Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı analitik hiyerarşi yöntemi kullanılarak Konya il merkezinde teknoloji geliştirme bölgesi için yer seçimi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 208 - 221, 15.12.2023

Vehbi Meşin , Vahdettin Demir

https://doi.org/10.29128/geomatik.1161059

Cited By: 2

Öz

Teknoloji gelişme bölgelerinin yer seçimi, son yıllarda dünyada ve ülkemizde önemli konular arasında yer almaktadır. Teknoloji gelişme bölgelerinin tüm paydaşlara yakın olması bilgi ve teknolojinin transferini kolaylaştırmakta ve etkin iş birliklerinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bu nedenle bu bölgelerden en verimli şekilde yararlanabilmek için yer seçiminde en uygun alanların belirlenmesi oldukça önemli bir araştırma konusudur. Bu çalışmada Konya il merkezinde teknoloji geliştirme bölgesi için uygun alanlar Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Çok Ölçütlü Karar Analizi (ÇÖKA) yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY) kullanılarak belirlenmiştir. Analizde kullanılan kriterler ve kısıtlar; teknolojik, ekonomik ve çevresel açıdan değerlendirme yapılarak belirlenmiştir. Veriler CBS ortamına aktarılmış, kriter ağırlıkları belirlenmiş ve ikili karşılaştırma yöntemi kullanılarak teknoloji gelişme bölgelerine ait harita oluşturulmuştur. Çalışmanın sonucunda, Konya il merkezinde toplam 8 adet ekilebilir arazi (422.763 m²), 8 adet mera (157.845 m²), 23 adet mevcut kullanımı olmayan arazi (178.978 m²) ve 21 adet süreksiz yoğunluklu kentsel doku alanı (245.766 m²) Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin kurulabileceği uygun alanlar olarak belirlenmiştir. Böylece CBS tabanlı AHY’nin Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin kurulabileceği yer seçimi problemlerinde etkin bir şekilde kullanılabileceğini ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji Geliştirme Bölgesi, CBS, Analitik Hiyerarşi Yöntemi, Yer Seçimi

Teşekkür

Yazarlar Başarsoft’a bu çalışmanın CBS uygulamalarına verdikleri destekten dolayı teşekkür etmektedir. Ayrıca KTO Karatay Üniversitesine ve Teknoloji Transfer Ofisine teşekkür etmektedir.

