Tokat Kabakgil Üretim Alanlarında Enfeksiyon Oluşturan Virüslerin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 46 - 56, 15.08.2018

Fatime Korkmaz Şerife Topkaya , Yusuf Yanar

Öz

Karadeniz ve İç Anadolu bölgeleri arasında geçit
kuşağında yer alan Tokat Türkiye sebze üretiminde önemli bir paya sahip olup,
yörede üreticiler için sebzeler önemli bir gelir kaynağını oluşturmaktadır.
Ancak son yıllarda yörede artan virüs enfeksiyonlarından dolayı sebze
üretiminde problemler yaşanmaktadır. Bu çalışmada Tokat ilinde yoğun olarak
kabakgil (karpuz, kavun, kabak ve hıyar) yetiştirilen alanlarda sorun olan
virüslerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Tokat ilinin Merkez, Erbaa,
Niksar, Pazar ve Turhal ilçelerindeki kabakgil alanlarında 2014 yılında
gerçekleştirilen surveylerde; yapraklarda iplikleşme, kabarcıklaşma ve mozaik;
bitkinin genelinde rozetleşme, gelişme geriliği ve bodurlaşma; meyvede şekil
bozukluğu belirtisi gösteren bitkilerden toplam 571 yaprak örneği toplanmıştır.
Alınan örnekler, Kabak sarı mozaik virüsü (Zucchini yellow mosaic virus;
ZYMV), Hıyar mozaik virüsü (Cucumber mosaic virus; CMV), Karpuz mozaik
virüsü (Watermelon mosaic virus; WMV), Papaya halkalı leke virüsü (Papaya
ring spot virus; PRSV), Kabak mozaik virüsü (Squash mosaic virus; SqMV),
Domates mozaik virüsü (Tomato mosaic virus; ToMV), Patates Y virüsü (Potato
virus Y; PVY) ve Tütün mozayik virüsü (Tobacco mosaic virus; TMV)’ne
spesifik antiserumlar kullanılarak double antibody sandwich enzyme-linked
immunosorbent assay (DAS-ELISA) yöntemi ile test edilmiştir. Test sonuçlarına göre 571 örneğin 
%37’sinin WMV, %12’sinin ZYMV, %11’inin CMV, %3,4’ünün PRSV ve
%0,2’sinin SqMV ile enfekteli olduğu saptanmıştır. ToMV, TMV ve PVY için toplam
287 kabakgil örneği test edilmiş ve yaklaşık %14’ünün ToMV ile bulaşık olduğu
belirlenmiştir. TMV ve PVY etmenlerine rastlanmamıştır. Tüm kabakgil türleri
arasında virüsle bulaşıklık  oranları;
kabak  %74, kavunda %72,4,  karpuz 
%47,7  ve hıyar %31,7 olarak
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Kabakgil, Virüs, Karpuz mozaik virüsü

