Sporda Etkili Karar Verme Ölçeği (SEKVÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 1, 40 - 52, 31.01.2024

Mehmet Çağrı Çetın , Mehmet Kara

https://doi.org/10.53434/gbesbd.1377855

Öz

The aim of this study is to develop a measurement tool that measures the level of influence in decision-making of licensed athletes aged 18 years and above who are active in sports. In the stages of creating the candidate form of the scale, writing essays by athletes, scale literature review, and interviews with focus groups were carried out within the scope of "qualitative steps", while hypothesis analyses and validity and reliability analyses were carried out within the scope of "quantitative steps". The expert opinion form prepared with 42 items in the item pool was presented to the experts for their evaluation according to the Lawshe technique. After the expert feedback, 15 items were removed, and 27 items remained. Trial scale form was administered online to 806 active licensed athletes aged 18 and over. Then, the basic assumptions of EFA were tested within the scope of quantitative steps; because of EFA, a 2 dimensional structure consisting of a total of 15 items was obtained. To examine the psychological construct validity of the SECVS, new data were obtained from 493 active licensed athletes by re-collecting data with the 15-item final form formed after EFA and CFA was performed. After CFA, the standardized loadings of the sub-dimensions, the estimated error variances of the variables, the T-values of all items and the goodness of fit values of the model were examined and it was determined that the 2 factor structure of the scale consisting of 15 items was confirmed as a model. In addition, when the convergent and divergent validity and convergent reliability values of the scale were examined after CFA, it was concluded that this scale had values in accordance with the criteria. Cronbach's alpha internal consistency coefficient was calculated as .87 for the ''External Decision Making'' sub-dimension and .85 for the ''Internal Decision Making'' sub-dimension. It was concluded that the SDEQ is a valid and reliable scale for measuring the decision-making effectiveness of athletes aged 18 and over.

Anahtar Kelimeler

Sport, Reliability, Validity, Internal decision making, External decision making

Etik Beyan

Ethical permission of this research was approved by Mersin University Sports Sciences Ethics Committee on the date and number of 26/12/2022-063.

The Scale of Effective Decision-Making in Sport (SEDMS): Validity and Reliability Study

Öz

Bu çalışmanın amacı, aktif spor yapmakta olan 18 yaş ve üstü lisanslı sporcuların karar vermede etkili olma seviyesini ölçen bir ölçme aracı geliştirmektir. Ölçeğin aday formunu oluşturma aşamalarında, sporculara kompozisyon yazdırma, ölçek literatür taraması, odak gruplarla görüşme “niteliksel adımlar” kapsamında gerçekleştirilirken, sayıltı analizleri ve geçerlik güvenirlik analizleri ise gerçekleştirilen “niceliksel adımlar” dır. Madde havuzunda oluşturulan 42 madde ile hazırlanan uzman görüş formu, Lawshe tekniğine göre değerlendirmeleri için uzmanlara sunulmuştur. Uzman dönütleri sonrası, 15 madde çıkartılmış ve 27 madde kalmıştır. Denemelik ölçek formu, 18 yaş ve üstü aktif lisanslı 806 sporcuya, çevrimiçi uygulanmıştır. Ardından niceliksel adımlar kapsamında Açımlayıcı Faktör Analizi’nin (AFA) temel sayıltıları sınanmış olup; AFA neticesinde 2 boyutlu toplam 15 maddeden oluşan yapı elde edilmiştir. SEKVÖ’ nün psikolojik olarak yapı geçerliğini incelemek amacıyla; AFA sonrasında oluşan 15 maddelik nihai form ile yeniden veri toplama yoluna gidilerek, 493 aktif lisanslı sporcusundan yeni veriler elde edilmiş ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) gerçekleştirilmiştir. DFA sonrası alt boyutlara ait standardize yük değerleri, değişkenlere ilişkin kestirilen hata varyansları, tüm maddelerin T değerleri ve model uyum iyiliği değerleri incelenmesi sonucunda ölçeğin 15 maddeden oluşan 2 faktörlü yapısının bir model olarak doğrulandığı saptanmıştır. Ayrıca DFA sonrasında ölçeğin yakınsak ve ıraksak geçerlikleri ile birleştirici güvenirlik değerleri incelendiğinde ölçütlere uygun değerlere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı; ‘’Dışsal Karar Verme’’ alt boyutu için .87, ‘’İçsel Karar Verme’’ alt boyutu için ise .85 olarak hesaplanmıştır. SEKVÖ’ nün 18 yaş ve üstü sporcuların etkili karar verme seviyelerini ölçmede geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Spor, Güvenirlik, Geçerlik, İçsel karar verme, Dışsal karar verme

