Büyük Menderes havzasında günlük yağış konsantrasyonundaki son değişimler

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: Özel Sayı (BSM 2017), 11 - 19, 27.12.2017

Ercan Yeşilırmak , Ebru Elif Arslantaş

Öz

 Küresel ısınma günümüzün en önemli çevresel sorunudur. 20. yüzyılın
başından itibaren küresel ortalama sıcaklık değişiminin yönü ve büyüklüğü sabit
değildir. 1910’dan 1940’lara kadar bir ısınma, sonra 1970’lere kadar bir
soğuma, ardından 1998’e kadar hızlı bir ısınma ve 21. Yüzyılında ilk on yılında
da ısınma eğiliminde bir yavaşlama (fasıla) dönemi söz konusudur. Küresel
ısınmanın sadece toplam yağış miktarlarında değil aynı zamanda ekstrem yağış
hadiselerinde de değişimlere neden olması beklenmektedir. Ekstrem yağış
hadiseleri kuraklıkların ve sellerin daha sık meydana gelmesine sebep
olabilecektir. Yağış homojenlik indisleri, ekstrem yağış hadiselerinin değerlendirilmesinde
kullanılmaktadır. Bu çalışmada, günlük yağış değerlerine dayalı bir yağış
homojenlik indeksi (yani, yağış konsantrasyon indeksi) kullanılarak Büyük
Menderes havzasında ekstrem yağış hadiselerindeki değişimler incelenmiştir. Bu
amaçla, havzada 1984 ile 2013 tarihleri arasında kaydedilen yağış verileri
kullanılmıştır. Tüm zaman periyodu, küresel iklim değişikliğinin hızlı ısınma
ve fasıla dönemlerine denk gelen alt-periyotlara ayrılmıştır. Alt-periyotlar
arasındaki göreceli değişimleri araştırmak amacıyla, yeni bir trend analizi
(innovative trend analysis) yöntemi kullanılarak herhangi bir alt-periyot için
hesaplanan günlük yağış konsantrasyon indeksi bir önceki alt-periyot ile
karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçların, iklim değişikliği bağlamında,
Büyük Menderes havzası özelinde ekstrem yağış hadiselerinin soğuma, hızlı
ısınma ve duraksama alt-dönemleri arasında karşılaştırılmasına olanak sağlaması
beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Küresel ısınma, yağış konsantrasyon indeksi, innovative trend analizi, Büyük Menderes havzası, ısınma fasılası

Kaynakça

• Akçay SM (2007). Aşağı Büyük Menderes Havzası Sulama Şebekelerinin Devir Sonrası Performanslarının Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• An W, Hou S, Hu Y and Wu S (2017). Delayed warming hiatus over the Tibetan Plateau. Earth and Space Science, 4, doi: 10.1002/2016EA000179.
• Apak G ve Ubay B (2007). Türkiye İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi. Çevre ve Orman Bakanlığı, [http://iklim.cob.gov.tr/iklim/Files/bildirim1.pdf], Erişim: 31.03.2015.
• Coscarelli R and Caloiero T (2012). Analysis of daily and monthly rainfall concentration in Southern Italy (Calabria region). Journal of Hydrology, 416–417: 145–156.
• England MH, McGregor S, Spence P, Meehl GA, Timmermann A, Cai W, Sen Gupta A and McPhaden MJ (2014). Slowdown of surface greenhouse warming due to recent Pacific trade wind acceleration. Nature Climate Change, 4: 222-227.
• Gonzalez-Hidalgo JC, Dhais Peña-Angulo DP, Brunetti M and Cortesi N (2016). Recent trend in temperature evolution in Spanish mainland (1951–2010): from warming to hiatus, International Journal of Climatology, 36: 2405-2416.
• Homar V, Ramis C, Romero R, Alonso S (2010). Recent trends in temperature and precipitation over the Balearic Islands (Spain). Climatic Change, 98: 199–211.
• IPCC (2007). Summary for Policymakers, In: Solomon S, Qin D, Manning M, Chen Z, Marquis M, Averyt KB, Tignor M, Miller HL (eds.), Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
• Lewandowsky S, Risbey JS and Oreskes N (2016). The “pause” in global warming: turning a routine fluctuation into a problem for science”. Bulletin of the American Meteorological Society, 97: 723-733.
• Li X, Jiang F, Li L, Wang G (2011). Spatial and temporal variability of precipitation concentration index, concentration degree and concentration period in Xinjiang, China. International Journal of Climatology 31: 1679–1693.
• Li Q, Yang S, Xu W, Wang XL, Jones P, Parker D, Zhou L, Feng Y and Gao Y (2015). China experiencing the recent warming hiatus, Geophysical Research Letters, 42: 889-898.
• Martin-Vide J (2004). Spatial distribution of a daily precipitation concentration index in peninsular Spain. International Journal of Climatology, 24: 959–971.
• Meehl GA (2015). Decadal climate variability and the early-2000s hiatus. US Clivar, 13: 1-6.
• Partal T and Kahya E (2006). Trend analysis in Turkish precipitation data. Hydrological Processes, 20: 2011-2026.
• Salmi T, Määttä A, Anttila P, Ruoho-Airola T and Amnell T (2002). Detecting Trends of Annual Values of Atmospheric Pollutants by the Mann–Kendall Test and Sen's Slope Estimates ‘the Excel Template Application MAKESENS’. Publications on Air Quality, Finnish Meteorological Institute, Helsinki, Finland.
• Shi W, Yu X, Liao W, Wang Y and Jia B (2013). Spatial and temporal variability of daily precipitation concentration in the Lancang River basin, China. Journal of Hydrology, 495: 197–207.
• Şen Z (2012). Innovative trend analysis methodology. Journal of Hydrologic Engineering, 17: 1042-1046.
• Trenberth KE (2015). Has there been a hiatus? Science, 349: 691-692.
• Wang W, Xing W, Yang T, Shao Q, Peng S, Yu Z and Yong B (2013). Characterizing the changing behaviours of precipitation concentration in the Yangtze River Basin, China. Hydrological Processes, 27: 3375-3393.
• Xie Y, Huang J and Liu Y (2017). From accelerated warming to warming hiatus in China. International Journal Climatology, 37: 1758-1773.
• Yeşilırmak E (2014). Soil temperature trends in Büyük Menderes Basin, Turkey. Meteorological Applications, 21: 859–866.
• Zhang Q, Xu C-Y, Gemmer M, Chen YD and Liu C (2009). Changing properties of precipitation concentration in the Pearl River basin, China. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 23: 377–385.