Zeytin Üreten İşletmelerin Yapısal Özellikleri ve Yıllık Faaliyet Sonuçlarının Analizi (TR 22 Bölgesi Örneği)

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 149 - 164, 11.11.2022

Serkan Birsin , Halil Kızılaslan

Öz

Bu çalışmada TR22 Bölgesi’ndeki yağlık zeytin üreten işletmelerle 2017-18 üretim yılında bölgedeki yağlık zeytin sektörü incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda Aktif Sermayenin %90.32’sini Arazi Sermayesinin oluşturduğu, %97.82 özsermaye oranıyla faaliyette bulundukları belirlenmiştir. İncelenen işletmelerde işletme ortalamasında Döner Kapital Oranı; 1.89, İşletme Kapital Oranı; 4.43 ve Net Kapital Oranı 45.43 bulunmuş ve işletmelerin kısa,orta ve uzun vadeli borçlarını ödeyebildikleri belirlenmiştir. İşletmelerde yıllık işletme arazisi başına 2 519.48 TL Gayrisafi Üretim Değeri, 2 707.51 TL Gayrisafi Hasıla, 1 277.19 TL İşletme Masrafı, 1 430.32 TL Saf Hasıla ve 53 718.99 TL Tarımsal Gelir elde edildiği bulunmuştur. İncelenen işletmelerde Rantabilite 52.83, Ekonomik Rantabilite 5.35 ve Mali Rantabilite ise 5.24 bulunmuş, işletmelerin ülkedeki yıllık tarımsal faiz oranının üzerinde ve karlı bir faaliyette bulundukları belirlenmiştir. Bunun yanısıra coğrafi şartların makineleşmeyi olumsuz etkilemesinin, işletme büyüklüğünün küçük olmasının ve üretim çeşitliliğinin yeterli olmamasının işletmelrin karlılığını düşürdüğü belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