Kaynakça

• Adıgüzel, M. (2008). Konya’da Hayvancılığa Dayalı Sanayinin Coğrafi Temelleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi.
• Alonso, A. J., & Lamata, T. (2006). Consistency in The Analytic Hierarchy Process: A New Approach. International Journal of Uncertainty, Fuzziness and Knowledge-Based Systems, 14(4),445-459.
• Arca, D., & Keskin Çıtıroğlu, H. (2020). Güneş Enerjisi Santral (GES) Yapım Yerlerinin CBS Dayalı Çok Kriterli Karar Analizi ile Belirlenmesi: Karabük Örneği. Geomatik, 7(1), 17–25. https://doi.org/10.29128/geomatik.803200
• Ayanoğlu, T. (2008). İmar Hukukunda Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İznine Aykırılıkların Yaptırımı. In Uğur Alacakaptan‘a Armağan, (pp. 103–113).
• Aydıner, İ., & Öztürk, D. (2021). Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Analitik Hiyerarşi Yöntemi Kullanılarak Ege Denizi’nde Rüzgâr ve Dalga Enerji Sistemleri İçin Yer Seçimi. Deu Muhendislik Fakultesi Fen ve Muhendislik, 23(67), 217–232. https://doi.org/10.21205/deufmd.2021236719
• Bahçeci, A. (2019). Kamu-Üniversite-Sanayi İş birliği (KÜSİ) Kapsamında İllerin Durumunun ve Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bathrellos, G., & Skilodimou, H. (2007). Using the analytic hierarchy process to create an erosion risk map. A case study in Malakasiotiko stream, Trikala perfecture. Bulletin of the Geological Society of Greece, 40(4), 1904–1915. https://doi.org/10.12681/bgsg.17205
• Bozdağ, A., & Ertunç, E. (2020). CBS ve AHP Yöntemi Yardımıyla Niğde Kenti Örneğinde Taşınmaz Değerleme. Geomatik, 5(3), 228–240. https://doi.org/10.29128/geomatik.648900
• Canbolat, E. (2014). Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku Açısından İmar Planları ve Plan Müellifinin Hakları. Kırıkkale Üniversitesi.
• Çiftçi, Ç., Dursun, Ş., Levend, S., & Kunt, F. (2013). Topoğrafik yapı, iklim şartları ve kentleşmenin Konya’da hava kirliliğine etkisi. European Journal of Science and Technology, 1(1), 19–24.
• Cooke, P., & Memedoviç, O. (2003). Strategies for Regional Innovation Systems: Learning Transfer and Applications.
• Dilekçi, S., Marangoz, A. M., & Ateşoğlu, A. (2021). Zonguldak ve Ereğli Orman İşletme Müdürlükleri Orman Yangını Risk Alanlarının Belirlenmesi. Geomatik, 6(1). https://doi.org/10.29128/geomatik.660623
• Doğramacı, M. (2019). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik tarzlarının örgütsel bağlılığa etkisi: Konya sanayi örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Ergen, C. (2009). İmar Planları. Seçkin Yayıncılık.
• Gazete, R. (1985). T.C. Resmî Gazete-İmar Kanunu: Kanun No: 3194 ve Sayı: 18749. http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18749.pdf
• Gazete, R. (2001). 06 Temmuz 2001 tarih ve 24454 Sayılı Resmî Gazete’nin 4691 Sayılı Kanun Metni. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/07/20010706.htm
• Gül, T. G., & Çakır, S. (2014). Teknoparklar ve teknoloji̇ üreti̇mi̇: i̇zmi̇r teknoloji̇ geli̇şti̇rme bölgesi̇ örneği̇. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi /, 9(1), 79–90.
• Güney, Y. & Turoğlu, H. (2018). Çok Ölçütlü Karar Analizi ile Erozyon Duyarlılık Çalışmalarında Erozyon Yüzeyleri Envanter Verisinin Kullanımı: Selendi Çayı Havzası Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1), 105-119. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000193
• Güngör, R., & İnam, Ş. (2019). İmar Uygulamalarında Farklı Dağıtım Metotlarının Karşılaştırılması. Geomatik, 4(3), 254-263. https://doi.org/10.29128/geomatik.548592
• Malczewski, J. (1999). GIS and Multicriteria Decision Analysis. John Wiley & Sons, New York.
• Marinoni, O. (2004). Implementation of the analytical hierarchy process with VBA in ArcGIS. Computers & Geosciences, 30(6), 637–646. https://doi.org/10.1016/j.cageo.2004.03.010
• Massam, B. H. (1980). Spatial search : application to planning problems in the public sector / by Bryan H. Massam. Pergamon Press.
• Matejicek, L. (2017). Assessment of Energy Sources Using GIS. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-52694-2
• Mercan, Ç., & Arpağ, S. (2020). Coğrafi Bilgi Sistem Analizleri Kullanılarak Toprak ve Arazi Özelliklerinin Değerlendirilmesi: Türkiye, Mardin İli Arazisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 23–33. https://doi.org/10.19159/tutad.644210
• Nyımbili, P. H. (2017). Integrating GIS And Multi-Criteria Decision Making Techniques (AHP and TOPSIS) For Earthquake Hazard Map Generation And Analysis – Case Of Küçükçekmece Region [Istanbul Technical University]. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004
• Oğuz, E., Oğuz, K., & Öztürk, K. (2021). Düzce Bölgesi Taşkın Duyarlılık Alanlarının Belirlenmesi. Geomatik, 7(3), 220–234. https://doi.org/10.29128/geomatik.972343
• Ömürbek, N., & Şimşek, A. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci ve Analitik Ağ Süreci Yöntemleri ile Online Alışveriş Site Seçimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 306–327. https://doi.org/10.11611/JMER214
• Özalp, A. Y., Akıncı, H., & Kılıçer, S. T. (2020). Artvin Örneğinde Arsa Vasıflı Taşınmaz Malların Değerini Etkileyen Faktörlerin Analizi. Geomatik, 5(2), 100–111. https://doi.org/10.29128/geomatik.579401
• Öztürk, D., & Batuk, F. (2010). Konumsal Karar Problemlerinde Analitik Hiyerarşi Yönteminin Kullanılması. Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 28, 124–137.
• Pérez-Collazo, C., Jakobsen, M. M., Buckland, H. Fernandez-Chozas, J. & (2013). Synergies for a Wave-wind Energy Concept. European Offshore Wind Energy Conference-EWEA OFFSHORE.
• Saaty, T. L., & Kearns, K. P. (2014). Analytical Planning: The Organization of System. Elsevier, Amsterdam.
• Saaty, T. L. (1986). Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process. Management Science, 32(7), 841–855. https://doi.org/10.1287/mnsc.32.7.841
• Saaty, T. L. (2012). Decision Making for Leaders: The Analytic Hierarchy Process for Decisions in a Complex World. In RWS Publications. RWS Publications, Pittsburgh.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2021). Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kılavuzu.
• Sarı, F., & Sarı, F. K. (2021). Multi criteria decision analysis to determine the suitability of agricultural crops for land consolidation areas. International Journal of Engineering and Geosciences, 6(2), 64-73.
• Şentürk, E., & Erener, A. (2017). Determination of temporary shelter areas in natural disasters by gis: A case study, Gölcük/Turkey. International Journal of Engineering and Geosciences, 2(3), 84-90.
• Timor, M. (2010). Yöneylem Araştırması. İstanbul: Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Timor, M. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Triantaphyllou, E. (2000). Multi-criteria Decision Making Methods: A Comparative Study (Vol. 44). Springer US. https://doi.org/10.1007/978-1-4757-3157-6
• TÜİK (2021). Konya. https://www.tuik.gov.tr/
• Tüter, K. (2013). Analitik hiyerarşi yöntemi ile müşteri memnuniyeti açısından uygun granitin seçimi üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Yalçın, C., & Yüce, M. (2020). Burdur’da Güneş Enerjisi Santrali (GES) Yatırımına Uygun Alanların CBS Yöntemiyle Tespiti. Geomatik, 5(1), 36–46. https://doi.org/10.29128/geomatik.561962
• Yanık, L. & Eren, T. (2017). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Otomotiv İmalat Sektörü Firmalarının Finansal Performanslarının AHP, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR Yöntemleri ile Analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 165-188. https://doi.org/ 10.17828/yalovasosbil.333899
• Yıldırım, F. B. (2022). Çok Kriterli Karar Verme. https://www.bahadirfyildirim.com/blog/serie/cok-kriterli-karar-verme/#:~:text=%C3%87ok%20Kriterli%20Karar%20Verme%20(%C3%87KKV,%C5%9Fekilde%20analiz%20etme%20s%C3%BCrecine%20dayan%C4%B1r.
• Yönetmelik (2022). Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24153&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5