Yozgat İlinde Yetiştirilen Bazı Tarla Ürünlerinin Maliyet Analizi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 98 - 106, 11.11.2022

Merve Ayyıldız , Zehra Meliha Tengiz , Adnan Çiçek , Bekir Ayyıldız

Öz

Bu çalışmada Yozgat ilinde bazı tarla ürünlerinin (buğday, şeker pancarı, arpa, yeşil mercimek ve nohut) üretim maliyetleri hesaplanmış ve karlılık durumları analiz edilmiştir. Tabakalı Tesadüfi Örnekleme Yöntemi kullanılarak belirlenen 137 bitkisel üretim yapan işletmeden yüz yüze görüşme yoluyla veri toplanarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, incelenen ürünlerde en yüksek üretim masrafına sahip üretim dalının şeker pancarı (2 941.40 TL da-1) olduğu görülmektedir. Bununla birlikte en fazla gayri safi üretim değerine sahip üretim dalı yine şeker pancarıdır (3 176.37 TL da-1). Bu beş üretim dalının dekara kârlılıkları karşılaştırıldığında dekara en fazla getirisi olan üretim dalının şeker pancarı (237.44 TL da-1) ve bunu sırasıyla yeşil mercimek (146.83 TL da-1), buğday (80.21 TL da-1) nohut (74.42 TL da-1) ve arpa (47.89 TL da-1) üretim dallarının takip ettiği görülmektedir. Birim sermayeye karşılık elde edilen gelire bakıldığında, en yüksek getiri 1.30 ile yeşil mercimeğe aittir. Bu yeşil mercimek üretiminde 1 TL'lik maliyete karşılık 0.30 TL kâr elde edildiği anlamına gelmektedir. Bunu sırasıyla nohut (1.15), buğday (1.13), arpa (1.09) ve şeker pancarı (1.08) takip etmektedir. Bölgede nohut ve mercimek ekim alanları son beş yılda önemli ölçüde artmıştır. Bu artışa karşılık diğer bölgeler ile karşılaştırıldığında potansiyeli yüksek olmasına rağmen verimin istenilen düzeyde olmadığı görülmektedir. Gelecek yıllarda prodüktivitenin artışına bağlı olarak verim artışının sağlanmasıyla birlikte oransal karlılığın artabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Analizi, Tarla Ürünleri, Net Kar, Oransal Kar

