Kuvaterner Yaşlı Kaliçi Çökellerin Fiziko-Mekanik Özellikleri

Yıl 2022, Cilt: 55 Sayı: 1, 132 - 151, 10.06.2022

İsmail Dincer , Altay Acar

Öz

Kaliçilerin en belirgin fiziksel özelliği üst seviyelerinin birkaç metre kalınlıkta sert ve yer yer metrelerce kalınlığa ulaşan alt kısımlarının ise daha yumuşak karakterde olmasıdır. Bu durum kaliçilerin jeomekanik özelliklerinin belirlenmesinde bazı problemleri de beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada Adana ili yerleşim alanı ve yakın civarında yüzeyleyen kaliçilerden alınan torba ve blok numuneler üzerinde yapılan bir dizi laboratuar deneyleri sonucunda indeks, fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiştir. Buna göre kaliçi çökelleri litolojik ve jeomekanik özelliklerine göre taraça, kaliçileşmiş taraça, karbonat kabuk (hardpan) ve kaliçileşmiş zemin (softpan) olmak üzere dört ayrı birim olarak tanımlanmıştır. Taraça, kaliçileşmiş taraça ve sert kaliçi yumuşak kaya özellikleri sunarken, softpan ise zemin özellikleri göstermektedir. Taraça, kaliçileşmiş taraça ve hardpan “çok düşük dayanımlı kaya” sınıfında yer almaktadırlar. Kaliçileşmiş zeminler ağırlıklı olarak silt boyutu tanelerden ve bunun yanında kum ve kil boyutu malzemeler içermektedirler. Birleştirilmiş zemin sınıflamasına CL-ML zemin sınıfında yer almakta olup, düşük plastisiteli kil ve düşük plastisiteli silt olarak tanımlanmıştır. Litolojik değişimler, suya karşı hassasiyet ve fiziko-mekanik özelliklerinin belirlenmesinde yaşanan güçlükler, kaliçileri mühendislik jeolojisi açısından problemli bir malzeme olarak değerlendirilmesine neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kaliçi, Taraça, Fiziko-mekanik özellik, Adana

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP)

Proje Numarası

MMF 2004D–19

Teşekkür

Bu çalışma Çukurova Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP) tarafından MMF 2004D–19 numaralı ve TUBITAK (104Y189) numaralı projeler kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Bell, F.G., 1994. A Survey of the Engineering Properties of Some Anhydrite and Gypsum from the North and Midlands of England, Engineering Geology, 38: 1-23.
• Bieniawski, Z.T., 1984. Rock Mechanics Design İn Mining And Tunneling. AA Balkema, Rotterdam.
• Çetin, H., Demirtaş, R., 1999. Jeolojik ve Topoğrafik Faktörlerin 27 Haziran 1998 Adana Depremi hasar dağılımı üzerindeki etkisi. Kentleşme ve Jeoloji Sempozyumu, Avcılar Belediye Başkanlığı, 141-150.
• Deere, D.U., Miller, R.P., 1966. Engineering Classification and Index Properties of the Intact Rock. Air Force Lab. Tech. Rep. AFNLTR, 65–116, Albuquerque, NM.
• Dinçer, İ., 2007. Çukurova Bölgesi Kaliçi, Kaliçi-Taraça Birimlerinin Jeomekanik ve Dinamik Davranışlarının Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, s, 207.
• Dinçer, İ., Acar, A., Kocaoğlu, A., 2010. Engineering properties and dynamic behavior of caliche deposits in a seismically active region in southern Turkey.Engineering geology, 111(1-4), 73-89.
• Gamble, J.C., 1971. Durability-Plasticity Classification For Shales And Other Argillaceous Rocks. Doktora Tezi, University of Illinois, Illinois, USA.
• Goudie, P. A., 1983. Calcrete. In Goudie A. S. & Pye K. (eds). Chemical Sediments and Geomorphology: Precipitates and Residua in the Near-Surface Environment, 93–132. Academic Press, London. Hoek, E., 1990. Estimating Mohr-Coulomb Friction and Cohesion Values from theHoek-Brown Failure Criterion, Int. J. Rock. Mech. Min. Sci. Geomech. Abst., 27, 227-229.
• Hoek, E., Carranza-Torres, C.T., Corkum, B., 2002. Hoek-Brown failure Criterion: 2002 edition. Proceedings of the North American Rock Mechanics Society Meeting, Toronto, Canada, 1–6.
• IAEG., 1979. Report of the Commission on Engineering Geological Mapping. Bull IAEG 19: 364–371.
• Mogi, K., 1966. Pressure Dependence on Rock Strength and Transition from Brittle Fracture to Ductile Flow. Bull. Earhquake Res.Inst., Tokyo Univ., 44: 215- 232.
• Netterberg, F., 1967. Some road making properties of South African Calcretes, Proc. 4th Reg. Conf. African Soil Mech. Fndn. Eng., Cape Town, 1, 77-81.
• Netterberg, F., 1971. Calcrete in road construction. B.N.I.R.R., Pretoria, C.S.I.R. Res. Report, 286, 73 pp.
• Netterberg, F., 1980. Geology of Southern African Calcretes. I. Terminology, description, macrofeatures and classification. Trans. Geol. Soc. S.Afr., 83, 255-283.
• Ruellan, A., 1970. “Quelques Réflexions sur la Paléopédologie,” Bzill. Ass. FU. Et. Quat., 23, 24: 179-180.
• TS 1500., 2000. İnşaat Mühendisliğinde Zeminlerin Sınıflandırılması. TSE Yayını, 12sy, ANKARA.
• TS 1900., 1987. İnşaat Mühendisliğinde Zemin Laboratuvar Deneyleri. TSE Yayını, 153sy, ANKARA. TS 1901, 1975. İnşaat Mühendisliğinde Sondaj Yolları ile Örselenmiş ve Örselenmemiş Numune Alma Yöntemleri. TSE Yayını, 74sy, ANKARA.
• Türkmen, S.,Yılmazer, Ö., 1988. Engeenering Geology of a Caliche Unıt Which Caused Noticable Slope Failures Along the TAG Motorway, Turkey, Enviromental & Engineering Geoscience,4: 519-523.
• Ulusay, R., Aydan, Ö., Kumsar, H., Sönmez, H., 2000. Engineering Geological Characteristics of the 1998 Adana-Ceyhan Earthquake, with Particular Emphasis on Liquefaction Phenomena and the Role of Soil Behaviour, Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 59, 2, 99-118.
• Van Der Merwe, D.H., 1964. The Prediction Of Heave From The Plasticity Index And The Percentage Clay Fraction Of Soils, The Civil Engineer’s Afr Inst Civ Engrs, 6, 103-131. Wıllıams, A.A.B., Donaldson, G., 1980. Building on Expansive Soils in South Africa, Proc 4th Int Conf Expansive Soils, Denver. 2, 834–838.
• Yılmazer, İ., Smith, I., 1992. Yumuşakken ve Sertken Seviyelerinden Oluşan Kalişin Jeolojik ve Jeoteknik Özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 7,5, 145–152.