Kaynakça

• 1. Altay, Ü. (2011). Yöneticilerin duygusal zekâ düzeylerinin karar verme stillerine etkisi ve bir araştırma [Effects of managers? emotional intelligence level on desicion making styles and a research]. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• 2. Alver, B. (2003) Çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların empatik becerileri, karar stratejileri ve psikolojik belirtileri arasındaki ilişkiler [The Relationship between empatic skills, decision strategies and psychological symtoms of employees]. (Yayınlanmış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• 3. Ayre, C., & Scally A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: revisiting the original methods of calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79–86. doi: 10.1177/0748175613513808.
• 4. Bayrak, S. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının karar verme düzeylerinin incelenmesi [Investigation of pre-school teacher candidates' decision-making levels]. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(17), 429-438.
• 5. Baysal, Z. (2015). Okuldan yaşama uzanan köprü: Hayat bilgisi dersinde beceri öğretimi [The bridge from school to life: Teaching skills in life science course]. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• 6. Bernstein, I. (2000, April). Some consequences of violating SEM’s assumptions. In annual meeting of Southwestern Psychological Association, Dallas, TX.
• 7. Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi [Quantitative data analysis in scientific research process with SPSS]. Ankara: Pegem Atıf İndeksi.
• 8. Child, D. (2006). The Essentials of factor analysis (3nd ed). London: Bloomsbury Academic.
• 9. Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. Hillside, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• 10. Çetin, M. Ç. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin karar verme stilleri, sosyal beceri düzeyleri ve stresle başa çıkma biçimlerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi [In terms of some variables the comparatively analysis of decision making styles, social skill levels, and forms of coping with stress the students of the physical education and sports school]. (Yayımlanmış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 11. Çimen, E. (2022). Sporda beceri öğrenimi [Skill learning in spor]. Beden Eğitimi ve Spor Bilimi, 131.
• 12. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları [Multivariate statistics for social sciences: SPSS and LISREL applications]. Ankara: Pegem Akademi.
• 13. Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması [Adaptation of organizational dissent scale into Turkish language: The study of validity and reliability]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 198-218.
• 14. Demir, G. T., Namlı, S., Hazar, Z., Türkeli, A., & Cicioğlu, H. İ. (2018). Bireysel ve takım sporcularının karar verme stilleri ve mental iyi oluş düzeyleri [Investigation of individual and team athletes’ decision making styles and the level of mental well-being ]. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 176-191.
• 15. Deniz, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz saygı karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma [A study on the relationship between university students' self-esteem in decision making, decision-making styles and problem solving skills]. Eurasian Journal of Educational Research, (15), 23-35.
• 16. Eldeleklioğlu, J. (1999). Karar stratejileri ile ana-baba tutumları arasında ilişki [The relationship between decision strategies and parental attitudes]. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 2(11), 7-13.
• 17. Guilford, J. P. (1954). Psychometric methods.
• 18. Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri [Research methods in social sciences]. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 19. Harris, R. (1998). Introduction to decision making. California, USA: Vanguard University of Southern California.
• 20. Heckler, C. E. (1996). A step-by-step approach to using the SAS™ System for Factor Analysis and Structural Equation Modeling.
• 21. Horn, J. L. (1965). A rationale and test for the number of components from the matrix of partial correlations. Psychometrika, 30(2), 179-185.
• 22. Johnson, J. G. (2006). Cognitive modeling of decision making in sports. Psychology of Sport and Exercise, 7(6), 631-652.
• 23. Johnson, R. H. (1978). Individual styles of decision making: a theoretical model for counseling. Personnel and Guidance Journal, 56(9), 530-536.
• 24. Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific software international.
• 25. Kalaycı, Ş., Albayrak, A. S., Eroğlu, A., Küçüksille, E., Ak, B., Karaltı, M., & Antalyalı, Ö. L. (2005). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri [Multivariate statistical techniques with SPSS]. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• 26. Kaya, Y. K. (1996). Eğitim yönetimi-Kuram ve Türkiye’deki yönetimi [Educational management-theory and management in Turkey]. (6. baskı). Ankara: Bilim Kitap ve Kırtasiye.
• 27. Kelecek, S., Altıntaş, A., & Aşçı, F. H. (2013). Sporcuların karar verme stillerinin belirlenmesi [Determinations of athletes’ decision-making styles]. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(1), 21-27.
• 28. Kline, P. (2014). An easy guide to factor analysis. London: Routledge.
• 29. Kuzgun, Y. (2009). Meslek gelişimi ve danışmanlığı [Career development and counselling]. Ankara: Nobel Yayınevi.
