CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ROMANINDA EPİGRAF/TANIMLIK KULLANIMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 30, 89 - 100, 30.06.2022

Tolga Bayındır

Öz

Bu çalışmada epigrafın tanımı, Türk romanındaki yerinin belirlenmesi ve incelenmesi amaçlanmıştır. Türk romanında epigraf/tanımlık kullanımının yaygın olması bu çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır. Türk roman yazarlarının rastlantısal veya sistematik olarak eserlerinde tanımlık kullanmaları konunun farklı açılardan -kavram, amaç, estetik, istatistik, üslup vb.- değerlendirilmesine ihtiyaç duymaktadır. Sadece edebî esere özgü olmayan bu kullanım(lar)ın nedenleri ve boyutları üzerine yapılan değerlendirmede karşılaşılan veriler beklentilerin üzerindedir. Konunun daha net bir şekilde anlaşılması adına dönem, eser veya tür sınırlandırması olmaksızın yapılacak bir çalışmaya ihtiyaç vardır. Ancak edebî eserlerin birçok türünde -roman, öykü, deneme, anı, şiir, günlük, biyografi, röportaj- yazarların tanımlık kullanması yapılması planlanan araştırmada belirli sınırlamaların getirilmesine neden olmuştur. Büyük oranda eser başında kullanımı tercih edilmesine rağmen birçok eserde her bölüm başında kullanıldığı da görülmüştür. Yine farklı bir şekilde bazı eserlerin sadece ara bölümlerinde de tanımlık kullanımı dikkati çeker. Bu çalışmanın ortaya çıkmasında 729 roman incelenmiş olup bunlar içinde çalışmaya kaynaklık eden 185 roman tespit edilmiştir.
Bu çalışmada temel amaç, epigraf/tanımlık kavramının genel olarak tanımlanması ve Türk romanındaki kullanımlarının incelenmesidir. Konunun sınırlarını belirlemek adına bu çalışmada Cumhuriyet dönemi romanları esas alınacak olup, eser ve tanımlık arasındaki ilişkiden önce romanlarda kullanımı tercih edilen tanımlıklar, ilgili başlıklar altında sınıflandırılacaktır. İleride yapılacak olan çalışmalarda bu konu temel eser ile tanımlık arasındaki anlam ilişkisi, kolaj, metinlerarasılık, yazar tercihleri, rastlantısal ve/veya benzer kullanımlar gibi alanlarda inceleme yapılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Roman, Epigraf, Tanımlık, Alıntı

Kaynakça

• Aktulum Kubilây (2000), Metinlerarası İlişkiler, İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, Kubilây (2016), Kolaj Nedir? Louis Aragon Örneği, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Ocak-Haziran 8:15, ss. 3-18.
• Alatlı, Alev (2012). ‘Nuke’ Türkiye!, İstanbul: Everest Yayınları.
• Allen, Graham (2000). İntertextuality (The New Critical Idiom). London: Roudledge.
• Anar, İhsan Oktay (2010). Amat, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Anar, İhsan Oktay (2014). Gâliz Kahraman, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ayvazoğlu, Beşir (2006). Bozgunda Fetih Rüyası, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bond, Francis; Graham John Matthews (2018). “Toward An Epic Epigraph Graph”, European Language Resources Association, Proceedings of the Eleventh International Conference on Language Resources and Evaluation, ss. 3303-3308.
• Borysova, Tetiana (2019). Paratextual Epigraph Elements (case study of Stephen King’s novel “Christine”) https://www.academia.edu/42810754
• Dede, Batuhan (2014). Mesihler Yalnızca Kutsal Masallarda Olur, İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Ecevit, Yıldız (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eco, Umberto (1995). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, (Çev. Kemal Atakay), İstanbul: Can Yayınları.
• Eroğlu, Mehmet (2004). Kusma Kulübü, İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• Eroğlu, Mehmet (2014). Düş Kırgınları, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Genette, Gerard (1987). Paratexts: Thresholds of Interpretation. Cambridge University Press.
• Gür Murat, Osman Mergen (2021). Sodom ve Gomore Romanının Metinlerarası Dünyası, Kültür Araştırmaları Dergisi, 9: 138-154. DOI Number: 10.46250/kulturder.924638.
• İlhan, Attilâ (2012). Sokaktaki Adam, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• K., Tarık Dursun (2013). Kurşun Ata Ata Biter, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karakoyunlu, Yılmaz (2012). Mor Kaftanlı Selanik, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2010). Sodom ve Gomore, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kulin, Ayşe (2012). Bora’nın Kitabı, İstanbul: Everest Yayınları.
• Menteş, Murat (2010). Korkma Ben Varım, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Menteş, Murat (2014). Dublörün Dilemması, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Menteş, Murat (2015). Ruhi Mücerret, İstanbul: April Yayınları.
• Pala, İskender (2009). Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pamuk, Orhan (2008). Masumiyet Müzesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, Orhan (2010). Kara Kitap, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, Orhan (2014). Kafamda Bir Tuhaflık, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şafak, Elif (2011). Şehrin Aynaları, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
• Tan, Canan (2013). Hasret, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1999). Sahnenin Dışındakiler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ttp://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c6521a0101ad6.12015646 (Erişim: 14.02.2019) Ümit, Ahmet (2012). Kavim, İstanbul: Everest Yayınları.
• Vidinlioğlu, Rahmi (2014). Şizofreni Yalnız Oynamaz, İzmir: İlya Yayınları.
• Zambak, Ferda (2007). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Epigraf Kullanımı, Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu, 9-11 Mart 2007, İstanbul: Gönen Belediyesi Kültür Yayınları, ss. 247-255.