Üniversite Öğrencilerinin Çevre Bilinçlerinin İncelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 13 - 28, 30.11.2018

Seyfullah Gül , Mücahit Aydoğmuş İ. Hakan Çobanoğlu , Harun Türk

https://doi.org/10.30855/gjes.2018.04.03.002

Öz

Bu çalışma; Ondokuz
Mayıs Üniversitesi fen edebiyat fakültesi, eğitim fakültesi ve Kavak Meslek
Yüksekokulu’nda öğrenim gören öğrencilerinin çevre bilinçlerini çeşitli
boyutlarla (cinsiyet, öğrenim görülen program, alınan çevre dersi sayısı ve
hayatın büyük bölümünün geçtiği yerleşim birimi) incelemeyi amaçlamaktadır. Bu
amaç doğrultusunda; çalışma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeline göre
yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, çevre ve çevre sorunları ile
ilgili ders ya da dersleri almış olan ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan 234’ü
kadın ve 149’u erkek olmak üzere toplam 383 üniversite öğrencisi
oluşturmaktadır. Bu çalışmanın verileri; “kişisel bilgi formu” ve Milfont ve
Duckitt (2006) tarafından geliştirilen ve Ak (2008) tarafından Türkçeye
uyarlanan “Çevre Bilinci Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Çevre Bilinci
Ölçeği ile toplanan veriler, veri analizi paket programına aktarılmıştır.
Verilerin analizinde, cinsiyet ve alınan çevre dersi sayısı değişkenleri için
bağımsız örneklem t-testi; öğrenim görülen program ve hayatın büyük bölümünün geçtiği
yerleşim birimi değişkenleri için varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır.
Araştırma sonuçları; üniversite öğrencilerinin cinsiyetlerine göre, kadın
öğrencilerin çevre bilinci puanlarının erkek öğrencilere göre anlamlı derecede
yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak üniversite öğrencilerinin çevre
bilinçleri öğrenim gördükleri programa göre anlamlı bir farklılık
göstermemektedir. Araştırmadan elde edilen bir başka bulgu ise üniversite
öğrencilerinin çevre bilinçlerinin, hayatlarının büyük bir bölümünü köyde,
ilçede, şehirde ya da büyükşehirde geçirmiş olmalarından etkilenmediğidir.
Ayrıca, araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin çevre ile ilgili
aldıkları ders sayısının, onların çevre bilinçlerini etkilemediği sonucuna
ulaşılmıştır. Bu sonuçlara göre, yükseköğretimde verilen çevre derslerinin
niteliği ile ilgili derinlemesine çalışmalar yapılması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Çevre bilinci, Çevre sorunları, Üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Ak, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik bilinçlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Akbaş, T. (2007). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarında Çevre Olgusunun Araştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Arslan, M. (1997). Çevre bilincindeki değişimler ve çevre eğitimi. Erişim tarihi: 22.03.2012, http://ekutuphane.egitimsen.org.tr/pdf/108.pdf.
• Atasoy, E. & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, O.E., Karadeniz, S. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çabuk, B. & Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
• Çakmak, M. & Akçöltekin, A. (2012). 8. sınıf öğrencilerinin sera etkisi hakkındaki bilgi düzeylerinin ve kavram yanılgılarının tespit edilmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 144-158.
• Çelen, Ü., Yıldız, A., Atak, N., Tabak, R. H., & Arısoy, M. (2002). Ankara üniversitesi sağlık eğitim fakültesi öğrencilerinin çevre duyarlılığı ve ilişkili faktörler. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Diyarbakır.
• Cici, M., Şahin, N., Şeker, H., Görgen, İ. & Deniz, S. (2005). Öğretmen adaylarının katı atık kirliliği bağlamında çevresel farkındalık ve bilgi düzeyleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 37-50.
• Çimen, O. (2008). Çevre Eğitiminde Tatlısu Ekosistemleri Konusundaki Temel Kavramların Üniversite Öğrencileri Tarafından Algılanma Düzeyleri (Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre dersini alan ve almayan sınıf öğretmenliğindeki öğrencilerin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 20-26.
• Doğanay, H. (1993). Coğrafya’ya Giriş. Erzurum: Aktif Yayınları.
• Ek, H. N., Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G., & Şeker, S. (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 125-136.
• Erdal, H., Erdal, G. & Yücel, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin çevre bilinç düzeyi araştırması: Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 1(4), 57-65.
• Erol, G. H. & Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65-77.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online Dergisi, 6(3), 452-468.
