Uluslararası Örgütlerin Anayasacılığa Etkileri

Yıl 2012, , 47 - 78, 12.07.2016

Levent Ersin Orallı

https://doi.org/10.28956/gbd.239716

Cited By: 1

Öz

Devletler arasında işbirliği mekanizmalarının eriştiği derinlik, geleneksel egemenlik algılarını dönüştürmekte ve egemenliğe dair temel verilerin sorgulanması bir zorunluluk haline gelmektedir. Ülkeler arasındaki ekonomik, sosyal ve siyasal ilişkilerin gelişmesi, farklı toplum ve kültürlerin inanç ve beklentilerinin daha iyi tanınması, uluslar arası ilişkilerin yoğunlaşması gibi birbirleriyle bağlantılı konuları içeren küreselleşme süreci, ulus devlet yapısı içindeki siyasi iktidarın etkinliğini azaltmaktadır. Hükümetler; ekonomik nesnelerin, teknolojik yeniliklerin, bilgi ve fikirlerin akışını kontrolde tekel noktasından uzaklaşmakta ve devletlerin müstakil olarak bir hukuk sistemini inşa etme erki zayıflamaktadır. Küreselleşme olgusu, devletlerin uluslararası ve ulusüstü düzeyde ortak çıkarlarını gözeten ve koruyan örgütlenmelere katılımlarını ön plana çıkarmaktadır. Gelinen nokta itibariyla dünyada devlet egemenliğinin kurulu modelleri ve uygulamalarına meydan okuyan pek çok aktör bulunmaktadır. Bu paralelde evrensel uluslararası örgütlenmeler ve Avrupa Birliği örneğinde olduğu gibi uluslarüstü yapılanmalar hukuk yapımında rol oynamaktadır. Siyasi iktidarın uluslararası kuruluşların etki sahası ve temel insan hakları paydaları nispetinde sınırlandığı süreçte, uluslararası örgütler üye devletlerin anayasalarında doğrudan etki doğurma kudretine erişmiştir. Gerek insan hakları bağlamında gerekse doğrudan birtakım örgütlere üye olma koşulu olarak uluslararası hukukun, ulusal hukuka yön verdiğine şahitlik edilmektedir. Bu yön verme, devletlerin anayasalarında belirli değişiklikleri zorunlu kılmakta ve anayasacılık hareketlerine yol gösteren toplumsal dinamiklerin yanına, uluslararası normlar ve antlaşmalar da dâhil olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anayasacılık, Uluslararası Kuruluşlar, Uluslararası Hukuk, Hukukun Küreselleşmesi, Egemenlik

