BETONARME KUBBELERİN TAŞ YIĞMA DUVARLI CAMİLERİN DİNAMİK DAVRANIŞINA ETKİSİNİN ÇEVRESEL TİTREŞİM YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 31 Sayı: 3, 0 - 0, 06.09.2016

Temel Türker , İsmet Çalık Alemdar Bayraktar

https://doi.org/10.17341/gummfd.00703

Cited By: 4

Öz

Geçmişin birikimlerinin geleceğe aktarımı konusunda belge özelliği taşıyan han, hamam, cami, kilise, çeşme, köprü gibi tarihi eserler zaman içinde doğal afetler veya canlıların tahribatları neticesinde çeşitli hasarlara maruz kalmaktadırlar. Genellikle en sık rastlanılan bilinçsiz müdahale şekillerinden biri, ahşap çatılı tarihi yığma camilerin ahşap çatısının yerine betonarme kubbe yapılmasıdır. Bu çalışmada, bu tip müdahalelerin tarihi taş duvarlı camilerin dinamik özelliklerini nasıl etkidiğinin belirlenmesini amaçlanmaktadır. Örnek olarak seçilen Trabzon’un Akçaabat ilçesinde bulunan Dürbinar Mahallesi Camisi, 2013 yılında Trabzon Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. Dışı doğal kesme taş içi moloz taş örgülü yığma duvarlar üzerine sonraki dönemlerde eklenmiş betonarme kubbe, mahfil ve son cemaat mekanı ile orijinal karakterinden bir hayli uzaklaşmış yapı, gerçekleştirilen restorasyon sonrası orijinal haline dönüştürülmüştür. Yapılan bu uygulama kapsamında eserin restorasyon öncesi dinamik özellikleri Çevresel Titreşim Testi Yöntemiyle ölçülmüş ve mevcut duruma ait doğal frekanslar, mod şekilleri ve modal sönüm oranları belirlenmiştir. Restorasyon uygulamasının ardından ölçümler tekrarlanmış ve onarım sonrası durum için dinamik karakteristikler tekrar belirlenmiştir. Elde edilen veriler irdelenmiş ve özellikle yapıya sonradan eklenmiş betonarme elemanların dinamik davranış üzerine etkisi ile restorasyon uygulamalarının etkileri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevresel Titreşim Testi, Betonarme Kubbeler, Tarihi Yapılar, Camiler, Akçaabat Dürbinar Camisi.

