Gerçek Yaşam Durumu Senaryolarıyla Ortaöğretim Öğrencilerinin Bilişim Etiği Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 82 - 107, 31.03.2022

Engin Bayra , Emre Baysan

Öz

Bu çalışma ile Sinop il genelindeki ortaöğretim kurumlarında öğrenimlerine devam eden öğrencilerin bilişim etik düzeyinin; cinsiyet, sınıf seviyesi, okul türü ve bilişim teknolojileri kullanım tercihleri değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı fark olup olmadığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu öğrencilerinin bilişim etiği düzeylerini tespit etmek amaçlandığı için araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. 2020-2021 Eğitim Öğretim yılında Sinop il genelinde ortaöğretim düzeyinde öğrenim gören öğrenciler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Çevrimiçi olarak ölçek tüm öğrencilere ulaştırılmış, ancak 818 öğrenci tarafından geri dönüş sağlanmıştır. Bu öğrencilerin 412’si kadın, 406’sı erkektir. Sınıf seviyesi açısından incelendiğinde 242 öğrenci 9. sınıfta, 222 öğrenci 10. sınıfta, 172 öğrenci 11. sınıfta ve 182 öğrencinin 12. sınıfta öğrenim gördükleri tespit edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Yoon tarafından geliştirilen “Real Life Situation Scenario Information Technologies Scale” ve Arıkan ve Duymaz tarafından Türkçeye uyarlanan “Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği Ölçeği (GYDSBE)” kullanılmıştır. Uygulama sonrası toplanan veriler bir istatistik analiz programıyla yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen sonuçlara göre ortaöğretim öğrencilerinin bilişim etiği puan ortalamalarının “İyi” düzeyde olduğu, öğrencilerin cinsiyet durumlarının bilişim etik davranışlarını etkilediği ve kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre bilişim etiği durumlarının daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Okul türleri açısından farklı okul türlerinde öğrenim gören öğrencilerin etik düzeylerinde anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin sınıf seviyeleri ile en çok kullanmayı tercih ettikleri bilişim teknolojilerinin öğrencilerin bilişim etik düzeyleri üzerinde bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Derslerde bilişim etiği konusu işlenirken ve ders içi etkinlikler planlanırken cinsiyete göre farklı davranış eğilimleri göz önüne alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilişim Teknolojileri, Eğitim ve Öğretim, Etik

Attitudes and Tendencies of Students Taking Guitar Education in Music Education Department Towards Memorizing the Guitar Pieces

Öz

In this study, it was determined that the informatics ethics level of the students who continue their education at secondary education level throughout the province of Sinop. It is aimed to determine whether there is a statistically significant difference according to gender, grade level, school type, and information technology usage preferences variables. Since it is aimed to describe the informatics ethics levels of the study group students as they are, the survey model, one of the quantitative research methods, was used in the research. In the 2020-2021 academic year, students studying at secondary level throughout the province of Sinop constitute the universe of the research. The scale was delivered to all students online and feedback was received from 818 students. 412 of these students are female and 406 of them are male students. When examined in terms of grade level, it was determined that 242 students were in 9th grade, 222 students were in 10th grade, 172 students were in 11th grade, and 182 students were in 12th grades. “Real Life Situation Scenario Information Technologies Scale” developed by Yoon and “Information Ethics Scale with Real Life Situation Scenarios (GYDSBE)” adapted into Turkish by Arıkan and Duymaz were used as data collection tools. The scale is a 5-point Likert type and consists of 17 items in four scenarios and 68 items in total. There are six sub-factors in the scale, two items for the “Justice” sub-factor, three items for the “Relativity” sub-factor, two items for the “Egoism” sub-factor, four items for the “Mission Knowledge” sub-factor, and three items for the “Utilitarianism” sub-factor and three items for the “Ethical Judgment” sub-factor. The collected data were interpreted with statistical analysis programs. According to the results obtained as a result of the research, it was determined that the secondary school students' informatics ethics average score was at the "Good" level, the gender status of the students affected their informatics ethical behavior, and the informatics ethics status of female students was better than male students. In terms of school types, it was observed that there was a significant difference in the ethical levels of the students studying in different school types. In addition, it can be said that the students' grade levels and the information technologies they prefer to use the most do not have a purifying or reducing effect on the information ethics levels of the students. Different behavioral tendencies according to gender should be taken into consideration while teaching the subject of informatics ethics and planning in-class activities.

Anahtar Kelimeler

Information Technologies, Education and Training, Ethic

Kaynakça

• Arıkan, Y. D., & Duymaz, S. H. (2014). Practice of information technology ethics education. Elementary Education Online, 14(1), 188-199.
• Baysan, E. (2020). Bilişim teknolojilerinin etik kullanımına ilişkin öğretmenlerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Biber, S. K., & Biber, M. (2020). Ortaokul öğrencileri ile meslek lisesi öğrencilerinde bilişim etiği. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 10(2), 504-525.
• Buckinghan, W. (2012). Felsefe kitabı (E. Lakşe, Çev.). İstanbul: Alfa Kitap.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çelen, F. K. (2012). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımında ilköğretim öğrencilerinin etik olmayan davranışlara ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çelen, F. K., & Seferoğlu, S. S. (2016). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı ve etik olmayan davranışlar: Sorunlar, araştırmalar ve değerlendirmeler. Journal of Computer and Education Research, 4(8), 124-153.
• Cevizci, A. (2012). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Dedeoğlu, G. (2006a). Bilişim toplumu ve etik sorunlar. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• Dedeoğlu, G. (2006b). Bilişim toplumunda etik sorunlar. II. Uygulamalı Etik Kongresi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Duymaz, S. H. (2013). Ortaokul öğrencilerine yönelik “Bilişim Etiği Öğretim Programı” uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Erdem, Z. (2008). Öğretmen adaylarının bilişim teknolojilerini kullanımlarının etik açıdan değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Fidan, M. (2016). Bilişim etiği boyutlarına göre bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1641-1654.
• Gökçearslan, Ş., Günbatar, M. S., & Berikan, B. (2015). Ortaokul öğrencilerinde bilişim etiği: gerçek yaşam durumu senaryolarıyla bir değerlendirme. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 254-273.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kavi, E., & Koçak, O. (2010). Bilgi toplumunda evden çalışmasının etik boyutu. Sosyal Siyaset Konferansları, 59(2), 69-88.
• Moffat, D. (2013). Clark and kozma debate is it still relevant. https://dcmoffat71.wordpress.com/2013/04/17/clark-and-kozma-debate-is-it-still-relevant/ sayfasından erişilmiştir.
• Şevgin, H., & Çetin, B. (2017). Eğitim araştırmalarında güç analizi ve bir uygulama. Yüzüncüyıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1462-1480.
• Sevindik, T. (2011). Matematik mühendisliği 2011 bahar yarıyılı bilişim ve etik ders notları. İstanbul.
• Söylemez, M., & Balaman, F. (2015). Bilişimin etik olarak kullanımının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 115-128.
• Stroll, A. A., Long, A. A., Bourke V. J., & Campbell, R. (2013). Etik kuramları. (M. Türkeri, Çev.). Ankara: Lotus Yayınevi. Türkiye Bilişim Derneği (2010). Bilişim etiği nihai rapor, https://eski.tbd.org.tr/usr_img/kamu_bib/CG2%20Rapor- 28.04.2011.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Vatandaş, C. (2013). Bilim ve ahlak. İstanbul: Açılım Kitap.
• Yoon, C. (2011). Ethical decision-making in the Internet context: Development and test of an initial model based on moral philosophy. Computers in Human Behavior, 27(6), 2401–2409.