Kaynakça

• Al-Ali, E.A., Al-Hashash H., Al-Aqeel H. ve Ben H.A. 2013. Multiple important plant viruses are present on vegetable crops in Kuwait. Journal of Clinical Trials, 3, 136. doi:10.4172/2167-0870.1000136.
• Ali, A., Natsuaki T. ve Okuda S. 2004. Identification and molecular characterization of viruses infecting cucurbits in Pakistan. Journal of Phytopathology, 152, 677–682.
• Çıtır, A., Kutluk, N. D., Sağlam, N. ve İlbağı, H. 1998. Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat illerinde hıyar ve kabak kültürlerindegörülen virüs hastalıklarının simptomatolojik ve biyolojikyöntemlerle tanıları. VIII. Türkiye Fitopatoloji Kongre Bildirileri, 21–25 Eylül 1998, Ankara, 331–335.
• Dağ D.S., 2005. Gaziantep il ve ilçelerinde yetiştirilen kabakgillere (Cucurbitaceae) zarar veren virüslerin DAS-ELISA yöntemiyle saptanması. Gaziantep Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Geboloğlu, N., Cangi R., Edizer Y., Sayılı M. ve Yağcı A. 2011. Tokat İli Yaş Meyve Ve Sebze Sektörü Rekabet Analiz. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Tokat. 2011. Tokat Merkez Sebze Ürünleri Tarımsal Üreticiler Biriliği Yayın No: 1.
• Karamanlı, A. ve Kamberoğlu M.A. 2010. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’ nde kabakgil yetiştirilen alanlarda Hıyar Mozayik Virüsü (Cucumber Mosaic Virus, CMV) ve Kabak Sarı Mozaik Virüsü (Zucchıni Yellow Mosaic Virus, ZYMV)’ nün surveyı. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 22(3), 66-77.
• Kaya, A. ve Erkan, S., 2011. İzmir, Aydın, Manisa ve Balıkesir İllerinde Üretilen Kabakgillerdeki Viral Etmenlerin Tanılanması ve Yaygınlıklarının Belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni 2011, 51 (4); 387-405
• Kızmaz, M.Z., 2014. Diyarbakır ve Mardin illeri kabakgil üretim alanlarında görülen viral hastalıkların yaygınlığı, oranları ve etmenlerinin belirlenmesi. Diyarbakır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
• Köklü, G. ve Yilmaz O. 2006. Occurrence of cucurbit viruses on field-grown melon and watermelon in the Thrace region of Turkey. Phytoprotection, 87(3), 123-130. Krstic, B.B,., Berenji J.B., Dukiã N.D., Vico I.M., Katis N.I. ve Papavassiliou C.C. 2002. Identification of viruses infecting pumpkins (cucurbita pepo l.) in Serbia. Proceedings for Natural Sciences, Matica Srpska Novi Sad, 103, 67-79.
• Lecoq, H. ve Desbiez C. 2012. Virus of cucurbit crops in the Mediterranean Region: an ever-changing picture. In: Loebenstein, G., Lecoq, H. (Eds.), Viruses and Virus Diseases of Vegetables in the Mediterranean Basin. Adv. Virus Res., vol. 84. Elsevier, USA, pp. 67-126
• Massumi, H., Samei A., Hosseini P.A., Shaabanian M. ve Rahimian H. 2007. Occurrence, distribution, and relative incidence of seven viruses infecting greenhouse-grown cucurbits in Iran. Plant Disease, 91,159-163.
• Papayiannis, L.C., Ioannou N., Boubourakas I.N., Dovas C.I., Katis N.I. ve Falk B.W. 2005. Incidence of viruses infecting cucurbits in Cyprus. Journal of Phytopathology, 153,530–535.
• Provvidenti, R., 1996. Diseases caused by viruses. In: Zitter, T.A., Hopkins D.L. ve Thomas C.E. (Eds.), Compendium of Cucurbit Diseases. APS Press, Minnesota, USA, pp. 37-45.
• Romay, G., Lecoq H., Geraud-Pouey F., Chirinos D.T. ve Desbiez C., 2014. Current status of cucurbit viruses in Venezuela and characterization of Venezuelan isolate of Zucchini yellow mosaic virus. Plant Pathology, 63, 78-87.
• Sevik, M.A. ve Arli-Sokmen M. 2003. Viruses infecting cucurbits in Samsun, Turkey. Plant Disease, 87, 341–344.
• Şevik M.A. ve Arlı Sökmen M. 2001. Samsun ilinde kabakgil bitkilerinde görülen virüs hastalıkları. IX. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 3-8 Eylül, Tekirdağ, 180-189.
• Topkaya, S., Ertunc, F. (2012). Current status of virus infections in cucurbit plantations in Ankara and Antalya provinces. Proceedings of the Xth EUCARPIA Meeting on Genetics and Breeding of Cucurbitaceae, 759-762
• Vargün, Z. ve Ertunç F. 1995. Sera koşullarinda hiyar mozayik ve zucchini sari mozayik virüslerinin kabak bitkisinde karşilikli etkileşimleri üzerinde araştirmalar. (7. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 26-29 Eylül, 1995, Adana). Bildiriler, 387-392.
• Yanar, Y. ve Belgüzar S. 2014. Tokat ili domates ekim alanlarında önemli bazı virüslerin belirlenmesi. Domates Yetiştiriciliğinde Entegre Ürün Yönetimi Sempozyumu, Syf: 23.
• Yanar, Y., Yazıcı S., Elibüyük İ., Yanar D. ve Geboloğlu N. 2011. Tokat ili domates ekim alanlarında önemli bazı virüslerin belirlenmesi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri. Kahramanmaraş.
• Yeşil, S., 2014. Virus diseases of edible seed squash (Cucurbita pepo L.) in Konya Province. Fifth International Scientific Agricultural Symposium “Agrosym 2014”, 576-581.