Determination of Factors Related to the Career Decision Making Self Competency of Social Services Program Students

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 31, 25 - 55, 04.12.2023

Derya Kayma , Esin Zengin Taş

https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1269313

Öz

This study aims to help students make career decisions while continuing their education in the Social Services Program. The data were collected from 428 students who attended Social Services Programs at different universities in Turkey by using the relational survey model. The “Career Decision Making Competencies Scale”, “Academic Self-Efficacy Scale”, “Perceived Career Barriers Scale” and “Personal Information Form” were used in data collection. In the study, it was seen that the career obstacles they perceive in Social Services programs increase, their freedom to make career decisions increases, and their academic self-efficacy increases and their ability to make career decisions increases. In addition, significant correlations were determined between their career decision-making competencies and their working experience, father's education level and program preferences. As a result, it would be appropriate to offer practical education opportunities to reduce the career obstacles they perceive, to change career courses in university education and to enable them to participate more in working life.

Anahtar Kelimeler

Social Services, Career Decision Making Self Competence, Academic Self-Efficacy, Career Barriers

Sosyal Hizmetler Programı Öğrencilerinin Kariyer Kararı Verme Yetkinliği İle İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi

Öz

Bu araştırmada Sosyal Hizmetler Programında eğitimlerine devam eden öğrencilerin kariyer kararı verme yetkinlikleri ile ilişkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde tasarlanmış çalışmanın örneklemini Türkiye’nin farklı üniversitelerinde Sosyal Hizmetler Programlarına devam eden 428 öğrenci oluşturmuştur. Veri toplamada “Kariyer Kararı Verme Yetkinlikleri Ölçeği”, “Akademik Özyeterlilik Ölçeği”, “Algılanan Kariyer Engelleri Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Araştırmada Sosyal Hizmetler Programı öğrencilerinin algıladıkları kariyer engelleri arttıkça kariyer kararı verme yetkinliklerinin azaldığı, akademik özyeterlilikleri arttıkça da kariyer kararı verme yetkinliklerinin arttığı saptanmıştır. Ayrıca öğrencilerin kariyer kararı verme yeterlilikleri ile çalışma deneyimi, babanın eğitim seviyesi ve programı isteyerek tercih etmesi arasında anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Sonuç olarak öğrencilerin algıladıkları kariyer engellerinin azaltılmasına yönelik kariyer derslerinin üniversite eğitiminde arttırılması ve çalışma hayatı içerisinde daha fazla yer alabilmelerinin sağlanabilmesi için uygulamaya dayalı eğitim olanaklarının sağlanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Hizmetler, Kariyer Kararı Verme Yetkinliği, Akademik Özyeterlilik, Kariyer Engelleri

