SATIRARASI TÜRKÇE KUR’ÂN TERCÜMELERİNİN BİRBİRİ İLE İLGİSİ VE TASNİFİ ÜZERİNE

Yıl 2019, Sayı: 24, 47 - 65, 30.06.2019

Yaşar Şimşek

Öz

Kur’ân-ı Kerim’in Türkçeye yapılan ilk tercümeleri literatürde satırarası veya satıraltı denilen yöntemle kelime kelime hazırlanan tercümelerdir. Bu tercümeler arasındaki benzerlikler, nüshaların ortak bir eserden kopya edildiklerini düşündürmektedir. Mevzu bahis edilen tercümelerin birbiri ile ilgisi konusunda yeterli çalışma yapılmamıştır. Bu makalede Türkçe satırarası Kur’ân tercümelerinin birbiri ile ilgisi ve tasnifi üzerinde durulacaktır. Çalışma, Doğu Türkçesinde Karahanlı-Harezm Türkçesi ile yapılan 7 nüsha ve Anadolu sahasında Eski Anadolu Türkçesi ile yapılan 27 nüshayı kapsamaktadır. Kur’ân-ı Kerim’in Türkçeye yapılan tefsirli tercümeleri ile karışık dilli tercümeler kapsam dışı bırakılmıştır. Nüshaların karşılaştırılması için verilen örnekler, makalenin hacmi gereği metin yayınları yapılan nüshalar ile sınırlandırılmıştır. Kur’ân’ın Doğu Türkçesine yapılan ilk satırarası tercümeleri 3 grupta; Eski Anadolu Türkçesi satırarası Kur’ân tercümeleri ise 4 grupta sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Türkçe Kur’an Tercümesi, Satırarası, Satıraltı

Kaynakça

• AKAR, A. (1992), Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satırlar Arası Bir Kur’ân Tercümesi (MetinGramer-Sözlük) [53b-105b]. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• ALPER, M. (1998), Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satırlar Arası Bir Kur’ân Tercümesi (MetinGramer-Sözlük) [315a-388a]. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• ARGUNŞAH, M. (2019a), “İlk Kuran Çevirilerinin Dili Üzerine Bir Karşılaştırma”. Yeni Türkiye. İlk Dönem İslamî Eserler Özel Sayısı-I. Ocak-Şubat 2019. s. 386-398.
• ARGUNŞAH, M. (2019b), “Harezm Türkçesiyle Yapılan Kur'an Çevirisinin Beş Nüshası”. TEKE Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. (Yayım Aşamasında).
• ATA, A. (2013), Karahanlı Türkçesinde İlk Kur’ân Tercümesi (Rylands Nüshası, Giriş-Metin-NolarDizin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AYHAN, V. (2007), Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satırlar Arası Bir Kur’ân Tercümesi (GramerMetin-Sözlük) [245b-320a]. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi. BOESCHOTEN, H. (2006), “Translations of the Koran: Sources for the History of Written Turkic in a Multilingual Setting”. Turkic-İranian Contact Areas Historical and Linguistic Aspects (Ed. Lars Johanson and Christiane Bulut), Turkologica 62, Harrassowitz Verlag: Wiesbaden, pp. 69-89.
• DELİCE, H. İ. (1992), Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satırlar Arası Bir Kur’ân Tercümesi (MetinGramer-Sözlük) [105b-170b]. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• EMİNOĞLU, E. (1992), Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satırlar Arası Bir Kur’ân Tercümesi (MetinGramer-Sözlük) [171a-245b]. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• GÜL, A. (2014), British Library Or 9515'teki Türkçe Kur’ân Tercümesi (Giriş-Metin-Notlar-Dizin), Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• İNAN, A. (1991a), “Eski Türkçe Üç Kur’ân Tercümesi”. Makaleler ve İncelemeler II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 128-136.
• İNAN, A. (1991b), “Kur’ân’ın Eski Türkçe ve Oğuz-Osmanlıca Çevirileri Üzerine Notlar”.
• Makaleler ve İncelemeler II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 141-155.
• İNAN, A. (1991c), “Kur’ân-ı Kerîm’in İlk Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme”. Makaleler ve İncelemeler II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 156-186.