Kurak İklim Koşullarında Yüksek Rakımlı Farklı Arazi Kullanımlarında Karbon Fraksiyonlarındaki Kısa Süreli Değişim

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 119 - 126, 31.12.2021

Şahin Erdoğan , Rasim Koçyiğit , İrfan Oguz

Öz

Karasal ekosistemde farklı arazi kullanım aşamalarında toprakta organik karbonun tutulması ve mevcut olan karbonun muhafazasına yönelik yapılması gereken çalışmalar yaşamsal anlamda bütün canlılar için çok fazla önem arz etmektedir. Bundan dolayı yeryüzünde farklı arazi kullanımı altında karbon değerleri çok önemlidir. Yapılan bu çalışma ile kurak iklim koşullarında Malatya İli Doğanşehir İlçesi Yolkoru köyü, Boyalık mevkiinde yer alan aynı lokasyonda bulunan bahçe, tarla ve mera alanlarında bazı organik karbon fraksiyonlarındaki değişim belirlenmiştir. Toprak örnekleri her bir kullanımda 3 farklı noktadan ve 3 farklı derinlikten (0-5, 5-15 ve 15-30 cm) alınmıştır. Alınan bu numuneler analize hazır hale getirilerek toprakların tekstür, pH, kireç, hacim ağırlığı, tarla kapasitesi, toplam C, organik C ve mikrobiyal biyokütle C değerleri tespit edilmiştir. pH değerlerinde önemli bir değişim gözlemlenmemiştir. Kireç içeriği bahçe ve buğday ekimi yapılan alanda kademeli olarak yüzeyden derinlere doğru artmıştır. Hacim ağırlıkları 1.07 ile 1.40 g cm3 arasında değişmiştir. Organik madde açısından önemli bir farklılık görülmemiştir. Arazi kullanımındaki 15 yıllık değişim organik C üzerinde henüz anlamlı bir farklılık oluşturmamıştır. Mikrobiyal biyokütle C değerleri önemli bulunmuştur. Mera topraklarında yüzeyden derinlere doğru artış gerçekleşmiş, tarla ve bahçede düşük mikrobiyal biyokütle gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Organik karbon, karbon fraksiyonu, Arazi kullanımı, yüksek araziler

Teşekkür

Çalışma Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yüksek Lisans tez çalışmasıdır. Tüm destekleri için Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akbolat, D., 2009. Tohum yatağı hazırlığında tapan kullanımının topraktan CO2 çıkışına etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1): 23-30.
• Blake, G.R., Hartge, K.H., 1986. Methods of Soil Analysis. Bulk Density, Part 1. 2nd Ed. Agronomy 9.ASA, Madison, USA: SSSA, pp. 363-375.
• Birkeland, P.W., 1984. Soils and geomorphology. Oxford University Press. New York, NY. USA.
• Bouyocous, G.D., 1951. A Recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of the soil. Agro. J., 43(1): 434-438.
• Çağlar, K.Ö., 1949. Toprak Bilgisi Ders Kitabı, Ankara Üniversitesi Yayınları No:10, Ankara.
• Dexter, A.R., 2004. Soil physical quality: Part I. Theory, effects of soil texture, density and organic matter, and effect on root growth. Geoderma, 120: 201-214.
• Fanning, D.S., Fanning, M.C.B., 1989. Soil Morphology, Genesis, and classification. John Wiley & Sons. New York, USA.
• Haynes, R.J., Swift, R.S., 1990. Stability of soil aggregates in relation to organic constituents and soil water content. Journal of Soil Science, 41: 73-83.
• Haynes, R.J., Swift, R.S., Stephen, R.C., 1991. Influence of mixed cropping rotations (pasture-arable) on organic matter content, water stable aggregation and clod porosity in a group of soils. Soil Tillage Res. 19: 77-87.
• Horwath, W.R., Paul, E.A., 1994. Microbial biomass. In: Weaver RW, Angle S, Bottomley, Bezdicek P, Smith D, Tabatabai S, Wollum A. Editors. Methods of Soil Analysis. Part 2. Microbiological and biochemical properties. Segoe, Wisconsin, USA: Soil Science Society of America. Pp. 753-773.
• Jabro, J.D., Sainju U., Stevens, W.B., Evans, R.G., 2008. Carbon dioxide flux as affected by tillage and irrigation in soil converted from perennial forages to annual crops. Journal of Environmental Management, 88: 1478-1484.
• Koçyiğit, R., 2006. Carbon dynamics in tallgrass prairie and wheat ecosystems. Turk J. Agric. For. 28:141-153.
• Lal, R., 2005. Soil erosion and carbon dynamics. Soil and Tillage Research, 81:137-142.
• Lal, R., 2016. Soil health and carbon management. Food Energy Secur. 5:212-222.
• Lunstrum, A., Chen, L., 2014. Soil carbon stocks and accumulation in young man grove forests. Soil Biology and Biochemistry, 75:223-232.
• Marland, G., Fruit, K., Sedio, R., 2001. Accounting for Sequestered Carbon: The question of Permanence. Environmental Science and Policy, 4: 259-268.
• Neufeld, H., Reck, V.S.D., Ayarza, M., 2002. Texture and land-use effects on soil organic matter in Cerrado Oxisols, Central Brazil, Geoderma, 107: 151-164.
• Nunes, M.R., van Es, H.M., Schindelbeck, R.R., Ristow, A.J., Ryan, M., 2018. No-till and cropping system diversification improve soil health and crop yield. Geoderma, 328: 30-43.
• Nunes, M.R., van Es, H.M., Veum, K.S., Joseph P. Amsili, J.P., Karlen, D.L., 2020. Anthropogenic and inherent effects on soil organic carbon across the U.S. Sustainability, 12:5695; doi:10.3390/su12145695.
• Oades, J. M., 1984. Soil organic mater and structure stability, mechanisms and implication for measurement. Plan and Soil, 76: 319-337.
• Öztürkmen, A. R., Savaş, Y., 2014. Harran ovasındaki bazı toprak serilerinin sulama sonrası agregat stabilitesinin değişimi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 18 (2): 8-14.
• Poeplau, C., Don, A., 2013. Sensitivity of soil organic carbon stocks and fractions to different land-use changes across Europe. Geoderma, 192:189-201.
• Richards, L.A., 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils, U.S.D.A. Handbook, No: 60.
• Sivrikaya, F., Bozali, N., 2012. Karbon depolama kapasitesinin belirlenmesi: Türkoğlu Planlama Birimi Örneği, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14: 69-76.
• Tüzüner, A., 1990. Toprak ve Su Analiz Laboratuvarları El Kitabı. T.C. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Köy. Hiz. Gen. Müd. Ankara.
• Yao, X., Xu, X., Yu, D., 1990. Formation of structure in red soils in the different forms of utilization (in Chinese with English abstract). Acta Pedol. Sin. 27:2533.
• Wiesmeier, M., Prietzel, J., Barthold, F., Spörlein, P., Geuß, U., Hangen, E., Reischl, A., Schilling, B., Lützow, M.V., Kögel-Knabner, I., 2013. Storage and drivers of organic carbon in forest soils of southeast Germany (Bavaria) – Implications for carbon sequestration. Forest Ecology and Management, 295:162-172.