Fen Lisesi Öğrencilerinin Epistemolojik İnanç Tutumlarının Belirlenmesi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 67 - 80, 30.11.2019

Aynur Elif Bulut , Mehmet Yılmaz

Öz

Kişisel
epistemolojik inançların bireyin olayları analiz edebilme, farklı açılardan
durumu sentezleyebilme ve değerlendirebilme gibi 21. yüzyıl becerilerinin en
önemli işlevlerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu, epistemolojik inançların
öğrencilerin öğrenmesinin gerçekleşmesinde bir mihenk taşı olduğu geçmiş
yıllarda yapılan çalışmalarda ortaya konulmuştur. Epistemolojik inançlar,
bireylerin bilgiyi edinme ve öğrenme sürecinde, düşünme becerilerinde, problem
çözme stratejilerinde belirleyici etkilerinin olduğu bulunmuştur. Ayrıca bu
inançların gelişim sürecinin yaş, aile, eğitim ve içinde yaşanılan kültür gibi
etmenlerden etkilendiği ortaya konulmuştur. Buradan hareketle eğitim bilimleri
alanında yapılan bir araştırmada öncelikle bireylerin bilgiye yaklaşımlarının
ve epistemolojik inançlarının belirlenmesi, öğretimin kalitesi ve niteliğini
artıracaktır. Bu nedenle bireylerin epistemolojik inançlarının gelişim düzeyini
incelemek önem kazanmıştır. Bu çalışmada, fen lisesi öğrencilerinin epistemolojik inançlarının
belirlenmesi ve bu inançların bazı değişkenler (cinsiyet, sınıf düzeyi, mezun
oldukları ortaokul türü ve ebeveyn öğrenim durumu) açısından incelenmesi
amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modeli yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama
aracı olarak, Schommer tarafından geliştirilen ve Deryakulu ve Büyüköztürk
tarafından geçerlik ve güvenirliği yapılmış olan Epistemolojik İnançlar Anketi
kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 335 fen lisesi öğrencisinden
oluşmaktadır. Verilerin analizinde IBM SPSS 23,0 istatislik programı
kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda, öğrencilerin epistemolojik inançları
belirlenmiş ve inançların cinsiyet, sınıf düzeyi, mezun olunan ortaokul türü ve
ebeveyn öğrenim durumu açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık
göstermediği belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Epistemolojik inançlar, lise öğrencileri, fen lisesi

Kaynakça

• Akgün, A., & Gülmez, H. (2015). Lise öğrencilerinin epistemolojik inançlarının kimya dersi akademik başarısına etkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 68-80.
• Akınoğlu, O., & Demir, S. (2010). Epistemolojik inanışlar ve öğretme, öğrenme süreçleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 75-93.
• Balantekin, Y. (2013). İlköğretim öğrencilerinin bilimsel bilgiye yönelik epistemolojik inançları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 312-328.
• Başer-Gürsoy, V. G., Erol, O., & Akbay, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin bilimsel epistemolojik inançlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 1-28.
• Baxter Magolda, M.B. (2004). Evolution of a constructivist conceptualization of epistemological reflection. EducationalPsychologist,39 (1), 31-42.
• Chan, K. W., & Elliott, R. G. (2004). Epistemological beliefs across cultures: Critique and analysis of beliefs structure studies. Educational Psychology, 24(2), 123-142.
• Conley, A.M., Pintrich, P.R., Vekiri, I., & Harrison, D. (2004). Changes in epistemological beliefs in elementary science students. Contemporary Educational Psychology, 29, 186-204.
• Deryakulu, D. (2004). Üniversite öğrencilerinin öğrenme ve ders çalışma stratejileri ile epistemolojik inançları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38, 230-249. Deryakulu, D., & Büyüköztürk, Ş. (2005). Epistemolojik inanç ölçeğinin faktör yapısının yeniden incelenmesi: Cinsiyet ve öğrenim görülen program türüne göre epistemolojik inançların karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları, 18, 57-70.
• Eren, A. (2006). Üniversite öğrencilerinin genel ve alan-odaklı epistemolojik inanışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniverisitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Fruge, C. W., & Ropers-Huilman, R. (2008). Epistemological congruency in community college classrooms effects of epistemological beliefs on students’ experiences. College Teaching, 56(2), 121-127.
• Güven, M., & Belet, D.İ. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının epistemolojik inançları ve biliş bilgilerine ilişkin görüşleri. Elementary Education Online, 9(1), 361-378.
• Hofer, B. K. (2001). Personal epistemology research: Implications for learning and teaching. Journal of Educational Psychology Review, 13, 353–383.
• Islıcık, T. (2012). Yapılandırmacı öğrenme ortamlarının bilimsel epistemolojik inançlara etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karakaya, F., Avgın, S.S., & Yılmaz, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin fen-teknoloji-mühendislik-matematik (FeTeMM) mesleklerine olan ilgileri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, IHEAD, 3(1),36-53.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• King, P. M., & Kitchener, K. S. (1994). The development of reflective judgment in adolescence and adulthood. Jossey Bass: San Francisco.
• Kizilgunes, B., Tekkaya, C., & Sungur, S. (2009). Modeling the relations among students’ epistemological beliefs, motivation, learning approach, and achievement. The Journal of Educational Research, 102(4), 243-255.
• Meral, M., & Çolak, E. (2009). Öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançlarının belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 129-146.
• Önen, A.S. (2011). Öğrencilerin epistemolojik inançları ile ders çalışmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 300-309.
• Öngen, D. (2003). Epistemolojik inançlar ile problem çözme stratejileri arasındaki ilişkiler: Eğitim fakültesi öğrencileri üzerinde bir çalışma. Eğitim Araştırmaları, 13, 155-163.
• Sadıç, A., Çam, A., & Topçu, M. S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin epistemolojik inançlarının cinsiyet ve sınıf düzeyine göre incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82, 498-504.
• Schommer, M. (1994). Synthesizing epistemological belief research: Tentative understandings and provocative confusions. Educational Psychology Review, 4, 293- 319.
• Schommer-Aikins, M. (2004). Explaining the epistemological belief system: Introducing the embedded systemic model and coordinated research approach. Educational Psychologist, 39(1), 19-29.
• Schommer-Aikins, M., & Easter, M. (2006). Ways of knowing and epistemological beliefs: Combined effect on academic performance. Educational Psychology, 26(3), 411-423.
• Schommer-Aikins, M., Brookhart, S., Hutter, R., & Mau, W. C. (2000). Understanding middle students’ beliefs about knowledge and learning using a multidimensional paradigm. The Journal of Educational Research, 94(4), 20-127.
• Schommer-Aikins, M., Duell, O. K., & Hutter, R. (2005). Epistemological beliefs, mathematical problem-solving, and academic performance of middle school students. The Elementary School Journal, 105, 289-304.
• Schreiber, J. B. ve Shinn, D. (2003). Epistemological beliefs of community college students and their learning processes. Journal of Research and Practice, 27, 699-709.
• Tezci, E., & Uysal, A. (2004). Eğitim teknolojisinin gelişmesine epistemolojik yaklaşımların etkisi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(2).
• Topçu, M. S., & Yılmaz-Tüzün, Ö. (2007). Relationships among preservice science teachers' epistemological beliefs, epistemological world views, and self-efficacy beliefs. International Journal of Science Education, 30(1), 65–85, DOI: 10.1080/09500690601185113.
• Topçu, M. S., & Yılmaz-Tüzün, Ö. (2009). Elementary students metacognition an epistemological beliefs considering science achievement, gender and socioeconomic status. İlköğretim Online, 83, 676-693.