Kaynakça

• - Creazza, G., Saetta, A. V., Matterazzi, R., Vitaliani, R. V., Analysis of masonary structures reinforced by FRP, Historical Constructions, P.B. Lourenço, P. Roca (Eds), Guimaraes, 539-545, 2001.
• - Turek , M., Ventura, C.E., Placencia, P., Dynamic characteristisc of a 17th centuray church in Quito, Internat Soc. Opt. Eng. 2002, IMAC-XX, Conferenece&Expositioan on Structural Dynamics, 4753, 2, 1259-1264, 2002.
• - Durukal, E., Cimilli, S.,Erdik, M., Dynamic response of two historical monuments in İstanbul deduced from the recordingsof Kocaeli and Duzce earthquakes, Bulletin of the Seismological Society of America; 93, 2, 694-712, 2003.
• - Gentile, C., Saisi, A., Ambient Vibration Testing of Historic Masonry Towers for Structural Identification and Damage Assessment, Construction and Building Materials, 21, 1311-1321, 2007.
• - Beyen, K., 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Hasar Alan Fatih Camiinin Dinamik Karakteristiklerinin Tanımlanması, Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 16-20 Ekim 2007, İstanbul, 2007.
• - Akan, A.E., Tarihi Ahşap Sütunlu Camilerin Sonlu Elemanlar Analizi ile Taşıyıcı Sistem Performansının Belirlenmesi, SDU International Technologic Science, 2(1), 41-54, 2010.
• - Bayraktar, A., Sevim, B., Altunışık, A.C., Türker,T., Tarihi Yığma Minarelerin Deprem Güvenliklerinin Operasyonal Modal Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi, Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu-1, 415-428, 2007.
• - Bayraktar, A., Türker, T., Sevim, B., Altunışık, A.C., Yıldırım, F., Modal Parameter Identification of Hagia Sophia Bell-Tower via Ambient Vibration Test, Journal of Nondestructive Evaluation, 28, 1, 37-47, 2009.
• - Cancelliere, I., Imbimbo, M., Sacco, E., Experiental Tests and Numerical Modeling of Reinforced Masonry Arches. Engineering Structures, 32, 776-792, 2010.
• - Aras, F., Krestevska, L., Altay,G., Tashkov, L., Experimental and Numerical Modal Analysis of a Historical Masonary Place, Construction and Building Matarials, 25(1), 81-91,2011.
• - Doğangün, A., Ural A., Meraki, Ş., Seismic Performance of the Main Entrance of Basılıca (Kızılavlu) at Bergama (İzmir), WCCE-ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Canference Proceedings, 333-344, 2011.
• - Bayraktar, A., Türker, T., Altunışık, A.C., Sevim, B., Structural System Identification of Cultural Heritage Structures By Ambient Vibration Testing, WCCE-ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Canference Proceedings, 163-173, 2011.
• - Atamturktur, S., Bornn, L., Hemez, F., Vibratioan Characteristics of Vaulted Masonary Monuments Undergoing Differantial Support Settlement, Engineering Structures, 33, 2472-2484, 2011.
• - Lourenço, P. B., Ramos, L., F., Dynamic Identification and Monitoring of Cultural Heritage Buildings, WCCE-ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Keynote Papers, 55-78, 2011.
• - Atamturktur, S. and Laman, J. A., Finite Element Model Correlation and Calibration of Historic Masonry Monuments: review. Struct. Design Tall Spec. Build., Vol:21, P: 96–113, 2012.
• - Mortezaei, A., Kheyroddin, A. and Ronagh, H.R., Finite Element Analysis and Seismic Rehabilitation of a 1000 year-old Heritage Listed Tall Masonry Mosque, The Structural Design of a Tall and Special Buildings, 21 (5), 334-353, 2012.
• - Doğangün,. A. and Sezen H., Seismic Vulnerability and Preservation of Historical Masonry Monumental Structures, 3(1), 83-95, 2012.
• - Votsis, R.A., Kyriakides, N., Chrysostomou, C. Z., Tentele E. and Demetriou, T., Ambient Vibration Testing of Two Masonry Monuments in Cyprus, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 43, 58-68, 2012.
• - Can, H., Ünay, A. İ., Tarihi Yapıların Deprem Davranışını belirlemek İçin Sayısal Analiz Yöntemleri, G.Ü. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 27, 1, 211-217, 2012.
• - Mustafaraj, E., Yardım, Y., Strengthening and restoration of historical structures Mirahor İlyas Beg Mosque in Korça, Journal of Literature and Art Studies, 3(12), 809-818, 2013,
• - Bayraktar, A., Çalık, İ., Türker, T., Restorasyon Sonrası Tarihi Sundura Camisi ve Minaresinin Çevresel Titreşim Testi Yöntemiyle Dinamik Özelliklerinin Belirlenmesi, Vakıf Restorasyon Yıllığı, VGM İstanbul I. Bölge Yayını, 6, 53-62, 2013.
• - Lancioni, G., Lenci, S., Piattoni, Q., Quagriliani, E., Dynamics and Failure Mechanisms of Ancient Masonry Churches Subjected to Seismic Actions by Using the NSCD Method: The Case of the Medieval Church of S. Maria in Portuno, Engineering Structures, 56, 1527-1546, 2013.
• - Çalık, İ., Demirtaş, B., Bayraktar, A., Türker, T., Yığma Taş Minarelerin Analitik ve Deneysel Yöntemlerle Güvenliğinin Belirlenmesi; Trabzon Muhittin Camisi Minaresi Örneği, Vakıflar Dergisi, 38, 121-140, 2012.
• - Çalık, İ., Bayraktar, A., Türker, T., Tarihi Yığma Yapıların Dinamik Karakteristiklerine Restorasyon Etkisinin Çevresel Titreşim Yöntemiyle Belirlenmesi: Rize Merkez Büyük Gülbahar Camisi Örneği, 25-27.09.2013, 2. Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Hatay, 2013.
• - Çalık, İ., Bayraktar, A., Türker, T., Structural dynamic identification of a damaged and restored masonry vault using Ambient Vibrations, Measurument, 55(1), 462-472, 2014.
• - Bozal M., Yıldırım, S., Akçaabat Dürbinar Camii Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon ve Sanat Tarihi Raporu, Trabzon, 2011.
• - Restorasyon Projesi, Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Envar Mimarlık Müh. Müş. Ltd. Şti, Trabzon, Türkiye, 2011.
• - PULSE, Analyzers and Solutions, Release 11.2. Bruel and Kjaer, Sound and Vibration Measurement A/S, Denmark, 2006.
• - OMA, Operational Modal Analysis, Release 4.0, Structural Vibration Solution A/S, Denmark, 2006.