Mücmel Ayetlerin Tercümesinde Kur’an Bütünlüğünü Dikkate Alma

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 25, 29.06.2021

Ali Karataş , Gökhan Atmaca

Öz

Hiçbir dil başka bir dile olduğu gibi çevrilemeyeceği için her çeviri eksiklik barındırır. Çünkü dil kültürü yansıtır. Kültür toplumdan topluma değiştiği için dil de toplumlara göre değişir. Buna bağlı olarak bir kültürü yansıtan sözcüklerin karşılığı başka bir dilde olmayabilir ve çevirilerde eksiklikler ortaya çıkar. Ayrıca bir metnin anlaşılmasında insan, metin ve anlamayla ilgili unsurlar metnin anlaşılmasını doğrudan etkilediği gibi o metnin başka bir dile tercüme edilmesini de etkiler. Bu nedenle tercümelerde eksiklik yanında hatalar da olabilmektedir. Söz konusu durum Kur’an mealleri için de geçerlidir. Kur’ân, apaçık bir kitaptır. Fakat onun bazı metinsel özellikleri muhatap tarafından anlamada zorluklar ortaya çıkarabilmekte ve doğru bir meal yapabilme başarısını etkilemektedir. Mealde hata ve eksikliği doğuran nedenlerden birisi mücmel kabul edilen ayetlerdir. Çeşitli etkenler bu tür ayetlerde muhatap açısından bir mücmellik olgusunu ortaya çıkarabilmektedir. Söz konusu durum mücmel ayetlerin değerlendirilmesinin meallerde geliştirmeye açık bir alan olmasını gerektirmektedir. Kur’an bütünlüğü dikkate alındığında mücmel ayetlerin çevirisi geliştirilebilir. Bu araştırmamız mücmel ayetler bağlamında bazı meallerdeki çeviri örneklerini değerlendirmeyi hedeflemektedir. Mücmellik olgusunun varlığını tartışmak araştırmamızın çerçevesine dâhil edilmemiştir. Mücmellik doğal bir olgu olarak görülmüş ve mücmelliğin sebepleri üzerinde genel hatlarıyla durulmuştur. Teorik çerçeve için ilgili kaynaklara atıflar yapılmış ancak bunun için ayrıntıya girilmemiştir. Her bir sebepten kaynaklı içerik, seçilen örneklere göre meal ile ilişkilendirilerek daha ileri araştırmalar için bir alt yapı oluşturması hedeflenmiştir. İlgili örnekler ayetlerin tarihi bağlamı ve Kur’an bütünlüğü dikkate alınarak analiz edilmiştir. Seçilen çeviri örneklerinin bir kısmında hatalar tespit edilmiştir. Bu hatalar bağlamı dikkate almamaktan kaynaklanmaktadır. Ancak bağlamın değerlendirmesi de yorumcuya göre deşebilmektedir. Bu nedenle mücmel kabul edilen ayetlerde bağlam bilgisine ne kadar dikkat edilse de yorumcunun kabullerinden kaynaklı farklılıklar olabilmektedir. Yine de hataları azaltabilmenin yolu Kur’an’ın siyakı ve tarihi bağlamı dikkate almaktan geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tefsir, Mücmel Ayetler, Tercüme, Meal, Bağlam.

Taking the Integrity of the Quran into Consideration in the Translation of Mucmel Verses

Öz

No language can be fully translated into another language. For this reason, every translation is incomplete and incorrect. Because language is the product of culture. Culture, on the other hand, varies from society to society. So languages vary according to societies. A word used in one society may not be in another. In this case, inaccuracies arise in translations. Also, other things are needed for a text to be understood correctly. These are: Man himself, the structure of the text, and other things. These issues are among the factors that affect the understanding of the text. Due to these factors, there are deficiencies in translations. For these reasons, there may be errors in translations. This situation is also valid for the Kur’an translations. The Quran is an understandable book. However, a person who reads the Quran may not be able to understand the Quran correctly for some reasons. Or it will have difficulty understanding the Quran. This situation affects the success of the reader of the Quran in making a correct translation. There are reasons for mistakes and deficiencies in the translations of the Quran. One of them is the verses that are accepted as mucmel. Verses can be confused for various reasons. In this respect, studies can be made on the mucmels in the verses. Especially the translations of the Quran can be examined in these aspects. In this research, we analyzed some translation examples in some translations. As a concept of tafsir method, the phenomenon of mucmel is not the subject of our research. In our study, the phenomenon of mucmel has been accepted as a natural phenomenon. In our study, only the reasons for the closure (mucmel) are focused on in general terms. References are made to relevant sources for the theoretical framework. However, it has not been elaborated. Selected examples have been associated with the translation of the Quran. Thus, it is aimed to create an infrastructure for future researches. In the relevant examples, attention has been paid to the following points. The historical environment of the verses. The entire Quran. In other words, the inner integrity of the Quran. In this study, the following conclusions have been reached: Errors were found in some of the Quran translations we studied in this article. The reason for these errors is as follows: Translators have not taken into account the historical context of the verses. In addition, the translators did not take into account the internal integrity of the Quran. Of course, understanding the historical environment of the verse and the interpretation of the inner integrity of the Quran may vary according to the translator. For this reason, there may be differences due to the interpreter in the translation of the closed verses. However, there are ways to reduce errors in translations. In other words, the translator should pay attention to the following in translation: The translator should pay attention to the internal integrity of the Quran. The translator should take into account the culture and other elements of the historical period in which the Quran descended. Thus, the translator will be able to translate more accurately.

