Öğretim Elemanlarının Türkiye'de Nükleer Enerjiye Yönelik Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 5, 254 - 272, 14.10.2019

Yurdal Dikmenli , Çağrı Öztürk Demirbaş , İbrahim Gafa

Öz

Türkiye, dünyada meydana gelen ekonomik ve siyasi gelişmelere kendini hızla adapte etmeye başlamıştır. Ayrıca, Türkiye’nin başta kendi coğrafyasında olmak üzere önemli bir enerji koridoru olma misyonunu üstlenmesi ve kendi enerjisini üreterek enerji bağımlılığını azaltma çabaları da bölgesel bir güç olma iddiasını doğrulamaktadır. Bu doğrultuda son dönemlerde Türkiye’de yapımı devam eden ve kurulması planlanan nükleer santral çalışmaları gündem oluşturmaktadır. Sosyo-bilimsel bir konu olarak karşımıza çıkan nükleer enerji doğası gereği tartışmalara neden olmakta fakat çok zaman bu tartışmalar bilimsel bilgiden uzak kulaktan dolma yahut siyasi taraf olmanın ötesine geçememektedir. Bir kesim kurulması üzerine ciddi destek sağlarken diğer bir kesim ise bu enerji kaynağının adı bile anıldığında rahatsız olmakta hatta bu türden yatırımların engellenmesi için çaba sarf etmektedir. Ancak Türkiye hızla gelişen ve büyüyen bir ülke olduğu için enerji talebi de gittikçe artmaktadır. Bu nedenle Türkiye’nin ihtiyaca cevap verebilmesi için enerji güvenliği açısından sürdürülebilir kaynaklara yönelmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı yapımı devam eden ve yatırım planına alınan diğer nükleer santrallere ilişkin öğretim üyelerinin görüşlerinin belirlenmesidir. Bu çalışma, nitel bir araştırma olup, olgubilim (fenomenoloji) yöntemi olarak desenlenmiştir. Araştırmanın katılımcılarını, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde görev yapan öğretim elemanları oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış 8 açık uçlu sorudan oluşan görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel içerik analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğretim elemanlarının çoğunluğunun nükleer santrallerin kurulması gerektiğini, bir bölümünün ise onun yerine alternatif enerji kaynaklarının kullanımı konusunda görüş belirtikleri saptanmıştır. Ayrıca öğretim elemanlarının büyük bölümünün nükleer santrallerin yakın çevresinde yaşamak istemedikleri ve enerji güvenliği konusunu enerji odaklı güvenlik olarak anladıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretim Elemanları, Nükleer Santraller, Nükleer enerji

