Öz
Kültür varlığı olarak öneme sahip tarihi yapılar içerisinde bulunan camilerin, gelecek nesillere güvenle aktarılması için, bu tür yapıların deprem yükleri altındaki davranışlarının iyi bilinmesi, bu davranışa uygun hesap modellerinin geliştirilmesi, dayanımlarının güvenilir bir şekilde belirlenmesi ve yetersiz durumlarda gerekli müdahale yöntemlerinin tarihi dokuyu ve ruhu zedelemeden uygulanması gerekir. Bu çalışmada kültür varlığı olarak tescillenmiş Erzurum Lala Paşa Camisi’nin statik ve dinamik yükler altındaki davranışı sonlu eleman yöntemiyle incelenmiştir. Yapının taşıyıcı eleman ve malzeme özelliklerini belirlemek için literatürde mevcut yığma malzeme modelleri incelenerek teorik bir yaklaşım ortaya konulmuştur. 1992 Erzincan Depremi kaydı kullanılarak gerçekleştirilen dinamik analizler neticesinde belirlenen yanal yük taşıma kapasitesinin kestirilmesinde deprem yönetmeliğinde ve literatürde önerilen bağıntıların yeterliliği irdelenmiştir. Mevcut hesap yöntemlerinin tarihi yığma camilerin yanal yük dayanımlarının belirlenmesinde bazı değişikliklerle birlikte kullanılabileceği gösterilmiştir. Ayrıca, Erzincan depreminin bu tür yapılar için oldukça yıkıcı şiddette bir deprem olduğu belirlenmiştir.
Kaynakça
- Çalık İ., Bayraktar A., Türker T., Betonarme Kubbeli Taş Yığma Duvarlı Camilerin Dinamik Davranışına Etkisinin Çevresel Titreşim Yöntemiyle İncelenmesi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31:3, 621-630, 2016.
- Atamturktur S., Bornn L., Hemez F., Vibration characteristics of vaulted masonry monuments undergoing differantial support settlement, Engineering Structures, 33, 2472-2484, 2011.
- Rovero L. ve Tonietti U., Structural behavior of earthen corbelled domes in the Aleppo’s region, Materials and Structures, 45, 171-184, 2012.
- Koseoglu G.C. ve Canbay E., Assessment and rehabilitation of the damaged historic Cenabı Ahmet Pasha Mosque, Engineering Failure Analysis, 57, 389-398, 2015.
- Mustafaraj E. ve Yardım Y., Canditional Assessment of Historical Structures: Earthquake Performance of Naziresha Mosque, International Students Conference of Civil Engineering, Tirana, Albania, 2012.
- Şeker B.Ş., Doğangün A., Çakır F., Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Cami Taşıyıcı Sistemi Üzerine İrdeleme, SDU İnternational Technologic Science, 5, 112-120, 2013.
- Lourenço P. B., Ramos L., F., Dynamic Identification and Monitoring of Cultural Heritage Buildings, WCCE-ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Keynote Papers, 55-78, 2011.
- Akan A.E., Tarihi Ahşap Sütunlu Camilerin Sonlu Elemanlar Analizi ile Taşıyıcı Sistem Performansının Belirlenmesi, SDU International Technologic Science, 2 (1), 41-54, 2010.
- Gündogdu H., Erzurum: History and civilization, Writers Union of Turkey, Erzurum 2011 Series -1, Ankara-Turkey, 2011.
- Konyalı I. H., History of Erzurum with monuments and inscription, Ercan Matbaası, Istanbul, Turkey, 1960.
- Lala Paşa Cami Rölöve Projesi, 2015.
- Çamlıbel N., Sinan Mimarlığında Yapı Strüktürünün Analitik İncelenmesi, Doktora Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1998.
- Bayülke N., Yığma Yapılar, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı-Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1992.
- Demir C. ve Ilki A., Characterization of materials used in the multi-leaf masonry walls of monumental structures in İstanbul, Turkey, Construction and Building Materials, 2014.
- Tsoutrelis C.E. ve Exadaktylos G.E., Effect of rock discontinuities on certain rock strength and fracture energy parameters under uniaxial compression, Geotech Geol Eng, 11(2), 81-105, 1993.
- Tomazevic M., Earthquake Resistant Design of Masonry Buildings, Singapore: Imperial College Press, 268, 1999.
- Binda L., Pina-Henriques J., Anzani A., Fontana A., Lourenco P.B., A contribution for the understanding of load-transfer mechanisms in multi-leaf masonry walls: Testing and modelling, Engineering Structure. 28(8), 1132-1148, 2006.
- European Committe for Standardization, 1999.
- SolidWorks, Modeling Software, 2013.
- ANSYS, Finite Element Analysis Program, 2015.
- Willam K.J. ve Warnke E.D., Constitutive Model for the Triaxial Behavior of Concrete, International Association for Bridge and Structural Engineering, 19, 1975.
- T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı, Sayısal Veriler, http://kyh.deprem.gov.tr/ftpt.htm Erişim tarihi Ocak 30, 2013.
- Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Taslak, 2016.
- T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”. Afet İşleri Genel Müdürlüğü, 2007.
- NEHRP Guidelines for the seismic rehabilitation of buildings. FEMA 356. Federal Emergency Management Agency, Washington DC, 2000.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mühendislik |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 6 Nisan 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Kasım 2016 |
| Kabul Tarihi | 27 Şubat 17 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 33 Sayı: 2 |