Türkiye’ de taşınmaz mülkiyet hakkı ve kadastro: tarihsel gelişimi, yasal, idari ve teknik sorunların incelenmesi

Yıl 2024, , 269 - 285, 02.12.2024

Fatih Uçar , Şule Demir

https://doi.org/10.29128/geomatik.1417547

Öz

Mülkiyet, toplumların düzenini ve bireyler arası ilişkileri temelden etkileyen önemli bir
hukukî ve sosyal ilkedir. Genel olarak mülkiyet, bir kişinin belirli bir mal veya kaynağa sahip
olma hakkını ifade eder. Mülkiyet hakkı, bireylerin sahip oldukları mülkleri kullanma,
devretme veya başkalarına kiraya verme gibi çeşitli hakları içerir. Mülkiyet hakkı; insan
hakları bildirgesi, anayasalar, kanunlar ve yönetmelikler tarafından koruma altına
alınmaktadır. Taşınmaz mal mülkiyeti, bir ülkenin arazi yönetimine, hukuk sistemine, kamu
yönetimi politikalarına sosyal ve ekonomik yapısına doğrudan etki etmektedir. Sosyal adaletin
sağlanması, kamu düzeninin sürdürülmesi, arazi kullanımının düzenlenmesi, ekonomik
faaliyetlerin yönlendirilmesi gibi konular mülkiyet kavramıyla yakından ilişkilidir. Bu
çalışmada, Türkiye'nin mülkiyet hakkının tarihsel gelişimi incelenmiştir; taşınmaz mal
mülkiyetine dair hukukî dayanaklar açıklanmıştır. Ayrıca, taşınmaz mal mülkiyetini etkileyen
hukukî süreçler üzerinden mülkiyetin sınırlandırılması ve sahiplik bilgisinin tespiti gibi
konularda karşılaşılan problemler ele alınmıştır. Kadastro faaliyetleri, mülkiyetle ilgili teknik,
idari, hukukî ve özel problemleri içermektedir. Kadastro faaliyetlerinde ortaya çıkan zorluklar
örnek hususlar ile açıklanıp çözüm yolları aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mülkiyet Hakkı, Kadastro Faaliyetleri, Yasal Süreçler, Kamu Yararı

Teşekkür

Çalışma kapsamında değinilen problemlerin gösterimine kadastral veri paylaşımıyla desteklerinden dolayı Osmaniye Kadastro İl Müdürlüğü’ ne teşekkür ederiz