• 30. Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• 31. Mann, L., Radford, M., Burnett, P., Ford, S., Bond, M., Leung, K., ... & Yang, K. S. (1998). Cross‐cultural differences in self‐reported decision‐making style and confidence. International Journal of Psychology, 33(5), 325-335.
• 32. Martin, K., Meeusen, R., Thompson, K. G., Keegan, R., & Rattray, B. (2018). Mental fatigue impairs endurance performance: a physiological explanation. Sports Medicine, 48(9), 2041-2051.
• 33. Mertler, C. A., Vannatta, R. A., & LaVenia, K. N. (2021). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation. Londoon: Routledge.
• 34. Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi: AMOS uygulamaları [Structural equation modelling: AMOS applications]. (2. Baskı) Ankara: Detay Yayıncılık.
• 35. Ulaş, Ö., & Yıldırım, İ. (2016). Kariyer kararı verme yetkinliği ölçeğinin geliştirilmesi [The development of career decision-making self-efficacy scale]. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(45), 77-90.
• 36. Özmen, F., & Yörük, S. (2005). İnsan kaynakları yönetimi çerçevesinde, okul yöneticilerinin karar verme sürecindeki etkililiklerine ilişkin ölçek geliştirilmesi. [In the frame of human resource management, a development of an inventory related to the effectiveness of school principals in decision making process]. Journal of Social Science, 179.
• 37. Öztemel, K. (2014). Duygusal ve kişilik ilişkili kariyer karar verme güçlükleri ölçeğinin kısa formu. [The short form of the emotional and personality related career decision-making difficulties scale]. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5(42), 244-255.
• 38. Rasmussen, J. (1993). Deciding and doing: decision making in natural context. In Decision Making in Action: Models and mMethods. Ablex Publishing.
• 39. Rudorf, S., & Hare, T. A. (2014). Interactions between dorsolateral and ventromedial prefrontal cortex underlie context-dependent stimulus valuation in goal-directed choice. Journal of Neuroscience, 34(48), 15988-15996.
• 40. Sánchez, A. C. J., Calvo, A. L., Buñuel, P. S. L., & Godoy, S. J. I. (2009). Decision-making of spanish female basketball team players while they are competing. Revista de Psicología del Deporte, 18(3), 369-373.
• 41. Saraçlı, S. (2011). Faktör analizinde yer alan döndürme metotlarının karşılaştırmalı incelenmesi üzerine bir uygulama [An application on comparison the extracting methods in factor analysis]. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 22-26.
• 42. Saraiva, A. C., & Marshall, L. (2015). Dorsolateral–ventromedial prefrontal cortex interactions during value-guided choice: a function of context or difficulty?. Journal of Neuroscience, 35(13), 5087-5088.
• 43. Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). Decision-making style: The development and assessment of a new measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818-831.
• 44. Seiler, R. (1997, October). Decision making in sport. In International symposium of the Turkish association of sport psychology (pp. 10-12).
• 45. Sofroniou, N., & Hutcheson, G. D. (1999). The Multivariate social scientist, 1-288.
• 46. Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar [Structural equation modelling: Basic concepts and sample applications]. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• 47. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı [Use of multivariate statistics]. Ankara: Nobel Yayınevi.
• 48. Taşdelen, A. (2001). Öğretmen adaylarının bazı psiko-sosyal değişkenlere göre karar verme stilleri [Decision-making styles of pre-service teachers according to some psycho-social variables]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 40-52.
• 49. Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi [Measurement of attitudes and data analysis with SPSS]. (2. bs). Ankara: Nobel Yayınları.
• 50. Tekin, M., Özmutlu, İ., & Erhan, S. (2009). Özel yetenek sınavlarına katılan öğrencilerin karar verme ve düşünme stillerinin incelenmesi [Investigation of decision-making and thinking styles of students participating in special talent exams]. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 42-56.
• 51. Thompson, B. (2004). Confirmatory and explanatory factor analysis: understanding concepts and applications.
• 52. Turkay, H., & Demir, A. (2021). Spor psikolojisi üzerine bir inceleme [A review on sports psychology]. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 5(10), 119-131.
• 53. Uzunoğlu, Ö. U., Şahin, M., & Fişekçioğlu, B. (2009). Türk futbol hakemlerinin karar verme stillerinin klasmanlarına ve bazı değişkenlere göre incelenmesi [Investigation of Turkish football referees' decision-making styles according to their classification and some variables]. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 11(1), 32-36.
• 54. Vural, M. (2013). Spor genel müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatında görev yapan spor yöneticilerinin düşünme ve karar verme stillerinin incelenmesi [The research of decision making and thinking styles of sports managers working in the central and provincial organizations]. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• 55. Wilson, F. R., Pan, W., & Schumsky, D. A. (2012). Recalculation of the critical values for Lawshe’s content validity ratio. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 45, 197–210. doi:10.1177/0748175612440286.
• 56. Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. [Factor analysis and validity in social sciences: application of exploratory and confirmatory factor analyses]. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85