Destekleyen Kurum

Yozgat Bozok Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

6602a-ZF/19-308

Kaynakça

• Altıntaş G 2014. Tokat, Amasya, Yozgat ve Sivas Yörelerinde Yetiştirilen Bazı Tarım Ürünlerinin 2013 Yılı Üretim Girdileri ve Maliyetleri. TC Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Enstitü Yayın, (261-P23).
• Altıntaş G, Akçay Y 2007. Tokat İli Erbaa Ovasında Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve İşletmelerin Başarısını Etkileyen Faktörlerin Ortaya Konulması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 24(2): 33-42.
• Anonim 2022. Yozgat İli Tarım ve Orman İl Müdürlüğü Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü Kayıtları. Yozgat.
• Aydın B, Unakıtan G 2016. Trakya Bölgesinde Faaliyet Gösteren Tarım İşletmelerinin Karşılaştırmalı Ekonomik Analizi. Anadolu Tarım Bilimleri Derg 31(2): 223-232. Bayramoğlu Z, Göktolga ZG, Gündüz O 2005. Tokat İli Zile İlçesinde Yetiştirilen Bazı Önemli Tarla Ürünlerinde Fiziki Üretim Girdileri ve Maliyet Analizleri. Tarım Ekonomisi Derg 11(1 ve 2): 101-109.
• Bayramoğlu Z, Gündoğmuş E 2010. Kurak İklim Bölgelerinde Organik Tarım ve Geleceği: Konya İli Örneği. International Conference on Organic Agriculture in Scope of Environmental Problems 3-7 Şubat 2010, Famagusta.
• Çiçek A, Erkan O 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:12, Ders Notları Serisi No:6, Tokat, 118 sy.
• Çiçek A, Sayılı M 1996. Tokat İli Kazova Yöresi Tarım İşletmelerinde Bazı Önemli Tarla Ürünlerinin Fiziki Üretim Girdileri ve Karlılıkları Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 13(1): 191-209.
• Demircan V, Yılmaz H, Binici T 2005. Isparta İlinde Elma Üretim Maliyeti ve Gelirinin Belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Derg 11(1 ve 2): 71-80.
• Erbaş N 2020. Yozgat İli Tarım İşletmelerinde Kışlık Buğday (Triticum Aestivum L.) Üretiminin Maliyet Analizi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Derg 10(2): 1318-1328.
• Erdoğan F 2018. Tarım İşletmelerinde Kaynaklarına Göre Risk Analizi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek lisans Tezi, 113 sy
• Güngör G, Konyalı S, Turan DÇ 2015. Trakya’da Tarla Ürünlerini (Buğday, Ayçiçeği, Kanola, Çeltik) Üreten İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Durumu ve Başlıca Gelişmişlik Göstergeleri İtibariyle Analizi. Bilimsel Araştırma Projesi Sonuç Raporu. NKUBAP.00.24.AR.13.09 Nolu Proje, Tekirdağ.
• İnan İH 2006. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği. Avcı Ofset, İstanbul, 372 sy.
• İşleyen M, Erden FF 2019. Ankara İli Ayaş İlçesinde Kiraz Yetiştiriciliği Yapan Tarım İşletmelerinde Ürün Maliyetinin ve Kârlılık Düzeyinin Belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Derg 5(2): 68-81.
• Kadanalı E, Saklıca A, Dağdemir V 2008. Erzurum İli Uzundere İlçesinde Serada Hıyar ve Domates Üretim Maliyeti ve Pazarlama Yapısı. VIII. Tarım Ekonomisi Kongresi 25-27 Haziran 2008, Bursa.
• Kadirhanoğulları İH, Karadaş K, Külekçi M 2016. Iğdır İlinde Bal Üretim Maliyetinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Derg 6(4): 115-120.
• Kara O, Arslan E 2021. Buğday Üretiminde Farklı Toprak İşleme ve Ekim Yöntemlerinin Verim, Maliyet ve Net Kar Yönünden Karşılaştırılması. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Derg 9(2): 12-21.
• Karadaş K 2016. Ağrı İli Tarım İşletmelerinde Buğday Üretim Maliyetinin Hesaplanması. Alinteri Zirai Bilimler Derg 31(2): 33-41.
• Karadaş, K, Bakçı C, Kadirhanoğulları İH 2018. Midyat İlçesi (Mardin) Tarım İşletmelerinde Mercimek Üretim Maliyetinin Hesaplanması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 49(2): 118-123.
• Karsan A, Gül M 2017. Patates Üretim Maliyetleri ve Karlılığındaki Değişim: Niğde İli Örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Derg 5(5): 530-535.
• Kızıloğlu S, Erem Kaya T 2008. Erzurum İlinde Çerezlik ve Yağlık Ayçiçeğinin Üretim Maliyeti; Pasinler İlçesi Örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 39(2): 175-185.
• Kocaköse B, Aktürk D 2019. Evaluation Of Production Preferences and Production Costs of Agricultural Enterprises in Çanakkale. Türk Tarım Gıda Bilim ve Teknoloji Derg 7(11): 1990-2000.
• Kumbasaroğlu H, Dağdemir V 2010. Erzurum İlinde Tarım Makinelerine Sahip Olan ve Olmayan İşletmelerde Patates, Şeker Pancarı ve Ayçiçeği'nin Üretim Maliyeti. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 7(2): 15-24.
• Öz HH 2016. Tütüne (Nicotiana Tabacum L.) Alternatif Olabilecek Tek Yıllık Tarla Bitkilerinin Saptanması. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek lisans Tezi, 67 sy.
• Polat M, Türkseven E, Çakıcıer E 2013. Eskişehir İlinde Yetiştirilen Arpa, Buğday, Şeker Pancarı, Mısır, Yeşil Mercimek, Nohut, Domates, Kuru Fasulye, Haşhaş, Kozla, Kuru Soğan, Ayçiçeği ve Aspirin Üretim Girdi Maliyetlerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Derg 6(2): 119-125.
• Topcu Y, Uzundumlu AS, Karadaş K 2012. Eskişehir İlinde Yetiştirilen Arpa, Buğday, Şeker Pancarı, Mısır, Yeşil Mercimek, Nohut, Domates, Kuru Fasulye, Haşhaş, Kozla, Kuru Soğan, Ayçiçeği ve Aspirin Üretim Girdi Maliyetlerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Derg 6(2): 41-50.
• Uzundumlu AS, Sezgin A 2017. Erzurum İli’nde Arpanın Üretim Maliyeti. Iğdır Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü Derg 7(2): 321-326.
• Yalçın G, Selçuk O, Şentürk E 2018. Bursa İli Mustafakemalpaşa İlçesi Tarım Arazilerinde Kapitalizasyon Oranının Tespiti. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Derg 18(2): 548-560.
• Yılmaz H, Demircan V 2005. Türkiye'de Nohut Üretim Maliyeti ve Gelirinin İller Arası Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 20(4): 37-46.
• Yılmaz Ş, Gül M 2015. İşletmelerde Pamuk Üretim Maliyeti, Karlılık Düzeyinin Değerlendirilmesi: Antalya İli Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg 20(2): 27-41.