ESKİ UYGURCA LOKAPRAJÑAPTİ’YE İLİŞKİN FRAGMANLAR

Yıl 2023, Sayı: 33, 207 - 234, 31.12.2023

Betül Özcan

Öz

Bir başlangıcı ve sonu olduğu düşünülen evrenin hâlâ keşfedilmeyi ve açıklanmayı bekleyen eşsiz bir yapısı vardır. Evrende hiçbir şey sebepsiz meydana gelmez. Her şey sürekli bir değişim ve dönüşüm hâlindedir. Budist düşünceye göre ise evren; karmalarla var olan, onlar tarafından korunup yine onların eylemleriyle parçalanan ve canlılar tarafından yönetilen bir yeri temsil eder. Budizm’de “dünya bilgisi” için kullanılan ve bu çalışmanın da konusunu oluşturan Lokaprajñapti terimi evrenin kendiliğinden oluşmadığını, birbirine bağlı olan koşulların veya ilişkilerin toplamından ibaret olduğunu anlatır. Bu birbirine bağlı koşullar Budist öğretide “bağımlı köken” olarak bilinir ve Budist metafiziğinin önemli bir parçasını oluşturur. Buddha, aydınlanma yaşadıktan sonra dostlarına saṃsāra’da dolaşıp daha fazla ıstırap çekmemeleri için bağımlı kökenin doğasını, nedenini, onu ortadan kaldırmanın yollarını bildiğini söyleyerek onlara yardımcı olmaya çalışır. Bu yazıda Berlin Turfan Koleksiyonu’nda korunan Eski Uygurca Lokaprajñapti’ya ait 89 satır hacmindeki dört fragmanın neşri gerçekleştirilecektir. Bu fragmanların arşiv numaraları şu şekildedir: U 5340, U 5349, U 5637 ve U 6004. Şimdiye kadar neşri gerçekleştirilmemiş bu fragmanların yazı çevirimi, harf çevirisi, Türkiye Türkçesine aktarımı, açıklamaları, dizin/sözlüğünün hazırlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Lokaprajñapti, bağımlı köken, evren, metin neşri

Destekleyen Kurum

Yok.

Proje Numarası

Yok.

Teşekkür

yok.

Fragments of Lokaprajñapti in Old Uighur

Öz

The cosmos, which is supposed to have a beginning and an end, has an unprecedented design waiting to be discovered and expounded. Nothing in the cosmos happens without a reason. Everything is in a state of constantly changing and transforming. According to Buddhist doctrine, on the other hand, the cosmos represents a place existing with karmas, protected by them, shattered by their actions, and ruled by living things. The term Lokaprajñapti, which is used in Buddhism to refer to “knowledge of the world” and is the focus of this study, tells that the cosmos did not suddenly originate by itself; instead, it consists of the sum of the interdependent occasions or relations. The interdependent occasions are known in Buddhist doctrine as “dependent origination” and form a critical basis of Buddhist metaphysics. After enlightening, Buddha aspires to help his friends, articulating that he knows the nature of dependent origination, its cause, and ways to annihilate it so that they do not wander in saṃsāra and suffer more. This article will publish four fragments of the Old Uighur Lokaprajñapti, preserved in the Berlin Turfan Collection, with a volume of 89 lines. The archive numbers of these fragments are as follows: U 5340, U 5349, U 5637 and U 6004. This article aimed to reveal the transcription, transliteration, translation into Turkish language, explanations, and index/dictionary of this fragment that has yet to be published.

Anahtar Kelimeler

Old Uighur, Lokaprajñapti, dependent origination, cosmos, text publication

Proje Numarası

Yok.

Kaynakça

• ADAMS, D. Q. (2013). A Dictionary of Tocharian B. Revised and Greatly Enlarged (Vol. 1-2.) Amsterdam ve New York: Rodopi.
• EDGERTON, F. (1953). Buddhist Hybrid Sanskrit Grammar and Dictionary (Vol. II). New Haven: Yale University Press.
• GHARİB, B. (1995). Sogdian Dictionary: Sogdian-Persian-English. Tehran: Farhangan.
• HİRAKAWA, A. (1997). A Buddhist Chinese-Sanskrit Dictionary. Tokyo: Reiyukai.
• KARAMAN, A. (2022). Eski Türkçede İkilemeler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KASAİ, Y. (2008). Die uiguruschen buddhistischen Kolophone. Turnhout: Brepols.