Kaynakça

• Akbulut, G. (2008). Küresel değişimler bağlamında dünya enerji kaynakları, sorunlar ve Türkiye. Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences, 32(1), 117-137.
• Aksan, Z. ve Çelikler, D. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının nükleer ve termik santraller ile ilgili görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 363-372.
• Albostan, A., Çekiç, Y. ve Eren, L. (2009). Rüzgâr enerjisinin Türkiye'nin enerji arz güvenliğine etkisi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24(4), 641-649.
• Ateş, H ve Saraçoğlu, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının gözünden nükleer enerji. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3),175–193.
• Atila, B. (2004). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin nükleer konulardaki bilgi birikimi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayaz, E., Karakaş, H. ve Sarıkaya, R. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının nükleer enerji kavramına yönelik düşünceleri: bağımsız kelime ilişkilendirme örneği. Fen Bilimleri Dergisi (CFD), 37, 42–54.
• Başoğlu, B. (2015). Nükleer Enerji Santralleriyle İlgili Reklamların Düşündürdükleri: Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlar. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(4), 707–722.
• Bayrak, M. ve Esen, Ö. (2014). Türkiye'nin enerji açığı sorunu ve çözümüne yönelik arayışlar. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3), 139-158.Bilginoğlu, M. A. ve Dumrul, C. (2012). Türk ekonomisinin enerji bağımlılığı üzerine bir eş-bütünleşme analizi. Journal of Yasar University, 7(26), 4392-4414.
• Birdişli, F. (2012). İran'in nükleer teknoloji politikası ve Türkiye için yaratacağı sonuçlar. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 15(15), 33–53.
• Çelik, İ., Çeker, A. ve Belge, R. (2015). Nükleer enerji: Türkiye ve dünya ölçeğinde bir değerlendirme. Yenifikir, 6(15), 55–68.
• Çolak, İ., Bayındır, R. ve Demirtaş, M. (2008). Türkiye'nin enerji geleceği. Tübav Bilim Dergisi, 1(2), 36-44.
• Demir, M. (2013). Enerji ithalatı cari açık ilişkisi, var analizi ile Türkiye üzerine bir inceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9), 2-27.
• Demircioğlu, T. ve Uçar, S. (2014). Akkuyu nükleer santrali konusunda üretilen yazılı argümanların incelenmesi. İlköğretim Online, 13(4), 1373–1386.
• Ediger, V. Ş. (2007). Enerji Arz Güvenliği ve Ulusal Güvenlik Arasındaki İlişkiler. Enerji Arz Güvenliği, SAREM Yayınları, Ankara, 1-47.
• Ediger, V. Ş ve Kentmen, Ç. (2010). Enerjinin toplumsal boyutu ve Türk halkının enerji tercihleri/Social dimension of energyand energy choices of Turkish public. Mülkiye Dergisi, 34(268), 281-300.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2018). Nükleer santraller ve ülkemizde kurulacak nükleer santrale ilişkin bilgiler. Ankara: Nükleer Enerji Proje Uygulama İşleri Genel Müdürlüğü, Yayın No:1.
• Engin, M. ve Çolak, M. (2005). Güneş-rüzgâr hibrid enerji üretim sisteminin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(2), 225-230.
• Engin, N. (2013). Nükleer enerji gelecekteki enerji ihtiyacına çözüm olabilir mi? Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 575-591.
• Eş, H., Mercan, S. I. ve Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47–59.
• Freudenburg, W. F. and Davidson, D.J. (2007). Nuclear families and nuclear risks: The effects of gender, geography and progeny on attitudes toward a nuclear waste facility. Rural Sociology, 72(2), 215–243.
• Gökmen, A., Atik, A. D., Ekici, G., Çimen, O. and Altunsoy, S. (2010). Analysis of high school students’ opinions on the benefits and harms of nuclear energy in terms of environmental values. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2350–2356.
• Greenberg, M. and Truelove, H. B. (2011). Energy choices and risk beliefs: Is it just global warming and fear of a nuclear power plantaccident? Risk Analysis, 31(5), 819-831.
• Gül, Ş., Demir, Y. ve Yeşilyurt, S. (2016). Öğretmen adaylarının nükleer santraller konusundaki görüşlerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalişmasi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 75–95.
• Hodaloğulları Vatansever, Z. (2017). Nükleer santrallerin enerji güvenliğine etkisi. Journal of International Social Research, 10(52), 396–404.
• İşeri, E. ve Özen, C. (2012). Türkiye'de sürdürülebilir enerji politikaları kapsamında nükleer enerjinin konumu. SİYASAL/ Journal of Political Sciences, (47),161–180.