YAĞLIK ZEYTİN, ZEYTİNYAĞI, EKONOMİK ANALİZ

Kaynakça

• Açıl, A.F. ve Demirci, R., 1984. Tarım Ekonomisi Dersleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 880, Ankara.
• Adıgüzel, F.ve Kızılaslan, N., 2019. Ege Bölgesinde Zeytin İşletmelerinin Maliyetleri ve Sorunları. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(4): 696–709, 2019.
• Anonim, 2016. Türkiye Zeytincilik Sektör Raporu. Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, İzmir.
• Anonim, 2019. Uluslararası Zeytin Konseyi Çalışmaları. Web:https://www.ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/uluslararasi-zeytin-konseyi-uzk/uluslararasi-zeytin-konseyi-calismalari (Son Erişim Tarihi: 06.12.2019).
• Anonim, 2020a. Tarım ve Orman Bakanlığı GGBS Verileri, Ankara.
• Anonim, 2020b. Food and Agriculture Organization of The United Natıons Statistics Division Web: http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E (Son Erişim Tarihi: 12.04.2021).
• Anonim, 2020c. Web: https://www.internationaloliveoil.org/wp-content/uploads/2020/12/HO-W901-23-11-2020-P.pdf(Son Erişim Tarihi: 06.04.2021).
• Anonim, 2020d. Web: https://www.trademap.org/(X(1)S(25zvig55qfdr3i55zfygvifu))/Index.aspx (Son Erişim Tarihi: 06.04.2021).
• Anonim, 2020e. Country Reports. Web:https://www.internationaloliveoil.org/what-we-do/economic-affairs-promotion-unit/ (Son Erişim Tarihi: 12.04.2021).
• Anonim, 2020f. 2019-2020 Üretim Sezonu Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Rekoltesi Ulusal Resmi Tespit Heyeti Raporu. UZZK, İzmir.
• Anonim, 2020g. Web: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Tarim-111(Son Erişim Tarihi: 06.04.2021).
• Anonim, 2020h. https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ef_oluft/default/table?lang=en
• Aras, A., 1988. Tarım Muhasebesi Ders Kitabı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:486. Ege Üniversitesi Basımevi, s. 75, İzmir.
• Başaran, B. ve Yılmaz, F., 2016. Tekirdağ İli Şarköy İlçesinde Zeytin Üretiminin Ekonomik Analizi. Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
• Bülbül, M.. 1973. Adana Ovası Tarım İşletmelerinin Ekonomik Yapısı Finansman ve Kredi Sorunları. Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Bülbül, M., 1979. Bafra İlçesi Tarım İşletmelerinin Ekonomik Yapısı, Finansman ve Kredi Sorunları. Tarım ve Ormancılık Bakanlığı Mesleki Yayınlar Serisi, Ankara.
• Candemir, S. , Kızılaslan, N. , Kızılaslan, H. , Uysal, O. & Aydoğan, M. 2017. Kahramanmaraş İlinde Dane Mısır ve Pamuk Üretiminde Girdi Gereksinimi ve Karlılıkları Açısından Karşılaştırmalı Analizi . Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi , 4 (1) , 1-8.
• Demirci, R., 1978. Kırşehir Merkez İlçesi Hububat İşletmelerinde Optimum İşletme Organizasyonları ve Yeter Gelirli İşletme Büyüklüklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. (Doçentlik Tezi), Ankara.
• Erkuş, A., 1976. Tavşanlı İlçesi Şeker Pancarı Yetiştiren Tarım İşletmelerinin Doğrusal (Linear) Programlama Metodu İle Planlanması. Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği, Yayın No: 3, Latif Matbaası, Ankara.
• Erkuş, A., 1979. Ankara İli Yenimahalle İlçesinde Kontrollü Kredi Uygulaması Yapılan Tarım İşletmelerinin Planlanması Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:709, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler:415, Ankara
• Erkuş, A. ve Demirci, R., 1985. Tarımsal İşletmecilik ve Planlama. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:944, Ankara.
• Erkuş, A., Bülbül. M., Kıral.T., Açıl. F., ve Demirci. R., 1995. Tarım Ekonomisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No: 5, Ankara.
• Gözener, B., 2013. TR83 Bölgesinde Sığır Yetiştiriciliğine Yer Veren İşletmelerin Ekonomik Analizi Ve Teknik Etkinlik. (Doktora Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• İnan, İ.H., 1994. Tarım Ekonomisi, Hasat Yayıncılık, III. Baskı, Tekirdağ.
• Kan, A. ve Direk, M., 2006. Konya İli Merkez İlçelerindeki Sığır Besiciliğine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (40). 43-52, Konya. Karacan, A.R., 1991. Tarım İşletmelerinin Finansmanı ve Tarımsal Kredi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 498, İzmir.
• Karagölge. C.. 1996. Tarımsal İşletmecilik. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:326, Erzurum.
• Karagölge, C. ve Peker, K., 2002. Tarım Ekonomisi Araştırmalarında Tabakalı Örnekleme Yönteminin Kullanılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, (3). 313-316, Ankara.
• Karkacıer, 1991. Tokat Turhal Sığır Besiciliği İşletmelerinin Ekonomik Analizi. EÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Kızılaslan, H., & Adıgüzel, Ö. 2007. Factors Affecting Credit Use in Agricultural Business Concerns in Turkey. Res. J. Agric. Biol. Sci, 3(5): 409-417.
• Kızılaslan, H., Gökalp, Z. ve Kızılaslan, N., 2008. An Analysis of the Factors Affecting The Food Places Where Consumers Purchase Red Meat, British Food Journal, 110(6):580-594.
• Kızılaslan, N., 2019. An Analysis of Factors Affecting Fish Consumption in a Healthy and Balanced Nutrition Asian Journal of Clinical Nutrition, 11(1):9-16.
• Onurlubaş, E., Yılmaz, N., Doğan, H. G., ve Kızılaslan, H. 2015. A Research on Red Meat Consumption and Preferences: A Case Study in Tekirdağ Province. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 3(6):466-471.
• Menek, M. ve Kızılaslan, H. 2008. Doğrudan Gelir Desteğinin Üreticiler Üzerine Etkisi (Tokat İli Merkez İlçe Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1, 53-63.
• Özkan, B., Akçaöz, H.V. ve Karadeniz, F., 2001. Antalya İlinde Serada Sebze Üretimine Yer Veren İşletmelerin Ekonomik Analizi. Bahçe Dergisi, 30 (1-2): 109-115.
• Türkoğlu, H., Kanık, Z., Yakut, A., Güneri, A., Akın, M., 2012. Nizip ve Çevresinde Satışa Sunulan Zeytinyağı Örneklerinin Bazı Özellikleri. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(3). 1-8, Şanlıurfa.
• Yulafçı. A., 2007. Samsun İli Tarım İşletmelerinin Sermaye Yapısı. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 2007 (1).