Anahtar Kelimeler

Quran, Tafsir, Mucmel Verses, Translation, Koran translations, Context.

Kaynakça

• Abacı, Harun. Kur’ân’ın Mâtürîdî Yorumu Te’vîlâtü’l-Kur’ân’da Mu’tezile Tenkidinin Dilbilimsel Temelleri. Ankara: Fecr Yayınları, 2020.
• Aydın, İsmail. Kur’an Müphemleri Olarak Zamirler Anlama Etkisi Bakımından Zamirlerin Mercii Sorunu. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2012.
• Berîdî, Ahmed Muhammed-Dâli‘, Fed İbrâhim. el-Mevsûatü’l-Vücûh ve’n-Nezâir. Riyad: Dâtur’-Tedmîr, ty.
• Cürcanî, Abdulkahir. Delâilü’l-‘İ’caz. tah. Abdülhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• Derveze Muhammed İzzet. et-Tefsîrü’l-hadîs. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1383.
• Durmuş, İsmail. “Müşterek”. TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr/musterek#1 (05.03.2021).
• Ekinci, Kutbettin. Kur’ân’da Mercileri Metinde Geçmeyen Zamirler. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017/1, cilt: VIII, sayı: 16, s. 133-147.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad b. Abdillah ed-Deylemî. Meâni’l-Kur’ân. thk. Ahmed Yusuf Necatî- Muhammed Ali Neccar- Abdülfettah İsmail eş-Şelbî. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, ts.
• Güven, Şahin. Kur’an’ın Anlaşılması ve Yorumlanmasında Çokanlamlılık Sorunu. İstanbul: İFAV Yayınları, 2017.
• İbnü'l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. I-IV cilt. th. Abrürrezzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1422/2001.
• İbn Kes̱îr, Ebü’l-Fidâ’ ‘İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbüddîn. Tefsirü’l-Ḳur’âni’l-’azîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsüddin. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
• Keskin, Hasan. Kur’an’da Fitne Kavramı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
• Kur’an-ı Kerim Meali ve İzahlı Meal-i Alisi. Erişim 26 Mart 2021. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=43&ayet=61
• Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali. Erişim 26 Mart 2021. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=43&ayet=61
• Kur’an-ı Kerim Meali ve Özlü Tefsir. Erişim 27 Mart 2021. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=7&ayet=4
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. Erişim 28 Mart 2021. https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=3&ayet=152
• Kur’an- Hakîm ve Meâl-i Kerim, çev. Hasan Basri Çantay. İstanbul: yy, 1984.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Teʾvîlât-ü’l-Kur’ân. İstanbul: Dâr-u’l- Mîzan, 2005-2010.
• Mukâtil b. Süleyman, Ebû’l-Hasan İbn Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud Şehate. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâs, 2001.
• Nüzul Sırasına Göre Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, çev. Mustafa Öztürk. Ankara: Ankara Okulu, 1. Basım, 2016.
• Râzî, Fahrüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b. el-Hüseyin et-Teymî. Mefâtîhu’l-Gayb. I-XXXII cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1998.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2012.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed bin Cerîr. Camiu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Mahmud Muhammed Şakir. 24 Cilt. Mekke: Daru't-Terbiyeti ve't-Türâs, ty.
• Tekin, Ahmet. Kur’ân’da Takdîm-Tehir’in Gerekçeleri. Batman Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Hakemli Dergisi [Batman Akademi Dergisi], 2017, cilt: I, sayı: 1, s. 30-44.
• Tiyek, Fatih. Kur’an’da Zamirin Merciini Tespitteki Bağlamsal Sorun, Bilimname: Düşünce Platformu, 2014/2, sayı: 27, s. 141-157.
• Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdillah. el-Burhan fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. Beyrut: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabî, 1957.