• Kara, Y. ve Köne, Ç. (2009). Nükleer ve yenilenebilir güç santrallerinin AHP yöntemi ile karşılaştırılması: Türkiye örneği. X. Ulusal Nükleer Bilimler ve Teknolojileri Kongresi, Muğla. 367–375.
• Karagöl E. T. ve Kavaz, İ. (2017). Dünyada ve Türkiye’de yenilenebilir enerji. Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul SETA Sayı: 197.
• Keller, C., Visschers, V. and Siegrist, M. (2012). Affective imagery and acceptance of replacing nuclear power plants. Risk Analysis, 32(3), 464–477.
• Kibaroğlu, M. (2013). Enerji mi? Silah mı? Nükleer’in iki yüzü. Middle Eastern Analysis/Ortadogu Analiz, 5(58), 10-22.
• Koca, N. ve Bulut, R. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Türkiye'nin enerji kaynaklarına ilişkin görüşleri. Electronic Turkish Studies, 10(11),1007-1022. Koç, E. ve Şenel, M. C. (2013). Dünyada ve Türkiye’de enerji durumu-genel değerlendirme. Mühendis ve Makina, 54(639), 32-44.
• Korkmaz, Ö. ve Develi, A. (2012). Türkiye’de birincil enerji kullanımı, üretimi ve gayri safi yurt içi hasıla (gsyih) arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 1-25.
• Kozak, M. ve Kozak, Ş. (2012). Enerji depolama yöntemleri. SDU International Journal of Technological Science, 4(2), 17-29.
• Köksal, B. ve Civan, A. (2010). Nükleer enerji sahibi olma kararını etkileyen faktörler ve Türkiye için tahminler. Uluslararası İlişkiler/International Relations, 117-140.
• Mukul, İ. (2015). Türkiye'de kurulması düşünülen nükleer santrallere ilişkin öğretim elemanlarının görüşlerinin değerlendirilmesi (Sinop örneklemi). Journal of Black Sea Studies, (48), 125-142.
• Özdemir, N. (2014). Sosyo bilimsel esaslar çerçevesinde sosyo bilimsel konuları tartışmak tutumları nasıl etkiler? Nükleer santraller. Electronic Turkish Studies, 9(2), 1197–1214.
• Özdemir, N. ve Çobanoğlu, O. E. (2008). Türkiye’de nükleer santrallerin kurulması ve nükleer enerji kullanımı konusundaki öğretmen adaylarının tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 218–232.
• Özkan, A. (2016). Güvenlik paradigmasında sınır aşan bir çevre sorunsalı:" Nükleer zarar" 1. Alternatif Politika, 8(1), 128-189.
• Palabıyık, H., Yavaş, H. ve Aydın, M. (2010). Türkiye’de nükleer santral kurulabilir mi? Çatışmadan uzlaşıya: Türkiye’de nükleer enerji projelerinde sosyal kabul sorunu ve halkın reddetme sendromunun araştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(2), 175-201.
• Pamir, A. N. (2003). Dünyada ve Türkiye’de enerji, Türkiye'nin enerji kaynakları ve enerji politikaları. Metalurji Dergisi, 134, 73-100.
• Patton, Q. M. (1987). How touse qualitative methods in evaiuation. London: SagePub.
• Soykenar, M. ve Coşkun, S. (2015). Toplum ve sağlık etkileri yönüyle nükleer enerjiye genel bir bakış. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(1), 65–70.
• Sürmeli, H., Duru, N. ve Duru, R. (2017). Nükleer enerji ve nükleer santraller konusuna yönelik öğretmen tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 293–319.
• Şahin, H. M. ve Yalçın, A. H. (2006). Nükleer enerji ile hidrojen üretimi ve küresel ısınmaya etkisi. UHK, III. Ulusal Hidrojen Enerjisi Kongresi Bildiri Kitabı, sayfa 129–136, İstanbul.
• Şenel, M. C. (2012). Rüzgâr türbinlerinde güç iletim mekanizmalarının tasarım esasları-dinamik davranış. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Uslu, K. (2004). Avrupa Birliği'nde enerji ve politikaları, Marmara Üniversitesi. I.I.B.F. Dergisi, XIX, l, l55-172.
• Üner, S., Kan, A. ve Akkuş, H. (2017). Nükleer santrale yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(1), 33–48.
• Venable, D., Pidgeon, N., Simkons, P., Henwood, K. and Parkhill, K., (2009). Living with nuclear power: A Q method study of local community perceptions. Risk Analysis, 29 (8), 1090-1104.
• Visschers, V. M. H. and Siegrist, M. (2013). How nuclear power plant accident influences acceptance of nuclear power: Results of a longitudinal study before and after Fukushima disaster. Risk Analysis, 33(2), 333-347.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, M. ve Örnek, İ. (2007). Enerjide son seçim: Nükleer enerji. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 6(1), 32–44.
• Yıldız D. (2013). AB’nin Rusya’ya enerji bağımlılığı azalır mı? 13.09.2017 tarihinde http://www.usgam.com/tr/index.php?l=800&cid=2062&bolge=0 adresinden alınmıştır.
• Yılmaz, E. A. (2015). Güvenlik ve ekonomik boyutuyla nükleer enerji tartışmaları: Akkuyu nükleer santrali örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(1), 227–245.