Kaynakça

• Akipek, Ö.İ. (1966), Devletler Hukuku Kaynaklarından ve Belgelerinden Örnekler. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınlan.
• Algan B. ve Tiryaki R. (2002), Uluslararası Hukuk Açısından Uluslararası Organizasyonlar ve İnsan Haklarının Korunması: Birleşmiş Milletler Örneği. Avrasya Dosyası, BM Özel Sayısı, İlkbahar, 8 (1), 92127.
• Arsava, A.F. (1985), Avrupa Toplulukları Hukuku ve Bu Hukukun Ulusal Alanda Uygulanmasından Doğan Sorunlar. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
• Arsel, İ. (1955), Anayasa Hukukunun Umumi Esasları. 1. Kitap: Demokrasi, Ankara: Güven Matbaası
• Azrak, A. Ü. (1988), Avrupa Topluluklarında İdari Yargının Genel Esasları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları
• Bilsel, C. (1941), Devletler Hukuku. 1. Kitap: Devletler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Bourquin M. (1951), Devletlerarası Hukukun İnsanileştirilmesi. (Çev. İlhan Lütem), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8 (3-4),122148.
• Buergenthal, T. ve Maier, H.G. (1990), Public International Law. Londra: West Publishing Company.
• Bulut, N. (2003), Küreselleşme Sosyal Devletin Sonu mu?. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, LII (2),173-197.
• Canbolat, İ. (1998), Uluslarüstü Sistem Avrupa Birliği. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Cohen, E. S. (2001), Globalization and the Boundaries of the State: A Framework for Analyzing the Changing Practice of Sovereignty. Governance: An International Journal of Policy and Administration, 14 (1), 72-94.
• Çaycı, S. (2006), Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Hukuk. Stratejik Öngörü, Ekim, 2-24.
• Dalar, M. (2009), Egemenlik ve Uluslararası Hukuk Çelişkisi: Milli Yetki Kavramı Açısından Bir Analiz. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Kış, 8 (27), 321-345.
• Davutoğlu, A. (2003), Küreselleşme ve AB-Türkiye İlişkileri Çerçevesinde Ulusal Egemenliğin Geleceği. Anayasa Yargısı, XX, 46-58.
• Dedeoğlu, B. (2003), Dünden Bugüne Avrupa Birliği. İstanbul: Boyut Yayıncılık.
• Demir, G. (2001), Küreselleşme Üzerine. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ocak - Mart, (56), 73-104.
• Demirkan, T. (1997), Dünya ve Türkiye: Küreselleşme ve Değişim. Süleyman Talay, Küyerel Düşünce Grubu Paneller Dizisi I, İstanbul, Küyerel Yayınları.
• Doğan, İ. (2009), Sivil Toplum Anlayışı ve Siyasal Sistemler. Ankara: Barış Platin Yayınevi.
• Doğan, İ. (2006), Parçalayan Küreselleşme (Devlet ve Toplum Kuramlarına Yeni Yaklaşımlar, Küreselleşme Çağında Uluslararası Sistem). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Doğu, U. (2004) Avrupa Birliği Hukukunun Doğrudan Uygulanma Özelliği ve Ulusal Hukuklara Etkisi. Kamu Hukuku Arşivi, Eylül, http://www.akader.info/KHUKA/index.htm (Erişim Tarihi:22 Nisan 2009)
• Ekin, N. (1997), Küreselleşme ve Gümrük Birliği (Çalışma Yaşamında Dönüşüm: Çelişkiler ve Fırsatlar). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Esen, B. N. (1970), Anayasa Hukuku: Genel Esaslar. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Gerstenberg, O. (2001), Denationalization and Very Idea of Democratic Constituonalism: The Case of European Community. Ratio Juris, 14 (3), 298-325.
• Goodrich, L. M., (1963), The United Nations. New York: Binghamton, VailBallou Press.
• Göçer, M. , (2002), Uluslararası Hukuk ve Uluslararası Anayasa Kavramı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, NisanHaziran, LVII (2), 1-16.
• Gündüz, A. (2009), Milletlerarası Hukuk, Temel Belgeler - Örnek Kararlar. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Günuğur, H. (1985), Avrupa Ekonomik Topluluğunu Kuran Antlaşma (Roma Antlaşması). İstanbul: İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları.
• Günuğur, H. (1996), Avrupa Topluluğu Hukuku. Ankara: Avrupa Ekonomik Danışma Merkezi.
• Halberstam, D. (2008), Constitutionalism and Pluralism in Marbury and Van Gend. Public Law and Legal Theory Working Paper Series, University of Michigan Law School, Working Paper No. 104.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2000), Empire. Massachusetts: Harvard University Press.
• Hirst, P. ve Thompson, G. (2003), Küreselleşme Sorgulanıyor. (Çev. Elif Yücel ve Çağla Erdem), Ankara: Dost Yayınevi.
• Joseph, M. (2006), Constitutional Aspects of Sovereignty and the Institutional Structures of States in Pluriethnic Countries. Conference on “Constitutional Aspects of Sovereignty in the State Structure of Multiethnic States”, 22-23 Eylül Chisinau, Moldova
• Karakaş, A. I. (1993), Avrupa Topluluğu Hukuk Düzeni ve Ulus Devlet Egemenliği. İstanbul: Der Yayınları.
• Koçak, M. (2006), Batı’da ve Türkiye’de Egemenlik Anlayışının Değişimi Devlet ve Egemenlik (Eski Kavramlar - Yeni Anlamlar). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Oder, B. E. (2005), Avrupa Birliği’nde Çok Merkezli Anayasacılığın Yapısal Sorunları: Yetki Çatışmaları Ve İkincillik İlkesi Işığında Türkiye İçin Karşılaştırmalı Gözlemler. Anayasa Yargısı, Cilt 22, ss. 168-215.
• Özcan, M. T. (1998), Hukuk Sosyolojisine Giriş. İstanbul: Özne Yayınları.
• Özer, A. (2003), Ülkemizde Egemenlik ve Yargı Erkinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Karşısındaki Durumu. Anayasa Yargısı, Cilt XX, ss. 187-194.
• Pazarcı, H. (2005),Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Pazarcı, H. (1999), Uluslararası Hukuk Dersleri, II. Kitap. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pierson, C. (2000), Modern Devlet. (Çev. Dilek Hattatoğlu), İstanbul: Çivi Yazıları.
• Sönmezoğlu, F. (1996), Uluslararası İlişkiler Sözlüğü. İstanbul: Der Yayınları.
• Sur, M. (2006), Uluslararası Hukukun Esasları. İstanbul: Beta Yayınları.
• Şahin, K. (2007), Küreselleşme Tartışmaları Işığında Ulus Devlet. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları.
• Şaylan, G. (1997), Küreselleşme ve Siyaset. Türk-İş 1997 Yıllığı (2. Cilt), Ankara, s. 372-401.
• Timur, T. (1996), Küreselleşme ve Demokrasi Krizi. Ankara: İmge Yayınevi.
• Tunkın, G. I. (1993), Is General International Law Customary Law Only?. European Journal of International Law, 4(1), 534-541.
• Unat, İ. (1966), Nottebohm Kararı ve Tabiiyetin Gerçekliği İlkesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Uygun, O. (1996), Federal Devlet, İstanbul: Çınar Yayınları. Vıottı, P. and Kauppı, M. (1987), International Relations Theory: Realism, Pluralism, Globalism. New York: Mc Millan Publication Co.
• Yazıcı, S. (2005), Avrupa Birliği Süreci: Ulus Devletten Ulusüstü Devlete Geçişte Hukuk Devletinin Değişen İçeriği. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, LIV (4), 77-118.
• Yıldırım, İ. (2004), Demokrasi, Sivil Toplum Kuruluşları ve Yönetişim. Ankara: Seçkin Yayıncılık.