Kaynakça

• Adıbelli, S. (2006). Türkiye'de ikinci kadastro tasarımı, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı (yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi.
• Arslan, A., & Bıyık, C. (2023). “Türkiye kadastrosunda güncelleme çalışmaları sırasında karşılaşılan problemler ve çözüm önerileri”, Jeodezi ve Jeoinformasyon Dergisi, Cilt No: 10, Sayı: 2, s. 124- 135.
• Ayanoğlu, S. (1992). “Genel Kadastro Orman Kadastrosu İlişkileri Üzerine İncelemeler”, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri B, Cilt 42, Sayı 3-4, s. 79- 91.
• Aybal, S., & Pehlivan, H. (2023). “Evaluation of a land readjustment cancelled by a court decision from a technical perspective: A case study in Türkiye”, Advanced Land Management Journal, Vol: 3, No: 2, p. 90- 96.
• Bolat Pak, D. N., Kırtıloğlu, O. S., Kayalık, M., & Polat, Z. A. (2023). “The transformation from e-government to e-land administration in Türkiye: A SWOT-based assessment analysis”, International Journal of Engineering and Geosciences Journal, Cilt: 8, Sayı: 3, s. 290- 300. https://doi.org/10.26833/ijeg.1152715
• Bostancı, B. (2008). Taşınmaz geliştirmede değer kestirim analizleri ve İstanbul konut alanı örneğinde bir uygulama, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmış) Doktora Tezi.
• Çay, T., & Kandemir, E. S. (2022). “Türkiye'de imar uygulama mevzuatındaki gelişim süreci”, Geomatik Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, s. 26- 40.
• Demir, O. (2000). Ortogonal yöntemle şehir kadastrosu yapılan yerlerde kadastro bilgi sistemi temel altlığının oluşturulması (Trabzon örneği), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı (yayımlanmamış) Doktora Tezi.
• Döner, F., & Bıyık, C. (2022). “Three-dimensional cadastre-from two-dimensional plan to three-dimensional digital model”, Advanced Land Management Journal, Vol: 2, No: 1, p. 40- 50.
• Döner, F. (2022). “The effect of tourism and legalization policies on summer pasture in Turkey”, International Journal of Engineering and Geosciences Journal, Cilt: 7, Sayı: 2, s. 142- 153.
• Ercan, O., & Toker, K. (2022). Assessment of the completion of the forest cadastre considering the legal grounds, collaboration, and the use of technology: The case of Turkey. International Journal of Engineering and Geosciences, 7(1), 49-58. https://doi.org/10.26833/ijeg.927502
• Erkan, H. (2017). Kadastro Bilgisi, s. 17, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara.
• Güriz, A. (1993). “Kapitalizm ve Hukuk”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt No: 10, s. 195.
• İncekara, Ç. Ö., & Lala, S. (2023). “Enerji projelerinde arazi edinim faaliyetleri ve arazi değerlemesi”, Geomatik Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, s. 61- 71.
• Kara, A. (2021). Taşınmaz Değerlemesine Yönelik Uluslararası Bir Veri Modeli Geliştirilmesi Ve Modelin Türkiye Örneğinde Uygulanması, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı Geomatik Bilim Dalı (yayımlanmamış) Doktora Tezi.
• Koç, S. (2004). 2014 kadastrosu ve Türkiye yaklaşımı, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı (yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi.
• Küsülü, E. I. (2011). “Ülkemizde Ve Diğer Ülkelerde Kadastro Hizmetleri Ve Karşılaştırılması, Ülkemizdeki Kadastro Hizmetlerinin Riskleri, Sorunları Ver Çözüm Önerileri, Kadastro Verilerinin TAKBİS’ e Entegresinin Sağlanmasındaki Sorunlar Ve Çözüm Önerileri”, T.C. Bayındırlık Ve İskân Bakanlığı Tapu Ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığı, s. 80, Ankara. Osmaniye Kadastro Müdürlüğü Fiziki ve Dijital Dokümanları, Erişim Tarihi: 04.09.2024
• Özdil, T. (1983). Kentsel Alan Planlamasında Kadastro İle İlişkiler Ve Hava Fotoğraflarının Kullanılması, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı (Yayımlanmamış) Doktora Tezi.
• Proudhon, P. J. (1999). What is Property? An Inquiryin to the Principle of Right and of Government. Chapter II, p. 42, Electronic Text Center, University of Virginia Library.
• Şahin, A. (2009). “Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda ve Türk Anayasa Hukukunda Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması” Sorunu. Liberal Düşünce Dergisi, (54), s. 85-103.
• URL-1: https://www.anayasa.gov.tr/media/3548/06_mulkiyet_hakki.pdf, Erişim Tarihi: 25.03.2022
• URL-2: https://www.anayasa.gov.tr/media/3605/aihskapsamindamulkiyethakki.pdf, Erişim Tarihi: 25.03.2022
• URL-3: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf, Erişim Tarihi: 27.11.2023
• URL-4: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/02/20200222-2.htm, Erişim Tarihi: 26.03.2022
• URL-5: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 23.03.2022
• URL-6: https://www.tkgm.gov.tr/, Erişim Tarihi: 20.11.2023
• Ünel, F. B. (2017). Taşınmaz Değerleme Kriterlerine Yönelik Coğrafi Veri Modelinin Geliştirilmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmamış) Doktora Tezi.
• Yalçın Baz, F. (1990). Koordinat Kadastrosu ve Türkiye Koşullarında Uygulanması, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı (yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi.
• Yaşayan, A., Erkan, H., & Seylam, S. G. (2011). “Kadastro Kavramı ve Türkiye Kadastrosu”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, s.4, Ankara.
• Yıldız, N. (2000). Kamulaştırma Tekniği, s.16, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara. Yıldız, O. (2013). Türkiye Kadastrosunun Mevcut Durumu Ve Çok Amaçlı Kadastroya Yönelik Yeni Yaklaşımlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilim Dalı (yayımlanmamış) Doktora Tezi.
• Yılmaz, R. (1997). Türkiye kadastrosu ve sorunları, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı (yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi.