Inevitable Choice for Survival: The Last Ottoman Grand Strategy

Yıl 2023, Cilt: 17 Sayı: 33, 187 - 206, 19.12.2023

Murat Toman , Fikrettin Yavuz

https://doi.org/10.19060/gav.1405866

Öz

Today most scholar in the field, defines the concept of grand strategy as the allocation of a state’s resources to meet its main objectives. In history no exceptions all states had guiding strategy to grow, exist or survive within the international environment. Even though Ottoman Empire like all other ones in history, had never used the grand strategy term to define their overall purpose, most empire’s rulers set main objectives, established priorities, allocate resources and followed long term systemic plans in order to establish regional/global supremacy from fourteenth and eighteenth century successfully. However, their political/military/financial supremacy faded away when they were not able to renew the existing grand strategy according to the shifting international environment during the eighteenth century. This study examines the Ottoman’s new revised grand strategy had emerged during the first half of the nineteenth century in order to secure the survival of empire. Within historical context, this paper designed to discuss Mahmud II’s innovative and visionary grand strategic approach in detail. While doing it this study overall linked the centralization, westernization, Ottomanization and the balance of power policy in foreign affairs as the main component of renewed grand strategy. Last but not least this study presents an analysis of the attempt to reshape the empire’s late period grand strategy aim to outmanoeuvre stronger rivals in an anarchic international order shaped by European great powers.

Anahtar Kelimeler

Grand Strategy, Balance of Power, Ottomanism, Centralization, Modernization, Mahmud II.

Mevcudiyetini Koruma Adına Nihai Çare: Son Dönem Osmanlı Grand Stratejisi

Öz

Günümüzde grand strateji kavramını konunun uzmanları, bir devletin kaynaklarını ana hedefe/stratejiye ulaşmak için kullanması olarak tanımlamaktadır. Tarihte istisnasız tüm devletler, büyümek, mevcudiyetlerini devam ettirmek veya yıkılmamak için rehber olarak nitelendirilebilecek grand stratejiler takip etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu tarihteki diğer imparatorluk ve devletler gibi grand stratejiye sahipti ancak Osmanlılar devletin ana amaçları, politikaları veya stratejileri olarak tanımlanan bu kavramı hiçbir zaman kullanmamıştı. Bunanla birlikte Osmanlılar, grand strateji yaklaşımı bağlamında değerlendirilen uzun vadeli ana stratejileri, politikaları ve öncelikleri, bölgesel/küresel güç olma adına on dördüncü ve on sekizinci yüzyıllar arasında başarıyla uygulamaya koymuştur. Fakat, değişmekte olan küresel dinamiklere uygun bir şekilde grand stratejisini revize edememesi neticesinde, imparatorluk on sekizinci yüzyılda sahip olduğu siyasi, askeri ve finansal üstünlüğü kaybetmiştir. Bu çalışma, Osmanlı’nın yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı on dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan ve imparatorluğun bekasını güvence altına almayı hedefleyen yeni grand stratejiyi analiz etmektedir. Bu çalışma tarihsel süreç içerisinde II. Mahmut’un grand strateji olarak kabul edilebilecek yaklaşımını detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bunu yaparken aynı zamanda Sultan tarafından uygulamaya konulan merkeziyetçi, batıcı, milli kimlik odaklı politikalar ve dış politikada güçler dengesi politikası irdelenmiş ve bu unsurlar yenilenen grand stratejinin öğeleri olarak tespit edilmiştir. Son olarak bu çalışma Avrupa’nın büyük güçleri tarafından şekillendirilen anarşik bir uluslararası düzende, imparatorluğun daha güçlü rakiplerini alt etmeyi amaçlayan geç dönem Osmanlı grand stratejisinin anlaşılmasına katkı yapmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Grand Strateji, Güçler Dengesi, Osmanlıcılık, Merkeziyetçilik, Batıcılık, II. Mahmud.

Kaynakça

• AGOSTON, Gabor, “The Ottomans from Frontier Principality to Empire”, John A. Olsen and Colin S. Gray, The Practice of Strategy from Alexander the Great to the Present, Oxford University Press, Oxford, 2011.
• AGOSTON, Gabor, “Information, Ideology, and the Limits of Imperial Policy: Ottoman Grand Strategy in the Context of Ottoman-Habsburg Rivalry,” Virginia Aksan and Daniel H. Goffman (ed) Remapping the Empire, Cambridge University Press, Cambridge, 2007.
• AKSAN, H. Virginia, Ottoman Wars 1700–1870: An Empire Besieged, Routledge, New York, 2007.
• ANSCOMBE, F. Frederick, ‘The Balkan Revolutionary Age’ The Journal of Modern History, Vol. 84, No. 3, September 2012, pp. 572-606.
• BADEM, Candan, The Ottoman Crimean War (1853-1856), Brill, Boston, 2010.
• BALZAC Thierry, Comparative Grand Strategy A Framework and Cases, Oxford University Press, 2019.
• BATAKOVIC, Dusan, “Balkan-Style French Revolution? The 1804 Serbian Revolution in European Perspective” Balcanica, Vol XXXVI, 2005, p. 113-128.