Tüketicilerin Yeni Bir Gıda Ürünü Alırken Ürün Etiketini Okumaya Olan İlgileri

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 317 - 323, 31.12.2022

Hayriye Sibel Gülse Bal

Öz

Etiketleme çoğu paketlenmiş gıda için zorunludur ve tüketicileri ürün ile ilgili bilgilendirmek ve bilinçli seçim yapmasına yardımcı olmak için tasarlanır. Tüketiciler için çeşitli sebeplerle tüketmeyi tercih ettikleri gıdaları seçebilmek ve gıda ürünlerinin besin içeriği hakkında daha net bilgi sağlamak önemlidir. Gıda etiketleri tüketicilerin ürünleri daha sağlıklı değerlendirmesine ve seçmesine yardımcı olur. Tüketicilerin gıda seçimleri yapmak için ihtiyaç duydukları tüm beslenme bilgilerine erişmeyi isterler. Bu çalışmada yeni gıda ürünleri satın alırken etiket bilgilerini okuma davranışına ışık tutmak amaçlanmıştır. Tüketicilerin etiket bilgisine ne sıklıkta başvurduğu ve bu davranışlarında etkili olan faktörler araştırılmıştır. Tüketiciler için etiketin önemi ve etikete bakma sıklığı, gıda etiketini okumasını nelerin etkilediği, tüketicilerin yeni satın aldığı ürün etiketinde neyi aradığı sorgulanmıştır. Bu amaçla araştırmanın verileri Tokat ili merkez ilçede yaşayan 248 kişi ile yüz yüze anket yöntemi ile derlenmiş ve tüketicilerin gıda ürünleri satın almada etikete bakma sıklığı ve davranışı sıralı probit yönteminden yararlanarak yorumlanmıştır. Bireylerin ilk satın aldıkları gıda ürünlerinde etikete bakma sıklığında bireylerin yaşı, eğitim durumu, ürün içeriğini bilme isteği, GDO’lu olma durumunu bilme isteği ve ürünün üretildiği ülkeyi bilme isteğinin etkili olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gıda bilgisi, Etiket okuma, Etiket bilgisi, Tüketici davranışı, Sıralı Probit.

Kaynakça

• Abdel-Aty, M.A., 2001. Using ordered probit modeling to study the effect of ATIS on transit ridership. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 9(4), 265- 277.
• AYGEN F.G., 2012. “Tüketicilerin Besin Etiketi İncelenmesi Konusundaki Tutum ve Davranışları” İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 3, S: 28-54.
• Aygün, E., (2007). Ambalajın Tüketici Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi: Gıda Maddeleri Üzerinde Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bass, V.E., (1991). “Food labeling and consumer satisfaction”, Journal of Home Economics, Vol. 83, No.1, 2-5.
• Byrd-Bredbenner, C., Alfieri, L., Kiefer, L., (2000). “The nutrition label knowledge and usage behaviors of women in the US”, Nutrition Bulletin, Vol. 25, 315-322.
• Cheftel, J.C. (2005). Food and nutrition labeling in the European Union. Food Chemistry, 93, 531-550.
• Coşkun F., Kayışoğlu S., 2018. “Besin Etiketi Okuma Alışkanlıklarına ve Etiket Okumanın Satın Alma Tercihlerine Cinsiyetin Etkisi: Tekirdağ İli Örneği”, Akademik Gıda 16(4) (2018) 422-430, DOI: 10.24323/akademik-gida.505518
• Çelik, M., (2010). Tokat İlinde Gıda Alışverişi Esnasında Halkın Etiket Okuma Alışkanlığının Saptanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Bilim Dalı.
• Çinpolat, C., (2006). Tüketicilerin Besin Etiketleri Üzerindeki Bilgilere İlişkin Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Einsiedel, E. (2000). Consumers and gm food labels: providing information or sowing confusion? AgBio Forum, 3(4), 231-235.
• Glanz, K., Mullis, R., Snyder A. (1989). Point of choice nutrition information, federal regulations and consumer health education: A critical view. Journal of Nutrition Education, 21(2), 95-99.
• Gün, İ., Orhan, H. (2011). Süt ve ürünleri tüketicilerinin etiket bilgi düzeylerinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 45-51.
• Karabiber, C., Hazer, O., (2010). “Tüketicilerin bilgi kaynağı olarak gıda ürünlerindeki etiketi okuma ve anlamada karşılaştıkları sorunların incelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Tüketici-Pazar-Araştırma-Danışma Test ve Eğitim Merkezi Tüketici Yazıları II, 253-270.
• Kızılaslan, N., Kızılaslan, H. (2008). Tüketicilerin satın aldıkları gıda maddeleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları (Tokat İli Örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 67-74.
• Kim, S.Y., Nayga R., Capps, O. (2001). Food label use, self-selectivity and diet quality. Journal of Consumer Affairs 35, 346-363.
• Maddala, G.S., 1983. Limited-dependent and qualitative variables in econometrics. New York: Cambridge University Press.
• Marietta, A.B., Welshimer, K. J., Anderson, S.L., (1999). “Knowledge, attitudes, and behaviors of college students regarding the 1990 nutrition labeling education act food labels”, Journal of the American Dietetic Association, Vol. 99, 445-449.
• Neuhouser, M. L., Kristal, A.R., Patterson, R.E., (1999). “Use of food nutrition labels is associated with lower fat intake”, Journal of the American Dietetic Association, Vol. 99, 45-50, 53.
• Özgül, E., Aksulu, İ., (2006) “Ambalajlı gıda ürünlerinde tüketicilerin etiket duyarlılığındaki değişimler”, Ege Akademik Bakış, Cilt 6, Sayı:1, 1-10.
• Yavuz, F., Shiwan, M.S., Terin, M., Akay, B., Güler, İ.O., Ağsu, K. 2018. Gelir getirici faaliyetlere karar vermede kırsal kadının rolü: Kuzeydoğu Anadolu TRA1 bölgesi örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı: 1-10.
• Yüzbaşıoğlu, R. 2022. Üreticilerin sulama bilinç düzeyi ve bilinç düzeyini etki eden faktörler: tokat ili merkez ilçe örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 10(11), 2276-2282.