”, T.C. Resmi Gazete, 4677, (04.12.1940).
• “Köy Okulları ve Enstitüleri Teşkilat Kanunu”, T.C. Resmi Gazete, 5141, (25.06.1942).
• “Lozan Sulh Mu’âhedenâmesi Hakkındaki Kânun”, T.C.Resmi Gazete, 22, (10.09.1923).