Kaynakça

• • Apak, H. (2018). Geçmişten günümüze Türkiye’de ön lisans sosyal hizmetler eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(2), 236-244. https://doi.org/10.5961/jhes.2018.266
• • Apak, H. ve Acar, M. C. (2018). Sosyal Hizmetler ön lisans öğrencilerinin bölümlerine yönelik tutumları ile gelecek beklentilerinin incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 451-468. https://doi.org/10.29029/busbed.383610
• • Aşık, G. ve Akgül, H. (2022). Üniversite öğrencilerinin kariyer stresleri, kariyer kararında ailenin etkisi ve kariyer kararı verme yetkinlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 192-212. https://doi.org/ 10.33711/yyuefd.1083796
• • Bacanlı, F. (2019). Özellik faktör uyumlu kuramlar. Binnur Yeşilyaprak (Ed.). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (10. Baskı) içinde (s. 90-127). Pegem Akademi.
• • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Rewiev, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• • Barutçu-Yıldırım, F. ve Demir, A. (2017). Kendini engellemenin yordayıcıları olarak öz saygı, öz anlayış ve akademik özyeterlilik. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 676-701 . https://doi.org/ 10.12984/egeefd.315727
• • Betz, N. E. (2004). Contributions of self-efficacy theory to career counseling: A personal perspective. Career Development Quarterly, 52(4), 340–353. http://scholarworks.wmich.edu/jca/vol3/iss2/7
• • Betz, N. E. ve Hackett, G. (1981) The relationship of career-related self-efficacy expectations to perceived career options in college women and men. Journal of Counseling Psychology, 28(5), 399–410. https://doi.org/10.1037/0022-0167.28.5.399
• • Burns, G. N., Morris, M. B., Rousseau, N. ve Taylor J. (2013). Personality, interests, and career indecision: A multidimensional perspective. Journal of Applied Social Psychology, 43(10). 2090-2099. https://doi.org/ 10.1111/jasp.12162
• • Büyüköztürk, Ş. (2015). Veri analizi el kitabı (21. Baskı). Pegem Akademi.
• • Cheng, Y. P. ve Chiou, B. W. (2010). Achievement, attributions, self efficacy and goal settings by accounting undergraduates. Psychological Reports, 106(1), 54-64 https://doi.org/ 10.2466/PR0.106.1.54-64
• • Chu, A. H. C. ve Choi, J. N. (2005). Rethinking procrastination: Positive effects of “active” procrastination behavior on attitudes and performance. The Journal of Social Psychology, 145(3), 245-264. https://doi.org/10.3200/SOCP.145.3.245-264
• • Chung, Y. B. (2002). Career decision-making self-efficacy and career commitment: Gender and ethnic differences among college students. Journal of Career Development, 28(4), 277-284. https://doi.org/10.1023/A:1015146122546
• • Cohling, A. M., Dahling, J. J., ve Garcia, P. A. (2013). Linking affective commitment, career self-efficacy, and outcome expectations: A test of social cognitive career theory. Journal of Career Development, 40(1), 68-83. https://doi.org/10.1177/0894845311423534
• • Crites, J. O. (1969). Vocational psychology. McGraw-Hill.
• • Cumhuriyet (2021). Her 4 işsizden 1’i üniversite mezunu. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/gurer-her-4-issiz-gencten-1i-universite-mezunu-1836591 adresinden 30.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
• • Doğan, H. (2010). Kariyer karar verme grup rehberliği programının 9. sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlüklerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• • Doğan, H., Bacanlı, F., Hamamcı, Z., Özünlü, M. B. ve Eşici, H. (2013). Lise öğrencileri için online kariyer karar verme sisteminin geliştirilmesi ve etkililiğinin sınanması. XII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Proceeding Book, 407-408, İstanbul, Türkiye.
• • Duru, H., Bayraktar, M. ve Gültekin, F. (2020). Öğretmen adaylarının kariyer kararlarının algılanan kariyer engelleri ve kariyer geleceği açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 613-629. https://doi.org/10.24106/kefdergi.693421
• • Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum). (2001). Küresel cinsiyet uçurumu raporu‐2021. https:// www.etkiyap.org/kuresel‐cinsiyet‐ucurumu‐raporuyayimlandi/ adresinden 30.04.2022 tarihinde erişildi.
• • Grier-Reed, T. ve Ganuza, Z. (2012). Using constructivist career development to improve career decision self-efficacy in TRIO students. Journal of College Student Development, 53(3), 464-471. https://psycnet.apa.org/record/2012-14381-007
• • Güldü, Ö. ve Ersoy-Kart, M. (2017). Kariyer planlama sürecinde kariyer engelleri ve kariyer geleceği algılarının rolü. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 72(2), 322-400.
• • Gündoğdu, N. (2021). Üniversite öğrencilerinin algılanan kariyer engelleri, kariyer stresi ve kariyer farkındalığı ile akademik başarıları arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ufuk Üniversitesi.
• • Herr, E. L., Cramer, S. H. ve Niles, S. G. (2004). Career guidance and counseling through the life-span (6th ed.). Pearson Education.
• • International Labour Organization (ILO). (2013). Seeking better employment conditions in better socioeconomic outcomes. ILO Publications.
• • İpci, T. (2020). Kariyer koçluğu uygulamalarının üniversite öğrencilerinin kariyer kararı yetkinliği ve kariyer stresi düzeylerine etkisinin incelenmesi: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi.
• • Jiang, Z. (2014). Emotional intelligence and career decision-making self-efficacy: National and gender differences. Journal of Employment Counseling, 51(3), 112-124. https://doi.org/ 10.1002/j.2161-1920.2014.00046.x
• • Kahraman, F. (2020). Hemşirelik öğrencilerine verilen kariyer danışmanlığının kariyer kararsızlığı ve kariyer karar verme yetkinliği üzerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• • Kalafat, T. (2019). Algılanan Kariyer Engelleri (AKE) Ölçeği’nin Türk kültürüne uyarlama çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 103-124. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kpdd/issue/51379/601252
• • Karakartal, H. (2021). Özel sektör kuruluşlarının önlisans sosyal hizmet mezunlarından beklediği mesleki yetkinlikler: İzmir iline yönelik bir araştırma. Emel Özdemir Kuşku (Ed), Dijital dönüşüm çağında meslekler ve mesleki yetkinlik beklentileri (s.67-75) içinde. Kriter Yayınevi.