• Gülay, H., & Ekici, G. (2010). MEB okul öncesi eğitim programının çevre eğitimi açısından analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 74-84.
• Güney, E. (2004). Çevre Sorunları Coğrafyası. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.Joon, V. & Kumar, K. (2009). An assessment of environmental consciousness level of university students of Hisar City. J Hum Ecol., 28(2), 149-151.
• Kahyaoğlu, M. & Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 171-185.
• Kaplowitz, M.D., & Levine, R. (2005). How environmental knowledge measures up at a big ten university. Environmental Education Research, 11(2), 143-160.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi (31. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karataş, A. (2013). Çevre Bilincinin Geliştirilmesinde Çevre Eğitiminin Rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karpudewan, M. & İsmail, Z. (2012). Malaysian primary pre-service teachers’ understanding and awareness of environmental knowledge. In C. Ghenai (Ed.), Sustainable development- education, business and management- architecture and building construction- agriculture and food security, (13-26). Rijeka, Croatia: In Tech.
• Köse, S., Gencer Savran, A., Gezer, K., Gezer, G. H. & Bilen, K. (2011). Investigation of undergraduate students’ environmental attitudes. International Electronic Journal of Environmental Education, 1(2), 85-96.
• Milfont, T. L., & Duckitt, J. (2006). Preservation and utilization: understanding the structure of environmental attitudes. Medio Ambiente y Comportamiento Humano, 7, 29–50.
• Nargund, G. (2009). Declining birth rate in developed countries: a radical policy re-think is required. Facts Views & Vision in Obgyn, 1(3), 191-193.
• O’Brien, S. R. M. (2007). Indications of environmental literacy: using a new survey instrument to measure awareness, knowledge and attitudes of university-aged students (Unpublished Master Thesis). Iowa State University, Iowa.
• Oğuz, D., Çakcı, I. & Kavas, S. (2011). Yüksek öğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12, 34-39.
• Okşaşoğlu, K. A. (2006). Turizm ve çevre ilişkilerinde bilinç düzeyi: Kundu Antalya bölgesinde bir uygulama çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Oweini, A., & Houri, A. (2006). Factors affecting environmental knowledge andattitudes among Lebanese college students. Applied Environmental Education and Communication: An International Journal, 5(2), 95-105.
• Özer, U. (1993). Yükseköğretimde çevre için eğitim çevre eğitimi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Özey, R. (2001). Çevre Sorunları (2. Baskı). İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Pandey, V. C. (2006). Environmental education. India: Isha Books.
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
• Seçgin, F., Yalvaç, G. & Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Educationand Their Implications, 391-398.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92.
• Straughan, R. D. & Roberts, J. A. (1999). Environmental segmentation alternatives: a look at green consumer behavior in the new millennium. Journal of Consumer Marketing, 16(6), 558-575.
• Talay, İ., Gündüz, S., Akpınar, N. (2004). On the status of environmental education and awareness of undergraduate students at Ankara University. International Journal of Environment and Pollution, 21(3), 293-308.
• Titiz, M. T. (1995). Çevre sorunları mı? Yoksa çevrede kristalleşen sorunlar mı? Yeni Türkiye Dergisi, 12(5), 53-57.
• Ünal, S., & Dımışlı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17).
• Uzun, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uzun, N., & Sağlam, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumlarına “Çevre ve İnsan” dersi ile gönüllü çevre kuruluşlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33).
• Varınca, K. B. (2011). Çevre sorunları-nüfus artışı ilişkisinin irdelenmesi, X. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildiri Özet Kitabı, 66.
• Wenden, A. L. (2004). Integrating education for social and ecological peace-the educational context. A. L. Wenden. (Ed.), Educating for a culture of social and ecological peace. Albany, USA: State University of New York Press.
• Yücel, M., Uslu, C., Altunkasa, F., Güçray, S. S., & Peker Say, N. (2008). Adana’da halkın çevre duyarlılığının saptanması ve bu duyarlılığı arttırabilecek önlemlerin geliştirilmesi. Adana Kent Sorunları Sempozyumu, TMMOB Yayını, 363- 432.