• • Lee, S., Jung, J., Baek, S. ve Lee, S. (2022) The relationship between career decision-making self-efficacy, career preparation behaviour and career decision difficulties among South Korean College Students. Sustainability, 14(21), 14384. https://doi.org/10.3390/ su142114384
• • Lent, R. W. ve Hackett, G. (1987). Career self-efficacy: Empirical status and future directions. Journal of Vocational Behavior, 30(3), 347–382. https://doi.org/10.1016/0001-8791(87)90010-8
• • Lent, R. W., Brown, S. D. ve Hackett, G. (2000) Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47, 36-49. https://doi.org/10.1037/0022-0167.47.1.36
• • Luzzo, D. A. (1993). Value of career-decision-making self-efficacy in predicting career- decisionmaking attitudes and skills. Journal of Counseling Psychology, 40(2), 194-197. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0167.40.2.194
• • McWhirter, E. H. (1997). Perceived barriers to education and career: Ethnic and gender differences. Journal of Vocational Behavior, 50(1), 124-140. https://wall.oise.utoronto.ca/inequity/mcwhirter.pdf
• • Ogunmakin, A. O. ve Akomolafe, M. J. (2013). Academic self-efficacy, locus of control and academic performance of secondary school students in Ondo State, Nigeria. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(11), 570-576. https://doi.org/10.5901/mjss.2013.v4n11p570
• • Öztürk, M. (2020). Üniversite kariyer gelişim programının öğrencilerin kariyer farkındalığı, karar verme yetkinliği ve stresi üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• • Powell, G. (2000). The glass ceiling: Explaining the good and bad news. M. Davidson., M. Burke (Ed), Women in management: Current research issues (Cilt 2) içinde. Sage Pub.
• • Pulliam, N., Ieva, K. P. ve Burlew, L. (2017). The relationship between perceived career barriers and career decision self-efficacy on ınitial career choice among low-ıncome, first generation, pre-freshman, college-bound students. Journal of College Access, 3(2), 77-97. http://scholarworks.wmich.edu/jca/vol3/iss2/7
• • Quimby, J. L. ve O’Brien, K. M. (2004). Predictors of student and career decision making self-efficacy among nontraditional college women. The Career Development Quarterly, 52(4), 323-339. https://doi.org/ 10.1002/j.2161-0045.2004.tb00949.x
• • Salman, N. (2018). Kariyer karar verme güçlüklerinin kariyer engelleri, kariyer karar verme öz yetkinliği ve karar durumu ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• • Sevim, K. ve Altun, F. (2017). Sosyal Hizmet bölümü öğrencilerinin geleceğe yönelik mesleki ve akademik beklentileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 51-65.
• • Shin, M. (2017). The influence of university student’s career decision making self-efficacy and career mission sense on career preparation behavior: Ego-resilience as a mediator [Master Thesis]. Hansei University.
• • Söner, O. (2021). Kariyer karar verme güçlüğünde cinsiyet farklılıkları: Bir meta analiz çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 57, 401-424.
• • Stead, G. B., Els, C. ve Fouad, N. A. (2004). Perceived career barriers among South African high school learners. South African Journal of Psychology, 34(2), 206-221.
• • Sürücü, M. (2011). Mesleki seçim hedeflerinin kariyer engelleri ve sosyal bilişsel değişkenler tarafından yordanmasına ilişkin bir model sınaması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• • Swanson, J. L. ve Tokar, D. M. (1991). College students’ perceptions of barriers to career development. Journal of Vocational Behavior, 38(1), 92-106. https://doi.org/10.1016/0001-8791(91)90020-M
• • Swanson, J. L. ve Woitke, M. B. (1997). Theory into practice in career assessment for women: Assessment and ınterventions regarding perceived career barriers. Journal of Career Assessment, 5(4), 431-450. https://doi.org/10.1177/106907279700500405
• • Taylor, K. M. ve Betz, N. E. (1983). Applications of self-efficacy theory to the understanding and treatment of career indecision. Journal of Vocational Behavior, 22(1), 64-81. https://doi.org/10.1016/0001-8791(83)90006-4
• • Taylor, K. M. ve Popma, J. (1990). An examination of the relationships among career decisionmaking self-efficacy, career salience, locus of control, and vocational indecision. Journal of Vocational Behavior, 37(1), 17-31. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/0001- 8791(90)90004-L
• • Tomanbay, İ. (1999). Sosyal çalışma sözlüğü. Selvi Yayıncılık.
• • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). İstatistiklerle Kadın 2022. Haber Bülteni No: 49668. https://data.tuik. gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Kad%C4%B1n-2022-49668&dil=1 adresinden 10.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• • Türkoğlu, M. E. ve Acar, D. M. (2019). Bireysel kariyer planlamasının öğrenci ders başarısı üzerindeki etkisi: ISUBÜ Meslek Yüksekokulu öğrencileri üzerine bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırma Dergisi, 6(8), 14-25.
• • Ulaş Kılıç, Ö. (2018). Üniversite Son sınıf öğrencilerinin kariyer kararı verme yetkinliği düzeylerini etkileyen değişkenler. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 248-275.
• • Ulaş, Ö. ve Özdemir, S. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinde algılanan kariyer engellerinin yordayıcıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 672-688. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017033806
• • Ulaş, Ö. ve Yıldırım, İ. (2016). Kariyer Kararı Verme Yetkinliği Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6 (45), 77-90.
• • Yalmancı Gürbüzoğlu, S. ve Aydın, S. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik algılarının incelenmesi . E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 21-27.
• • Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık. • Yılmaz, M., Gürçay, D. ve Ekici, G. (2007). Akademik Özyeterlik Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 253-259.
• • Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK). (2021). Önlisans programları. https://yokatlas.yok.gov.tr/onlisans-program. php?b=39023 adresinden 03.02.2022 tarihinde erişilmiştir.
• • Zajacova, A., Lynch, M. S. ve Espenshade, J. T. (2005). Self-efficacy, stress, and academic success in college. Research in Higher Education, 46(6), 677-706. https://doi.org/10.1007/s11162-004-4139-z
• • Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82–91.